Πετράκης: Τα επόμενα χρόνια η καλλιέργεια στην Ελλάδα θα υποφέρει - Πολλές περιοχές θα γίνουν άγονες

«Η περίπτωση της Ουκρανίας είναι ένα “ζωντανό” παράδειγμα για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον πλανήτη. Πλέον καθίσταται αδύνατη η καλλιέργεια στις βομβαρδισμένες περιοχές, αφού έχουν ποτίσει με χημικά λόγω του πολέμου. Άρα, σε μία περιοχή που μέχρι πρότινος θα μπορούσαμε ενδεχομένως να πούμε για παράδειγμα, ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα ήταν φιλική προς το περιβάλλον, σήμερα αυτό δεν μπορεί να ειπωθεί. Με λίγα λόγια, η κλιματική αλλαγή εξαρτάται αποκλειστικά από τον ανθρώπινο παράγοντα» δηλώνει ο κ. Πετράκης για να μας εξηγήσει ότι οποιαδήποτε πρόβλεψη για το μέλλον θα «πέσει στο κενό», αφού ο ίδιος ο άνθρωπος είναι απρόβλεπτος.

Ο καθηγητής τονίζει ότι υπάρχει επιτακτική ανάγκη για άμεση εφαρμογή των κανόνων για «τη μείωση ή τη λήξη των εκπομπών των αερίων».

Επίσης, στους δυσμενείς παράγοντες της κλιματικής αλλαγής προστίθεται η αστική εξάπλωση «η οποία δεν μπορεί να σταματήσει, μπορεί όμως να είναι υπό πλήρη έλεγχο και να εφαρμοστούν οι φιλικοί προς το περιβάλλον, κανόνες», επισημαίνει ο κ. Πετράκης.

Για την Ελλάδα, ο κ. Πετράκης εκτιμά ότι τα επόμενα χρόνια «ηπειρωτικές περιοχές θα δοκιμαστούν στην καλλιέργεια λόγω έντονης λειψυδρίας. Ομοίως και άλλες περιοχές του πλανήτη».

Τέλος, η κλιματική αλλαγή έχει ως αποτέλεσμα να «υπερθερμαίνονται οι θάλασσες, να δοκιμάζεται η Μεσόγειος. Ήδη έχουν αρχίσει οι μεταναστεύσεις και εξαφανίσεις ενός μεγάλου αριθμού ειδών της βιοποικιλότητας και αντίστοιχα, οι εμφανίσεις άλλων ξενιστών».

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη του ομότιμου ερευνητή – πρώην Διευθυντή Ινστιτούτου Περιβάλλοντος Εθνικού Αστεροσκοπείου, Μιχάλη Πετράκη, στο Act for Earth του CNN Greece:

Κύριε Πετράκη, ποιο είναι κατά την εκτίμησή σας το πιθανότερο σενάριο για τον πλανήτη έως το 2050; Πιστεύετε πως υπάρχει περιθώριο για την εκπλήρωση των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού;

Τα πιθανά σενάρια δημιουργούνται λαμβάνοντας υπόψη τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, οι οποίες δεν είναι πάντοτε φιλικές προς το περιβάλλον και την χωροχρονική μεταβολή τους. Διάφορες ανθρωπογενείς δραστηριότητες μεταβάλουν βασικούς παράγοντες των κλιματικών μοντέλων προσομοίωσης με αποτέλεσμα την απόκλιση των αποτελεσμάτων των μοντέλων.

Έχουμε διάφορα μοντέλα προσομοίωσης τα οποία λένε ότι ανάλογα με τις ανθρώπινες δραστηριότητες σε μια περιοχή καθορίζουν το αποτέλεσμα του μοντέλου για τα επόμενα 40-50 χρόνια. Όπως για παράδειγμα συμβαίνει σήμερα στην Ουκρανία.

Τα εκατομμύρια τόνοι αερίων που έχουν διαφύγει στην ατμόσφαιρα λόγω του πολέμου, δημιουργούν αυτές τις πιθανές αποκλίσεις στην πορεία των μοντέλων. Στην γεωγραφική περιοχή της Ουκρανίας αναμένεται να γίνουν μεταβολές στο κλίμα.

Επίσης, έχουν πέσει χημικά και έχουν ποτίσει το έδαφος με αποτέλεσμα να υπάρξουν προβλήματα στην γεωργία αλλά και στη διάθεση του νερού σε περίπτωση που ο υδροφόρος ορίζοντας έχει επηρεαστεί από τους ρύπους. «Με τη λήξη του πολέμου, πολλοί γεωργοί θα αναγκαστούν να αλλάξουν επάγγελμα καθώς λόγω της κατάστασης αυτής, δεν θα μπορούν να ασχοληθούν με τη γεωργία. Δηλαδή, δεν θα μπορούν να καλλιεργούν σε μία περιοχή που έπεσαν και εξακολουθούν να πέφτουν τόσα χημικά γιατί τα προϊόντα θα είναι επικίνδυνα για κατανάλωση», επισημαίνει ο ίδιος.

