Στη Βουλή η ευρωπαϊκή οδηγία για το «φακέλωμα» επιβατών που ταξιδεύουν αεροπορικώς

Τα ονομαστικά αρχεία επιβατών, όπως είναι διεθνώς γνωστά PNR, χρησιμοποιούνται ευρέως στην αεροπορική και ταξιδιωτική βιομηχανία. Πρόκειται για αρχείο, στη βάση δεδομένων του συστήματος κράτησης θέσεων το οποίο περιέχει τα στοιχεία και τη διαδρομή ενός επιβάτη ή μιας ομάδας επιβατών που ταξιδεύουν μαζί.

Χάρις στα μητρώα αυτά μπορεί να καταχωρηθούν οι κρατήσεις επιβατών και να καθοδηγηθούν οι επιβάτες κατά την αναχώρηση και τη μετεπιβίβασή τους. Ο αριθμός, το είδος των πληροφοριών που χρησιμοποιούνται σε ένα σύστημα PNR ποικίλλει από εταιρεία σε εταιρεία.

Η υπουργός Προστασίας του Πολίτη Όλγα Γεροβασίλη χαρακτήρισε ως αναγκαία την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας με νέες πιο εξειδικευμένες μεθόδους και εργαλεία. «Το ήδη υπάρχον και ιδιαίτερα ευρύ σύστημα καταγραφής δεδομένων εκτιμήθηκε τα τελευταία χρόνια ότι δίνει πολλαπλές δυνατότητες στις αρχές ασφάλειας των κρατών για την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας» σημείωσε στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή.

«Στη σύγχρονή εποχή τα μέσα μεταφοράς και ιδιαίτερα οι αεροπορικές πτήσεις δίνουν πολλές δυνατότητες στην τρομοκρατία και στο οργανωμένο έγκλημα να καλύπτουν τα ίχνη, μέσω ταχύτατων και πολύπλοκων μετακινήσεων από χώρα σε χώρα. Είναι λοιπόν αναγκαία η αντιμετώπιση αυτών των απειλών με νέες πιο εξειδικευμένες μεθόδους και μέσα και η δημιουργία νέων εργαλείων, νομοθετικών, τεχνικών και επιχειρησιακών για την προστασία και την ασφάλεια του πολίτη, σε όλες τις χώρες της ΕΕ και όχι μόνο», ανέφερε η υπουργός.

Το ίδιο αναγκαία, όπως εξάλλου τόνισε, είναι η διασύνδεση των κρατών μελών, μέσω αρμοδίων δομών και αρχών, για τη διαβίβαση και ανταλλαγή των πληροφοριών από τα δεδομένα PNR. «Αυτή η αναγκαιότητα υπηρετείται και εξειδικεύεται στις διατάξεις του παρόντος νομοσχεδίου που ενσωματώνει στο ευρωπαϊκό δίκαιο διατάξεις της ευρωπαϊκής Οδηγίας», είπε η Όλγα Γεροβασίλη.

Η Οδηγία υιοθετήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2016, με σκοπό την αναβάθμιση των μέσων αυξημένης συνεργασίας ανάμεσα στις αρχές των κρατών μελών που είναι αρμόδιες για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος.

Για την αποτελεσματικότητα δε του μηχανισμού PNR της ΕΕ, τη δημιουργία ενιαίου καθεστώτος και την αποτελεσματική προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, είναι απαραίτητη η μεταφορά της Οδηγίας στο εθνικό δίκαιο όλων των κρατών μελών και της Ελλάδας φυσικά.

«Για την ενσωμάτωση της Οδηγίας στο εθνικό μας δίκαιο, συγκροτήθηκε νομοπαρασκευαστική επιτροπή με σκοπό να διασφαλιστεί ότι κατά την ενσωμάτωση δεν θα θιγούν συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα των Ελλήνων πολιτών. Στην επιτροπή συμμετείχαν εκπρόσωποι όλων των εμπλεκομένων φορέων, το υπουργείο Δικαιοσύνης, η Ελληνική Αστυνομία, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, η Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες και Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας, Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης και η Πολιτική Αεροπορία» ανέφερε η υπουργός.

