Η διαλογή στην πηγή, το παρόν και το μέλλον της ανακύκλωσης για τους δήμους

Κάθε χρόνο οι ανάγκες γύρω από τα απορρίμματα διογκώνονται κι αυτό έχει διπλό αντίκτυπο. Από τη μία το περιβάλλον φυσικά, που επιβαρύνεται αφόρητα και από την άλλη το οικονομικό κόστος για τους δήμους, όπως είναι το κόστος ταφής των απορριμμάτων, που έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα όρια του ανεκτού και οι δήμοι αναζητούν τρόπους για να το μειώσουν.

Η ανακύκλωση αποτελεί την «απάντηση» και στα δύο ζητήματα, όμως στην εποχή μας κι αυτή από μόνη της δεν αρκεί. Έτσι, οι πρακτικές της συνεχώς αναπτύσσονται και επεκτείνονται, η αξιοποίηση των ανακυκλώσιμων υλικών εξελίσσεται και οι δήμοι διαρκώς προσαρμόζονται, ώστε να ανταπεξέλθουν στο πρόβλημα, με στόχο να γυρίσει η κατάσταση ανάποδα και το αρνητικό (απορρίμματα) να μετατραπεί σε θετικό (προστασία περιβάλλοντος και οικονομικά οφέλη).

Κάπως έτσι, τα διαφορετικά ρεύματα ανακύκλωσης συνεχώς διευρύνονται, αφού πλέον δεν αρκεί να χωρίσεις απλώς τα ανακυκλώσιμα υλικά από τα μη ανακυκλώσιμα, όπως γινόταν κάποτε, αλλά απαιτείται και διαλογή των ίδιων των ανακυκλώσιμων υλικών, ώστε να είναι εφικτή η παραγωγική ανακύκλωσή τους. Πέρα από τους καθιερωμένους μπλε και πράσινους, νέοι κάδοι διαφορετικού χρώματος που αντιστοιχούν σε διαφορετικά υλικά, κάνουν συνεχώς την εμφάνισή τους (κόκκινοι, κίτρινοι, καφέ, γκρι), σηματοδοτώντας και τη διαφορά στο ρεύμα ανακύκλωσης.

Τα ίδια τα ρεύματα ανακύκλωσης πολλαπλασιάζονται διαρκώς προς όφελος της κυκλικής οικονομίας κι έτσι πέρα από το χαρτί, το μέταλλο, το μπουκάλι ή τα βιοαπόβλητα, δημιουργούνται κι άλλα ξεχωριστά ρεύματα, όπως αυτό των ενδυμάτων ή ακόμη και των τηγανέλαιων, τα οποία αποτελούν μεγάλη «πληγή» για το περιβάλλον.

Κι εδώ ακριβώς εισέρχεται ο καθοριστικός παράγοντας επιτυχίας ή αποτυχίας της ανακύκλωσης. Όλα αυτά τα διαφορετικά ρεύματα, δημιουργούν και την ανάγκη η διαλογή να γίνει στην πηγή τους, εκεί όπου καταναλώνονται και πετιούνται τα απορρίμματα, δηλαδή μέσα στα σπίτια, στα γραφεία και στα καταστήματα. Αλλιώς απέτυχε η όποια προσπάθεια διαχωρισμού των υλικών, η αξιοποίησή τους και η επιστροφή τους στη χρήση και στην οικονομία. Και ακριβώς γι’ αυτό η διαλογή στην πηγή αποτελεί το παρόν και το μέλλον της ανακύκλωσης. Ο καθένας να κάνει από μόνος του τον διαχωρισμό των απορριμμάτων που παράγει. Όσο δύσκολο κι αν δείχνει με βάση τη γενικότερη νοοτροπία, τόσο αναγκαίο είναι.

