Η Ευρώπη σε σταυροδρόμι και ο ρόλος του Ευρωκοινοβουλίου

Για πρώτη φορά μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, η Ολομέλεια έγινε δια ζώσης, με τη συμμετοχή των Ευρωβουλευτών, των συνεργατών τους καθώς και των εκπροσώπων των μέσων ενημέρωσης. Ήταν ένα πρώτο βήμα προς την κανονικότητα. Μολονότι τα μέτρα προστασίας από την πανδημία τηρούνταν απαρεγκλίτως, η χαρά ήταν ευδιάκριτη στα μάτια όλων των παρευρισκόμενων, μιας και οι μάσκες συνέχιζαν να καλύπτουν όλο το πρόσωπό τους.

Ήταν μια αλλαγή σελίδας για το Ευρωκοινοβούλιο αλλά και ευρύτερα για την Ευρωπαϊκή Ένωση που έδειξε έμπρακτα ότι είναι διατεθειμένη να προχωρήσει, περνώντας στο επόμενο στάδιο διαχείρισης της πανδημίας. Και σε αυτή τη συγκυρία δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρη η ετήσια ομιλία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για την Κατάσταση της Ένωσης. Μια ομιλία με μεγάλη συμβολική αλλά και ουσιαστική σημασία, καθώς η Ευρώπη, αλλά και το Ευρωκοινοβούλιο βρίσκονται σε ένα πολύ κρίσιμο σταυροδρόμι.

Δύο ώρες πριν την έναρξη της ομιλίας της προέδρου της Κομισιόν, οι θέσεις των Ευρωβουλευτών αλλά και τα δημοσιογραφικά θεωρεία είχαν γεμίσει. Η επιθυμία όλων να βρίσκονται -μετά από σχεδόν δύο χρόνια- στα γνώριμα έδρανα ήταν τόσο μεγάλη όσο και το ενδιαφέρον τους για το τι θα έλεγε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Και η αλήθεια είναι ότι -ενώ δεν χάραξε κάποια νέα πολιτική- η πρόεδρος της Κομισιόν ξεδίπλωσε τα μεγάλα θέματα που αντιμετωπίζει και θα αντιμετωπίσει η Ένωση.

«Πολλοί είναι αυτοί που αισθάνονται ότι η ζωή τους έχει παγώσει, ενώ ο κόσμος προχωρεί με γρήγορους ρυθμούς. Η ταχύτητα των γεγονότων και το τεράστιο μέγεθος των προκλήσεων είναι μερικές φορές δύσκολο να κατανοηθούν».

Οι πρώτες φράσεις της ομιλίας της περιγράφουν ανάγλυφα την κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα οι πολίτες της Ένωσης. Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες, το παρόν και το μέλλον αλλάζουν με καταιγιστικούς ρυθμούς ενώ η πανδημία και η τεχνολογική πρόοδος λειτουργούν ως καταλύτες που επιταχύνουν τις εξελίξεις. Εδώ ακριβώς, όπως ανέφερε στην ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, καλείται η Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και η Κομισιόν να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων.

Οι μεγάλες προκλήσεις

Η πρώτη και πιο άμεση πρόκληση είναι η διαχείριση της ίδιας της πανδημίας. «Η εποχή του κορονοϊού δεν έχει περάσει. Εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη οδύνη στην κοινωνία μας, καθώς η πανδημία είναι ακόμη εδώ» τόνισε χαρακτηριστικά η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δίνοντας το στίγμα των όσων έρχονται. Η αντιμετώπιση των υγειονομικών συνεπειών της πανδημίας, εντός και εκτός της Ένωσης, η επέκταση των εμβολιασμών στην Ευρώπη αλλά και η διάθεση εμβολίων σε ολόκληρο των πλανήτη, ώστε να μειωθεί το ενδεχόμενο νέων, πιο επικίνδυνων μεταλλάξεων είναι η μεγάλη πρόκληση που συνεχίζει να αντιμετωπίζει η Ένωση σε αυτό το μέτωπο. Διότι, είναι ξεκάθαρο πως για να μπορέσουμε να ασχοληθούμε με τα υπόλοιπα ανοικτά μέτωπα πρέπει πρώτα απ’ όλα να διαχειριστούμε -και σύντομα να εξαλείψουμε- αυτό της πανδημίας. Σε κάθε άλλη περίπτωση, η Ευρώπη θα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια «Λερναία Ύδρα» που θα βγάζει νέα, επικίνδυνα κεφάλια εκεί που κόπηκαν τα προηγούμενα.

Το δεύτερο μεγάλο ζήτημα που καλείται να αντιμετωπίσει η Ένωση είναι οι οικονομικές συνέπειες της πανδημίας. Αρχής γενομένης από το κύμα ακρίβειας που αυτή τη στιγμή μαστίζει όλα τα κράτη μέλη. Οι αυξήσεις στο κόστος της ενέργειας αλλά και των πρώτων υλών απειλούν να δυναμιτίσουν την ανάπτυξη, η οποία ούτως η άλλως κινείται σε τεντωμένο σχοινί. Αν το κύμα ακρίβειας πάρει μόνιμες διαστάσεις -και όχι προσωρινές, όπως αυτή τη στιγμή είναι η επικρατούσα άποψη- τότε όλος ο οικονομικός σχεδιασμός μπορεί να εκτροχιαστεί, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα κράτη και για τους πολίτες.