«Κατά τη διάρκεια των εργασιών λήφθηκε ιδιαιτέρως υπόψη η γνώμη της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα προκειμένου να διασφαλιστούν τα συνταγματικά δικαιώματα των φυσικών προσώπων», τόνισε η κ. Γεροβασίλη.

Ποια στοιχεία διαβιβάζονται

Με την Οδηγία δημιουργείται η υποχρέωση στους αερομεταφορείς να συλλέγουν και να αποστέλλουν δεδομένα PNR για πτήσεις εκτός ή εντός της ΕΕ, σε συγκεκριμένες αρμόδιες αρχές των κρατών μελών. Τα στοιχεία αυτά αποθηκεύονται σε βάση δεδομένων των αεροπορικών εταιρειών και διαβιβάζονται σε κάθε αρμόδια κρατική αρχή πριν και κατά την αναχώρηση της πτήσης.

Στη συνέχεια τα ονομαστικά αρχεία επιβατών αξιοποιούνται από τις αρμόδιες αρχές προκειμένου να ανιχνεύσουν τυχόν διασυνδέσεις επιβατών με την τρομοκρατία και άλλες σοβαρές μορφές εγκλημάτων. Στο σχέδιο νόμου απαριθμούνται 18 ομάδες δεδομένων PNR που περιέχονται στο ονομαστικό αρχείο επιβάτη μιας πτήσης.

Ενδεικτικά αναφέρεται ο κωδικός φακέλου PNR ημερομηνία, κράτησης, έκδοσης εισιτηρίου, ταξιδίου, ονόματα, διεύθυνση, στοιχεία επικοινωνίας, στοιχεία πληρωμής, πλήρες δρομολόγιο, ταξιδιωτικό ιστορικό του επιβάτη, ασυνόδευτοι ανήλικοι, ιστορικών μεταβολών των δεδομένων PNR κλπ. Στο σχέδιο νόμου προβλέπεται ότι η επεξεργασία των δεδομένων γίνεται μόνο για το σκοπό της πρόληψης διερεύνησης και δίωξης τρομοκρατικών και σοβαρών εγκλημάτων τα οποία επίσης αναφέρονται ρητά.

Σε κάθε κράτος ιδρύεται η μονάδα στοιχείων επιβατών. Είναι η αρμόδια Μονάδα για την πρόληψη, ανίχνευση, διερεύνηση και δίωξη τρομοκρατικών και σοβαρών εγκλημάτων. Στην Ελλάδα συστήνεται η Εθνική Μονάδα Στοιχείων Επιβατών η οποία εντάσσεται ως τμήμα στη διεύθυνση διαχείρισης και ανάλυσης πληροφοριών της Ελληνικής Αστυνομίας. Και η Εθνική Μονάδα είναι η μόνη αρμόδια για τη συλλογή, αποθήκευση, επεξεργασία, διαβίβαση και ανταλλαγή πληροφοριών.

Διευκρινήσεις ζητά η αντιπολίτευση

Καθώς στο σχέδιο νόμου προβλέπεται αναδρομική ισχύς στη νομιμοποίηση της διαβίβασης δεδομένων PNR, από 25 Μαΐου 2018, η ΝΔ ζήτησε από την κυβέρνηση να διευκρινίσει αν έγιναν διαβιβάσεις δεδομένων PNR προς τις ελληνικές αρχές, με βάση ποιο νομικό πλαίσιο έγιναν αυτού του είδους οι διαβιβάσεις και από ποια φυσικά ή νομικά πρόσωπα.

Ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Θανάσης Δαβάκης, ζήτησε επίσης να ενημερωθεί η Βουλή εάν υπάρχουν και που φυλάσσονται αυτή τη στιγμή τα δεδομένα αυτά και πως εξασφαλίστηκε η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων των επιβατών, τα δεδομένα, των οποίων, έχουν διαβιβαστεί.

Ο κ. Δαβάκης είπε πάντως ότι «η Ν.Δ., ως παράταξη που αναγνωρίζει τη σημασία της διαφύλαξης της δημόσιας ασφάλειας και ταυτόχρονα σέβεται απόλυτα την ανάγκη προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων θα στηρίξει επί της αρχής το συγκεκριμένο νομοσχέδιο».