Τα προγράμματα του δήμου Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης

Αυτό ακριβώς τονίζει και ο δήμαρχος Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης, Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, ο οποίος τα τελευταία χρόνια επιχειρεί να εξαπλώσει στην πόλη τη διαλογή στην πηγή και ήδη σε περιοχές του δήμου εφαρμόζεται πλήρως σε σπίτια και καταστήματα. Στόχος, να επικρατήσει καθολικά η εφαρμογή της και να επεκταθεί σε όλη τη δημοτική επικράτεια.

«Σαφώς το μέλλον είναι η διαλογή στην πηγή, ώστε να μπορέσεις τους όγκους αυτούς να τους ξαναπαράξεις και να τους ρίξεις πάλι μέσα στην οικονομία», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και αναλύει τις πρακτικές του δήμου του πάνω στο καθοριστικό αυτό ζήτημα:

«Εμείς τρέχουμε στον δήμο τέσσερα διαφορετικά προγράμματα. Το πρώτο είναι το "Κερδίζω όσο Διαχωρίζω", το οποίο ξεκινήσαμε πριν λίγα χρόνια να το εφαρμόζουμε σε τρεις συνοικίες μας. Η διαλογή γίνεται μέσα στα σπίτια, όπου οι κάτοικοι διαχωρίζουν τρία διαφορετικά ρεύματα. Ο δήμος περνάει συγκεκριμένη ημέρα για να παραλάβει τις σακούλες του κάθε ρεύματος, οι οποίες έχουν μία "ταυτότητα". Τις ζυγίζουμε κι έτσι γνωρίζουμε τι παράγει σε απορρίμματα το κάθε σπίτι, οπότε μπορούμε να δώσουμε τα ανάλογα ανταποδοτικά οφέλη στους κατοίκους.

Το δεύτερο πρόγραμμα αφορά στην ανακύκλωση των οργανικών βιοαποβλήτων, αφού από τον καφέ κάδο μαζεύουμε κάθε χρόνο 8.000 με 10.000 τόνους. Αυτά τεμαχίζονται και τα προωθούμε για κομποστοποίηση, από την οποία σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αθηνών, παράγουμε υψηλής ποιότητας εδαφοβελτιωτικό, πιστοποιημένο για βιολογικές καλλιέργειες. Αυτό μας οδηγεί στο να έχουμε μειώσει κατά 35% αυτά που στέλνουμε για ταφή, με μεγάλο περιβαλλοντικό όφελος, αλλά και οικονομικό όφελος, αφού τα έξοδα ταφής έχουν ακριβύνει πολύ. Στόχος μας για του χρόνου είναι να φτάσουμε στο 50%.

Το τρίτο πρόγραμμα είναι το "Πληρώνω όσο Πετάω". Εδώ η χρέωση των δημοτικών τελών γίνεται όχι σύμφωνα με τα τετραγωνικά μέτρα, αλλά σε σχέση με τα απορρίμματα που παράγεις. Είναι κάτι που θα γίνει υποχρεωτικό κι εμείς το έχουμε προχωρήσει ήδη. Αφορά όχι μόνο τα σπίτια, αλλά και τα καταστήματα, τα σούπερ μάρκετ κ.α. Έρχεται το κατάστημα και ζητά από τον δήμο τον κατάλληλο κάδο και ανάλογα με το τι όγκο παράγει και πόσες φορές την εβδομάδα θα παραδώσει, πληρώνει τα δημοτικά τέλη. Δίνεται δηλαδή ένα οικονομικό κίνητρο, ώστε να κάνει τη διαλογή και να μειώσει τον όγκο κι έτσι να πηγαίνουν για ταφή μόνο τα σκουπίδια.

