Γερμανικές αποζημιώσεις: Οι αξιώσεις, τα επόμενα βήματα και το έγκλημα της καταναγκαστικής εργασίας

«Όλοι μας ξέρουμε ότι εξοντώθηκε το 98,7% των εβραϊκής καταγωγής Θεσσαλονικιών, αλλά λίγοι ξέρουν ότι 12% του άρρενος πληθυσμού είχε εξοντωθεί ήδη στα καταναγκαστικά έργα», τόνισε μιλώντας στο CNN Greece ο πρόεδρος της Επιτροπής Τριαντάφυλλος Μηταφίδης και πρόσθεσε πως αντίστοιχη καταναγκαστική εργασία είχαμε και στη βουλγαρική ζώνη κατοχής με τον βουλγαρικό όρο «ντουρντουβάκια», ελληνοποιημένη παραφθορά της βουλγαρικής λέξης τρούντοβι βόιτσκι (τάγματα εργασίας) ή τρούντοβ βόινικ (φαντάρος αγγαρείας).

Στη Θεσσαλονίκη, αναφέρει η έκθεση, «στις 11-7-1942, διατάχθηκαν οι άρρενες μεταξύ των ηλικιών 18 - 45 να συγκεντρωθούν στην Πλατεία Ελευθερίας, όπου οι Ναζί τους βασάνισαν και τους ταπείνωσαν επί ώρες. Ο προϊστάμενος σύμβουλος της στρατιωτικής διοίκησης στην πόλη, Φρίντριχ Χάινε διέταξε την επίσημη απογραφή των ικανών για εργασία αρρένων Εβραίων (από 18 ως 45 χρόνων) που θα έπρεπε να δουλέψουν σε στρατιωτικά έργα. Επιστρατεύθηκαν 3.500 άτομα για καταναγκαστικές εργασίες, 3.000 στην οδοποιία, 500 στην κατασκευή του αεροδρομίου του Σέδες και 34 στα μεταλλεία. Άλλη πηγή αναφέρει ότι ήταν συνολικά 5.000 οι Εβραίοι που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή δρόμων και στην εξόρυξη μεταλλευμάτων, μέχρι τον Οκτώβριο του 1942».

Ακόμη, γίνεται αναφορά και στις παλινωδίες στις δικαστικές υποθέσεις της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται, οι γερμανικές αρχές παραπλάνησαν και εξαπάτησαν τις αρχές της Ισραηλιτικής Κοινότητας, διαβεβαιώνοντας ότι, έναντι λύτρων 2,5 δισ. δραχμών, θα απελευθερώνονταν άρρενα μέλη της από τα καταναγκαστικά έργα, ενώ ήδη είχε πεθάνει το 12% από τις κακουχίες. Οι Γερμανικές Δυνάμεις Κατοχής απελευθέρωσαν όσα μέλη της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης επέζησαν των απάνθρωπων συνθηκών εργασίας, για να τα στείλουν στη συνέχεια στα στρατόπεδα θανάτου.

Αναφορές καταναγκαστικής εργασίας υπάρχουν και για την Κρήτη, όπου έγινε επίταξη του ντόπιου εργατικού δυναμικού για την κατασκευή μιας σειράς οχυρωματικών έργων και στρατιωτικών εγκαταστάσεων. Η Μάχη της Κρήτης και τα βάρβαρα αντίποινα που ακολούθησαν προκάλεσαν μια ακραία πόλωση ανάμεσα στον πληθυσμό και τους κατακτητές, οδήγησαν στην επιβολή της υποχρεωτικής εργασίας, της «αγγαρείας», ως μέτρου συλλογικής τιμωρίας, που η αποφυγή της έγινε βασική μορφή παθητικής αντίστασης.