Ποιες κατά τη γνώμη σας, είναι οι προτεραιότητες που πρέπει να δοθούν τα επόμενα χρόνια για να μειωθεί το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής;

Πρώτον, το Α και το Ω είναι ο περιορισμός των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου. Όλες οι συναντήσεις των ηγετών που γίνονται για την κλιματική αλλαγή, περιλαμβάνουν συζητήσεις για τη μείωση ή τη λήξη των εκπομπών των αερίων. Θα πρέπει να σταματήσει η καύση λιγνίτη και οι ανθρακίτες που είναι εξαιρετικά επικίνδυνα για το περιβάλλον αφού προκαλούν ατμοσφαιρική ρύπανση.

Δεύτερον, να γίνει έλεγχος και προστασία των τροπικών δασών και τρίτον, να γίνει έλεγχος της αστικοποίησης.

Η αστική εξάπλωση η οποία δεν μπορεί να σταματήσει, πρέπει να είναι υπό πλήρη έλεγχο και να εφαρμοστούν οι σωστοί κανόνες, οι οποίοι είναι φιλικοί προς το περιβάλλον. Δηλαδή, θέματα όπως οι υπόνομοι και τα όμβρια ύδατα δεν πρέπει να περνούν μέσα από την πόλη και να υποβιβάζουν το περιβάλλον. Για παράδειγμα, η διαχείριση των νερών της βροχής πρέπει να γίνεται με οικολογικές μεθόδους που αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής σε αστικές και ημιαστικές περιοχές και στην προβολή ενός οικολογικού μοντέλου ανάπτυξης. Θα πρέπει να κατασκευαστούν δίκτυα αποχέτευσης για τη γρήγορη απομάκρυνση του νερού της βροχής από τον αστικό ιστό και τη μεταφορά τους σε σταθμό επεξεργασίας.

Ποιες ενέργειες υλοποιεί η ΕΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής; Είναι αρκετές; Τι άλλο πρέπει να γίνει για να αποφύγουμε τα χειρότερα;

Οι ενέργειες που πρέπει να υλοποιούνται για την αποφυγή συχνής εμφάνισης καταστροφικών φαινομένων τα επόμενα 50-100 χρόνια, αποτυπώνονται αναλυτικά στα συμπεράσματα των διάφορων συνελεύσεων του ΟΗΕ και του IPCC όπως π.χ. της Συνέλευσης Παρισίων και θα μπορούσαν να αποτυπωθούν με τις εξής τρεις λέξεις:

Περιορίστε τις καύσεις.

Τώρα, όσον αφορά το επίπεδο προγραμματισμού έργων υποδομής και ανάλυσης των κλιματικών αλλαγών, ο πόλεμος της Κριμαίας ήρθε για να επιβεβαιώσει ότι προεργασίες ετών μπορούν να καταστραφούν μέσα σε ώρες, ενώ τα εφιαλτικά σενάρια χρήσης πυρηνικών όπλων, μας υπενθυμίζουν ότι, ίσως περάσαμε το στάδιο προσαρμογής του Κλίματος και βρισκόμαστε στο στάδιο επιβίωσης.

Κανόνες έχουμε, πρέπει απλώς τους εφαρμόσουμε.

Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη θάλασσα και τη βιοποικιλότητά της. Πώς επηρεάζεται η αλιεία;

Ήδη έχουν αρχίσει οι μεταναστεύσεις και εξαφανίσεις ενός μεγάλου αριθμού ειδών της βιοποικιλότητας και οι εμφανίσεις αντίστοιχα άλλων ξενιστών.

Όλα αυτά τα κοίτη που φιλοξενούνται στο Αιγαίο πέλαγος διαθέτουν «συσκευές» για τον προσανατολισμό τους. Το αποτύπωμα των στρατιωτικών ασκήσεων που γίνονται κατά καιρούς στην περιοχή, έχει δυσμενείς επιπτώσεις στα οικοσυστήματα σκοτώνοντας τους ζωντανούς οργανισμούς ενώ ταυτόχρονα ελευθερώνουν τοξικές ουσίες στο θαλάσσιο περιβάλλον.