Δικλείδες ασφαλείας ώστε να αποτραπεί η διαρροή δεδομένων, ζήτησε ο βουλευτής της Δημοκρατικής Συμπαράταξης Γεώργιος Δημήτριος Καρράς. «Η τυχόν διαρροή να ποινικοποιηθεί με ειδικό νόμο. Εάν διαρρεύσουν προσωπικά στοιχεία επιβατών να υπάρχει ειδική ποινική διάταξη», ανέφερε ο κ. Καρράς και επισήμανε τον κίνδυνο στη διαδρομή κάποιοι να θελήσουν να κάνουν αθέμιτη χρήση για αθέμιτο όφελος.

Ο βουλευτής της ΔΗΣΥ ανέφερε ότι το κόμμα του επιφυλάσσεται προκειμένου να ακούσει και την ακρόαση των φορέων στην αυριανή συνεδρίαση.

«Με το Σύστημα καταγραφής, ανταλλαγής και χρήσης των στοιχείων και προσωπικών δεδομένων των επιβατών αεροπορικών πτήσεων, και πάντα με το πρόσχημα της πρόληψης και της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, στην πραγματικότητα, η Ε.Ε. αποκτά ένα νέο εργαλείο για την καταστολή και το φακέλωμα των πολιτών, ακόμα και αυτούς που δεν υπάρχει καμία υπόνοια», ανέφερε ο βουλευτής του ΚΚΕ Σταύρος Τάσσος.

Ο βουλευτής του ΚΚΕ δεν παρέλειψε να υπογραμμίσει ότι «οι τρομοκρατικές ενέργειες είναι "βούτυρο στο ψωμί" των ιμπεριαλιστικών, γιατί ποιοι άραγε εξέθρεψαν, χρηματοδότησαν και εξόπλισαν και την ισλαμική τρομοκρατία- και συνεχίζουν να το κάνουν- με απροκάλυπτο ή συγκαλυμμένο τρόπο, όταν αυτό βέβαια υπηρετεί τα συμφέροντά τους;» και δήλωσε ότι το ΚΚΕ θα καταψηφίσει το σχέδιο νόμου.

«Το που σταματάει η προστασία των προσωπικών δεδομένων και πού ξεκινάει η προστασία από τις απειλές είναι ένα ζήτημα που, δυστυχώς, δεν έχει παρουσιαστεί επαρκώς στους Έλληνες», παρατήρησε ο βουλευτής της Ένωσης Κεντρώων Ιωάννης Σαρίδης.

«Το παρόν νομοσχέδιο πρέπει να αποσυρθεί, να ενημερωθούν οι πολίτες για το περιεχόμενο του και να φροντίσουμε όλοι να εξηγήσουμε, σε κάθε τόνο, το πού αποφασίζουμε να τοποθετήσουμε τη γραμμή ανάμεσα στην ελευθερία και την ασφάλεια των συμπολιτών μας. Εάν παρόλα αυτά δεν αποσυρθεί, ώστε να προηγηθεί ο απαραίτητος δημόσιος διάλογος, που δεν έχει γίνει, τότε εμείς δηλώνουμε την επιφύλαξή μας για την Ολομέλεια και θα τοποθετηθούμε εκεί», είπε ο βουλευτής της Ένωσης Κεντρώων.

«Εάν αυτή την ενσωμάτωση Οδηγίας την έφερνε μια άλλη κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ. ήταν στην αντιπολίτευση, θα γινόταν εδώ "του Κουτρούλη ο γάμος" που λέμε, για την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για τα προσωπικά δεδομένα, για τις κάμερες, τα στοιχεία, τις ταυτότητες, ποιος τα κάνει, πού τα δίνουν, και μπλα, μπλα, μπλα, δημοκρατία, μπλα, μπλα μπλα, με εκλέξανε, που λέει και ο ποιητής», σχολίασε ο βουλευτής του Ποταμιού Γρηγόρης Ψαριανός.

«Πραγματικά, πρέπει η δημοκρατία να προστατευθεί. Να προστατευθεί και από τους ταξιδιώτες και από τους βολταδόρους εντός των πόλεων, εντός των πανεπιστημίων, εντός των δημοσίων υπηρεσιών, εντός των κρατικών κτιρίων και υπηρεσιών», πρόσθεσε ο κ. Ψαριανός.