Αντίγραφο φωτογραφίας εποχής που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "LIFE" και απεικονίζει την Μαρία Παντίσκα η οποία είδε τους Γερμανούς ναζί να σφάζουν την μητέρα της στο Δίστομο/Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΝΙΚΟΣ ΑΞΕΛΗΣ

«Την πρώτη περίοδο, μεγάλες περιοχές στην ύπαιθρο ή χωριά της Κρήτης περικυκλώνονταν με συρματοπλέγματα και οι έγκλειστοι εξέρχονταν μόνο για την εκτέλεση καταναγκαστικών έργων. Ορισμένες φορές, αντί για αγγαρεία, στέλνονταν για εκτέλεση. Αρκετοί δραπέτευαν και κρύβονταν, ενώ οι Γερμανοί έριχναν την ευθύνη στους κοινοτάρχες και απειλούσαν με συλλογική τιμωρία. Ο γερμανόφιλος τοπικός Τύπος υπερθεματίζοντας, μιλούσε για τεμπέληδες και χαρτοπαίκτες που ξημεροβραδιάζονταν στα καφενεία, αντί να εργάζονται για το κοινό καλό!», αναφέρεται στην έκθεση.

Να σημειωθεί πως η καταναγκαστική εργασία τυποποιείται ως διεθνές ποινικό αδίκημα υπό διάφορες μορφές και στο Καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου συνιστώντας, κατά περίπτωση, έγκλημα πολέμου ή έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.

Τρομακτικές κι ανεπανόρθωτες συνέπειες από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Σύμφωνα με την έκθεση, οι συνέπειες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου για την Ελλάδα και τους πολίτες της, ήταν τρομακτικές και ανεπανόρθωτες, καθώς η χώρα υπέστη απρόκλητη - προμελετημένη επίθεση, αλλά και τη βάρβαρη κατοχή από τις δυνάμεις της ναζιστικής Γερμανίας, της φασιστικής Ιταλίας και της τσαρικής Βουλγαρίας. Η τριπλή αυτή κατοχή οδήγησε τον ελληνικό λαό στην απόλυτη εξαθλίωση, αφού εξάρθρωσε την οικονομία της χώρας, διαπίστωση που προκύπτει αβίαστα από το υφιστάμενο υπηρεσιακό – κρατικό υλικό και τεκμηριώνεται από πλήθος ακλόνητων μαρτυριών και πληθώρα ιστορικών πηγών.

Ολόκληρες πόλεις και χωριά έπεσαν θύματα του ναζισμού και του φασισμού σε πολλά μέρη της Ελλάδας, με πάνω από 100 να αναγνωρίζονται από σχετικά Προεδρικά Διατάγματα, ως μαρτυρικά, συνεπεία των καταστροφών που υπέστησαν οι κάτοικοι και οι περιουσίες τους κατά την κατοχική περίοδο.

Η μαρτυρική πόλη του Διστόμου/Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΝΙΚΟΣ ΑΞΕΛΗΣ

Πρέπει να επισημανθεί ότι, μετά το έτος 1995 ασκήθηκαν αγωγές χιλιάδων Ελλήνων πολιτών κατά του Γερμανικού Δημοσίου, στα ελληνικά και τα γερμανικά Δικαστήρια. Χαρακτηριστική είναι η αγωγή, που άσκησαν τα θύματα και οι συγγενείς των θυμάτων της σφαγής του Διστόμου κατά της Γερμανίας, επί της οποίας εκδόθηκε η ήδη αμετάκλητη υπ’ αριθμ. 137/1997 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λιβαδειάς, με την οποία αναγνωρίσθηκε η υποχρέωση του Γερμανικού Δημοσίου να καταβάλει ως ψυχική οδύνη διάφορα ποσά στους ενάγοντες. Η απόφαση αυτή παραμένει ανεκτέλεστη.