Ακόμη, από την έντονη αλίευση και την αλλαγή του μικροκλίματος, εμφανίστηκε το λιονταρόψαρο που αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για την βιοποικιλότητα μιας περιοχής αφού τρέφεται με άλλα ψάρια και καταστρέφει την αλυσίδα.

Άλλη μία συνέπεια της κλιματικής αλλαγής στο θαλάσσιο περιβάλλον είναι οι εμφανίσεις μεδουσών οι οποίες σε ορισμένες περιοχές του Αιγαίου έχουν κυριολεκτικά καταλάβει τις ακτές στα ελληνικά νησιά. Μία από τις πλέον αληθοφανείς απαντήσεις είναι η εξαφάνιση των θαλάσσιων χελώνων από αυτές τις περιοχές οι οποίες διατρέφονται από τις μέδουσες και όχι μόνο.

Το γεγονός ότι οι θάλασσες υπερθερμαίνονται με αποτέλεσμα τη σταδιακή μείωση του κριλ και του πλαγκτόν που αποτελούν την κύρια πηγή διατροφής των φαλαινών και άλλων κυτοειδών. Και φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτή την περίοδο η Μεσόγειος έχει καταστεί στίβος δοκιμής οπλικών συστημάτων με τρομερά επακόλουθα στην ανάπτυξη και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.

Τέλος, ακόμη και στον 21ο αιώνα γίνονται μάχες για την εκμετάλλευση περιοχών στη βόρεια θάλασσα μεταξύ Γάλλων, Σκανδιναβών, Ισπανών και Βρετανών.

Ποιες είναι οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στον ελλαδικό χώρο. Πώς πλήττεται η γεωργία και η παραγωγή αγροτικών προϊόντων; Σε ποιες περιοχές αναμένονται δραματικές αλλαγές και τι θα συμβεί σε αυτές τα επόμενα χρόνια;

Η Ελλάδα θα δοκιμαστεί όπως όλες οι αναπτυγμένες χώρες του πλανήτη μας. Δυστυχώς η δοκιμασία αυτή δεν θα μοιάζει με τους περαστικούς ανεμοστρόβιλους ή τις καταιγίδες. Θα είναι πλέον μια συχνή παρουσία στον Ελλαδικό χώρο κι επειδή η Ελλάδα έχει μια μεγάλη ακτογραμμή, οι επιπτώσεις στο περιβάλλον δεν θα χωροθετούνται εύκολα με έργα υποδομών.

Σε οτιδήποτε αφορά τον χώρο της γεωργίας δυστυχώς τα νέα δεν είναι ευχάριστα.

Η λειψυδρία και η έντονη αλλά όχι τόσο συχνή εμφάνιση, καταιγίδων, θα καταστήσουν άγονες μεγάλες περιοχές κυρίως στην ηπειρωτική Ελλάδα. Επίσης ένας μεγάλος αριθμός γεωργών θα στραφεί προς άλλες καλλιέργειες προσαρμοσμένες στις κλιματικές συνθήκες των διάφορων περιοχών.

Η καλλιέργεια θα υποφέρει. Το έδαφος δεν θα μπορεί να καλλιεργήσει ορισμένα προϊόντα που καλλιεργούνται σήμερα με αποτέλεσμα να αναγκαστούν οι αγρότες να αναζητήσουν άλλα προϊόντα εκμετάλλευσης.

Κα φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε την άνοδο της στάθμης της θάλασσας ειδικά στα νησιά μας όπου θα υπάρξει μια μεταβολή των ακτογραμμών.

Ο πραγματικός κίνδυνος

Ενώ ένα μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού αυξάνεται προσεγγίζοντας τα 9 δις. φαίνεται να υπάρχει ένας εφησυχασμός σχετικά με το επισιτιστικό, το ενεργειακό πρόβλημα και τις παρενέργειές τους. Δυστυχώς, η ανάλυση των στοιχείων του πλανήτη μάς δείχνει ότι δεν ισχύει ο χρυσός κανόνας: ξοδεύεις - καταναλώνεις - αποταμιεύεις.

Οι κάτοικοι του πλανήτη Γη, καταναλώνουν ιδιαίτερα σε ενεργειακό επίπεδο, πολλά περισσότερα απ’ ότι δικαιούνται. Και αυτό με απλά μαθηματικά σημαίνει ότι, για να ρυθμίσεις την κλιματική αλλαγή, πρέπει να υπάρχει πρώτα ο πλανήτης. Πράγμα όχι και τόσο σίγουρο.

Ελπίζω η νέα γενιά να αλλάξει τα δεδομένα και να συμπεριφέρεται με περισσότερο σεβασμό στο περιβάλλον απ΄ότι εμείς οι παλαιότεροι.