Το τέταρτο πρόγραμμα είναι τα ογκώδη που μαζεύουμε από τους δρόμους. Και υπάρχει και το υπόλειμμα από τον μπλε κάδο, ο οποίος δεν έχει μόνο σκουπίδια μέσα. Αυτά τα σύμμεικτα τα εκτρέπουμε από την ταφή και τα πηγαίνουμε για ειδική επεξεργασία στον Ασπρόπυργο, όπου παράγεται ένα εναλλακτικό καύσιμο για τσιμεντοβιομηχανία κι έτσι μετατρέπονται τα σύμμεικτα σε οικονομικό όφελος για τον δήμο. Αλλά και από τον γκρι κάδο μπορεί να δημιουργηθεί ένα μη ρυπογόνο εναλλακτικό καύσιμο. Και κατασκευάζουμε κι έναν "υπερευφυή" κάδο έξω από τα σπίτια, που θα κλειδώνει και ο κάθε κάτοικος θα έχει το κλειδί και θα πετά το σύμμεικτο. Ο κάδος θα διαθέτει ζυγαριά για να ζυγίζει τα πόσα σύμμεικτα έχει παραδώσει».

Πρόσφατα ο δήμος Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης ολοκλήρωσε επιτυχώς μαζί με την Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης και το πρόγραμμα «ZERO WESTE Διοίκηση», που έχει ως στόχο να εφαρμοστούν νέα πρότυπα οργάνωσης και συμπεριφοράς σε δημοτικά κτίρια, ώστε να αυξηθεί η πρόληψη και η διαλογή στην πηγή. Στο πλαίσιο αυτού του έργου εγκαταστάθηκαν ειδικοί κάδοι διαχωρισμού των απορριμμάτων σε επιλεγμένα δημοτικά κτήρια και πραγματοποιήθηκαν ενημερώσεις στους υπαλλήλους και ειδική εκδήλωση παρουσίασης του προγράμματος.

«Θα γίνει σε όλα τα δημοτικά κτίρια και θα το επεκτείνουμε και στα σχολεία με την κατάλληλη ενημέρωση των παιδιών», λέει ο δήμαρχος Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης.

«Μεθοδολογία και σωστή διαχείριση»

Το τελικό ερώτημα που προκύπτει από όλα αυτά, έχει να κάνει με τη γενικότερη νοοτροπία και κατά πόσο ο καθένας θα πραγματοποιεί συνειδητά και σωστά τη διαλογή μέσα στο σπίτι ή στην επιχείρησή του. Τα μέχρι τώρα προγράμματα έχουν δείξει πως ο πολίτης θέλει δύο πράγματα για να πειστεί και να συμμετέχει ενεργά στη διαλογή. Πρώτον την απλούστευση, να μην γίνεται σύνθετη η διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσει κι εδώ έχει μεγάλη σημασία η ενημέρωση και η όλη οργάνωση από τον δήμο. Και δεύτερον, το να κερδηθεί η εμπιστοσύνη του, να δει έμπρακτα ότι αυτό που κάνει έχει αποτέλεσμα. Κι εδώ μεγάλη σημασία έχει η αξιοπιστία του δήμου απέναντί του. Οπότε ένα επιπρόσθετο κίνητρο πάνω στη συμμετοχή του, επιχειρεί να δώσει η ανταπόδοση.

Πάνω σε αυτό λέει ο κ. Κωνσταντέλλος: «Τα δημοτικά τέλη θα έχουν ένα πάγιο και από εκεί και πέρα θα υπάρχει μείωση που θα φτάνει έως το 25% και το υπόλοιπο ανάλογα με πόσα σύμμεικτα έχεις παραδώσει. Μπορεί να φτάσεις να πληρώσεις τα μισά δημοτικά τέλη ή αλλιώς πέντε κι έξι φορές πιο ακριβά».

Και προσθέτει για τη νοοτροπία των πολιτών: «Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια. Χρειάζεται ενημέρωση των δημοτών και εποπτεία. Εμείς είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τις παρενέργειες της μη σωστής νοοτροπίας με μεθοδολογία και σωστή διαχείριση. Απαιτείται ολιστική τοπική διαχείριση των απορριμμάτων. Η πρακτική του οικονομικού κινήτρου είναι ακριβώς προς αυτή την κατεύθυνση και μπορεί να χτυπήσει την παρωχημένη περιβαλλοντική νοοτροπία. Κερδίζεις αν συμμετέχεις, αλλιώς έχεις οικονομική ζημιά».