Οι ζημίες και το ποσό που αξιώνει η Αθήνα

Η συνολική αξίωση της Ελλάδας έναντι της Γερμανίας ανέρχεται σε κάτι παραπάνω από 269 δισεκατομμύρια ευρώ, για την ακρίβεια 269.547.005.854 ευρώ, ποσό στο οποίο δεν περιλαμβάνονται οι απαιτήσεις για αποζημιώσεις από την απώλεια ανθρωπίνων ζωών ή αναπηριών κ.λπ., ενώ αν ληφθούν υπ’ όψιν και οι τόκοι, οι ελληνικές αξιώσεις ξεπερνούν τα 350 δισ. Ευρώ.

Οι ζημίες που προκλήθηκαν από Γερμανούς, Ιταλούς και Βούλγαρους σύμφωνα με την έκθεση αφορούν:

1. Θανατώσεις με διαφόρους τρόπους, τραυματισμούς και πρόκληση αναπηριών με διαφόρους τρόπους, εγκλεισμούς σε στρατόπεδα συγκέντρωσης με καταναγκασμό σε εργασία, φυλακίσεις, αφαίρεση ή καταστροφή ιδιωτικών περιουσιών λόγω αρπαγών, κλοπών και άλλων μέσων κ.λπ..
2. Καταστροφή ή διαρπαγή ή αφαίρεση υποδομών και εγκαταστάσεων (σιδηροδρόμων, οδών κ.λπ.), πολεμικού και στρατιωτικού υλικού, εκκλησιών, μουσείων, κατοικιών, οδών, πλατειών, βιομηχανιών, πλοίων, χρυσού, υδραυλικών έργων, γεωργικών προϊόντων, αγροτικών εγκαταστάσεων και φυτειών, αλυκών, μεταλλείων, λουτροπόλεων, κτηνοτροφιών, δασικού πλούτου κ.ά.
3. Καταβολές σε μετρητά στα γερμανικά και ιταλικά στρατεύματα κατοχής (κατοχικό δάνειο).
4. Κλοπή αρχαιολογικών θησαυρών.

Υπό την ανωτέρω κατηγοριοποίηση οι αξιώσεις της Ελλάδας αφορούν:

α. Πολεμικές αποζημιώσεις για τις υλικές καταστροφές και διαρπαγές,

β. πολεμικές επανορθώσεις των θυμάτων και των συγγενών των θυμάτων,

γ. αποπληρωμή του κατοχικού δανείου.

δ. Επιστροφή των κλεμμένων αρχαιολογικών θησαυρών και εκκλησιαστικών κειμηλίων.

Δείτε ολόκληρη την έκθεση ΕΔΩ

Τα επόμενα βήματα της Αθήνας

Το επόμενο βήμα της Αθήνας προς την κατεύθυνση της επίσημης διεκδίκησης των γερμανικών αποζημιώσεων, θα είναι μια ρηματική διακοίνωση, με την οποία θα ζητά από τη γερμανική πλευρά να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων σε σχέση με αυτές τις αξιώσεις.

Σε περίπτωση που κάτι τέτοιο απορριφθεί, τότε απομένει η νομική οδός, που αφορά τα διεθνή δικαστήρια, τόσο εκείνο που είχε συγκροτηθεί το 1953, όσο και το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, επεσήμανε ο κ. Μηταφίδης σημειώνοντας πως «οι διεκδικήσεις μας στηρίζονται και στα ψηφίσματα του ΟΗΕ, ότι δεν υπάρχει παραγραφή για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας».

Ο Παναγιώτης Σφουντούρης, επιζών της σφαγής του Διστόμου από τους Γερμανούς Ναζί τον Ιούνιο του 1944, κρατά ένα κερί και μια φωτογραφία εποχής, του εαυτού του και της αδερφής του Μαρίας μπροστά στο μνήμα των σφαγιασθέντων γονέων και αφερφών τους, σε μία διαμαρτυρία διεκδίκησης αποζημιώσεων για τους νεκρούς τους έξω από την Γερμανική Πρεσβεία, το 2011/Πηγή:ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΟΡΕΣΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ

Ουδέποτε παραιτήθηκε των αξιώσεών της η Ελλάδα

Παρότι η γερμανική πλευρά συχνά επιχειρεί να εμφανίσει ότι υπήρξε ελληνική κυβέρνηση που παραιτήθηκε των αξιώσεων, κάτι τέτοιο δεν προκύπτει από σειρά εγγράφων, εκθέσεων, επιστολών, ρηματικών διακοινώσεων, λοιπών διπλωματικών κινήσεων, προφορικών δηλώσεων κ.λπ., που έλαβε υπ’ όψιν της η Επιτροπή για την σύνταξη της Έκθεσης.

Είναι γεγονός, αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι, με εξαίρεση την επίδοση ρηματικής διακοίνωσης στις 14-11-1995 οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν διεκδίκησαν μεθοδικά και με την ανάλογη επιμονή τις γερμανικές οφειλές απέναντι στην επί δεκαετίες παρελκυστική και αδιάλλακτη στάση των γερμανικών κυβερνήσεων, παράλληλα όμως ξεκαθαρίζεται πως «η Ελλάδα ουδέποτε παραιτήθηκε από τις εν γένει αξιώσεις της προς τη Γερμανία».

Όπως μάλιστα σημείωσε μιλώντας στο CNN Greecε ο κ. Μηταφίδης οι γερμανικοί ισχυρισμοί διαψεύστηκαν και από τα πλέον επίσημα χείλη, όταν σε ερώτηση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του Die Linke στις 6-2-2014, η επιστημονική επιτροπή της γερμανικής Βουλής απάντησε ότι δεν υπάρχει επίσημη παραίτηση ελληνικής κυβέρνησης από τις αξιώσεις της χώρας.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΣΩΤΗΡΗΣ ΜΠΑΡΜΠΑΡΟΥΣΗΣ

«Εκτός από την περίπτωση της Χούντας», υπενθύμισε ο ίδιος «που είχε καταψηφίσει τον ΟΗΕ, είχε ταχθεί υπέρ της παραγραφής των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, αλλά η Χούντα, ως σάρκα και οστά του δοσιλογισμού, φυσικό ήταν να έχει μια τέτοια στάση».

Επίσημα έγγραφα και αρχειακό υλικό «στο μικροσκόπιο» της επιτροπής

Για να φτάσει στο πόρισμά της η Επιτροπή μελέτησε μια σειρά από επίσημα έγγραφα, μεταξύ των οποίων η έκθεση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (την οποία είχε φέρει στο φως της δημοσιότητας πρώτο το CNN Greece το 2015), η έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, στοιχεία από την Τράπεζα της Ελλάδος, καθώς και από τις ακροάσεις που έγιναν με Ενώσεις θυμάτων, με το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών, με το Δίκτυο μαρτυρικών πόλεων και χωριών 1941-45, ενώ ζητήθηκε και η συνδρομή διεθνολόγων.

Ένα μεγάλο μέρος του πορίσματος, επισημαίνει ο κ. Μηταφίδης, αναφέρεται στη διεθνή πρακτική και εμπειρία και σχετικές αποφάσεις που υπάρχουν για παρόμοιες περιπτώσεις, όπως η ιστορική απόφαση του ιταλικού συνταγματικού δικαστηρίου ότι υπερισχύει το ιταλικό Σύνταγμα από την περιβόητη δικαιοδοτική ασυλία που επικαλείτο το γερμανικό κράτος στην ετεροδικία, όταν υπάρχουν αποφάσεις που εκδίδονται από τα δικαστήρια στις χώρες από μετά από αγωγές θυμάτων.

Σημειώνεται πως το CNN Greece έχει ζητήσει σχόλιο από τον πρέσβη της Γερμανίας στην Ελλάδα, σχετικά με τις αξιώσεις της ελληνικής πλευράς, όμως μέχρι αυτή τη στιγμή δεν έχει λάβει απάντηση.