Σε αυτό το πλαίσιο κομβικής σημασίας είναι και η πρόκληση της ενεργειακής μετάβασης, το περίφημο «Fit for 55», τον ευρωπαϊκό στόχο για μείωση των εκπομπών κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030. H Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, μειώνοντας τις εκπομπές του διοξείδιού του άνθρακα και περνώντας σε μια πιο «πράσινη» και φιλική στο περιβάλλον οικονομία. Την ίδια στιγμή όμως, η μετάβαση αυτή έχει κόστος, όπως έγινε ήδη κατανοητό στην τρέχουσα ενεργειακή κρίση. Και, όπως συζητιέται ήδη στους διαδρόμους του Ευρωκοινοβουλίου, έχουμε μπροστά μας μια πολύ δύσκολη εξίσωση: Από τη μία επιδιώκουμε να αποχαιρετίσουμε τις ρυπογόνες μορφές παραγωγής ενέργειας, αντικαθιστώντας τες με «πράσινες» λύσεις και από την άλλη, καλούμαστε να διαχειριστούμε το κόστος της μετάβασης αυτής, που θα είναι και χρονοβόρα αλλά και ακριβή, φροντίζοντας να μην δημιουργήσουμε μια νέα γενιά ενεργειακά φτωχών.

Την ίδια στιγμή, παράλληλα με την ενεργειακή μετάβαση, η Ευρώπη βιώνει έναν πρωτόγνωρο ψηφιακό μετασχηματισμό, ενώ παγκοσμίως βρίσκεται σε εξέλιξη ένας πόλεμος για την τεχνολογική κυριαρχία. «Πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για να διαμορφώσουμε τον ψηφιακό μας μετασχηματισμό σύμφωνα με τους δικούς μας κανόνες και αξίες» τόνισε χαρακτηριστικά η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παραδεχόμενη ότι αυτή τη στιγμή η Ευρώπη εξαρτάται από την Ασία σε έναν εξαιρετικά κομβικό τομέα. «Το ζήτημα αυτό δεν αφορά μόνο την ανταγωνιστικότητά μας. Αφορά επίσης την τεχνολογική κυριαρχία» ανέφερε, δίνοντας το στίγμα μιας ακόμη μεγάλης μάχης που έχει ήδη ξεσπάσει και δίνεται σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός, όμως, έχει αντίκτυπο και στους ίδιους τους Ευρωπαίους και στις συνθήκες που διαμορφώνονται στην αγορά εργασίας. Η 4^η Βιομηχανική Επανάσταση, η ανάπτυξη -και σύντομα η κυριαρχία- της Τεχνητής Νοημοσύνης αλλά και η ανάγκη για δια βίου μάθηση και το περίφημο reskilling έχουν μπει στο κάδρο των προτεραιοτήτων αλλά και των προκλήσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Είτε μιλάμε για νέους εργαζομένους που αναζητούν θέση στην αγορά εργασίας, είτε για έμπειρους εργαζόμενους που καλούνται να ανταποκριθούν στα νέα δεδομένα, ο ψηφιακός μετασχηματισμός φέρνει καινούριες προκλήσεις και απαιτήσεις.

Κοινή συνισταμένη σε όλα τα παραπάνω είναι η οικονομική πολιτική της Ένωσης, όπως αυτή (ανα)διαμορφώνεται στο πλαίσιο των κοινωνικών και πολιτικών εξελίξεων. Το μέλλον και οι ενδεχόμενες αλλαγές στο Σύμφωνο Σταθερότητας θα καθορίσουν την πορεία των οικονομιών της Ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας. Ειδικά για την Ελλάδα, η επέκταση της χαλάρωσης, οι νέοι στόχοι και το χρονοδιάγραμμα των αλλαγών επηρεάζουν άμεσα την ανάπτυξη αλλά και την ευρύτερη πορεία της οικονομίας.

Παράλληλα, οι πολιτικές εξελίξεις στη Γερμανία και ο σχηματισμός νέας κυβέρνησης συνεργασίας αναμένεται να επιδράσουν καταλυτικά στη χάραξη της οικονομικής πολιτικής. Το μείγμα της κυβέρνησης του Βερολίνου επηρεάζει άμεσα τις ισορροπίες στις Βρυξέλλες και το Στρασβούργο αλλά και στη Φρανκφούρτη, όπου βρίσκεται η έδρα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Είναι λοιπόν προφανές πως η Ευρώπη βρίσκεται σε ένα κομβικό σταυροδρόμι. Οι εξελίξεις των επόμενων μηνών έχουν αντίκτυπο που θα γίνει αισθητός για πολλά χρόνια από σήμερα. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο με τη σειρά του βρίσκεται γεωγραφικά αλλά και συμβολικά στο σταυροδρόμι της Ευρώπης, έχει τον δικό του ρόλο να παίξει σε αυτή την εξίσωση, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση των πολιτικών αλλά και λειτουργώντας ως ένας φυσικός χώρος ώσμωσης για το σύνολο των εμπλεκομένων.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

• 705 Ευρωβουλευτές

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποτελείται από 705 βουλευτές που εκλέγονται άμεσα.

• 7 Πολιτικές ομάδες

Οι βουλευτές συμμετέχουν σε πολιτικές ομάδες. Δεν οργανώνονται με βάση την εθνικότητά τους αλλά με βάση την πολιτική τους τοποθέτηση.

• 27 Επιτροπές

Οι βουλευτές του ΕΚ συμμετέχουν σε επιτροπές που προετοιμάζουν το έργο των συνόδων ολομέλειας του Κοινοβουλίου.

• 44 Αντιπροσωπείες

Οι αντιπροσωπείες του Κοινοβουλίου διατηρούν σχέσεις και ανταλλάσσουν πληροφορίες με κοινοβούλια χωρών εκτός ΕΕ.

• Η Ολομέλεια

Κατά τη διάρκεια των συνόδων ολομέλειας, οι βουλευτές του ΕΚ ψηφίζουν την ευρωπαϊκή νομοθεσία και συμμετέχουν σε συζητήσεις στις οποίες λαμβάνουν θέση σχετικά με διάφορα θέματα.