Επτά συμβουλές για τη σωστή ανακύκλωση πλαστικού: Ποιες συσκευασίες ανακυκλώνονται ευκολότερα

Από την πρώτη τέτοια μεγάλη έρευνα για τα μικροπλαστικά, δηλαδή πολυμερή πλαστικά μεγέθους κάτω των 5 χιλιοστών, που παρουσιάστηκε πρόσφατα και στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, προκύπτει ότι το κυρίαρχο πολυμερές υλικό που εντοπίζεται είναι το πολυαιθυλένιο (PE). Το συγκεκριμένο υλικό το οποίο χρησιμοποιείται συχνά για μεμβράνες, σακούλες, καλώδια, σωληνώσεις κ.α. βρέθηκε σε ποσοστό 68% του δείγματος.

Ενδεικτικό του γεγονότος ότι η σωστή ανακύκλωση συμβάλλει και στη μείωση των μικροπλαστικών στον πλανήτη είναι το αποτέλεσμα πρόσφατης έρευνας, της Aegean Rebreath για τα μικροπλαστικά στις ελληνικές παραλίες: Μόλις 1% Pet – του υλικού από το οποίο κατασκευάζονται – ανάμεσα σε πολλά άλλα - και τα πλαστικά μπουκάλια του νερού, εντοπίστηκε μεταξύ αυτών.

Συνολικά, κατά τη δειγματοληψία εντοπίστηκαν 3.778 κομμάτια πλαστικού/m2, μεγέθους μικρότερου των 2,5 cm από ελληνικές παραλίες. Από αυτά, συχνότερα εντοπίζονται τα θραύσματα (fragments), με ποσοστό κατά μέσο όρο 55% και ακολουθούν τα αφρώδη σωματίδια - φελιζόλ (foams), με ποσοστό κατά μέσο όρο 28%. Από τα θραύσματα, πέραν του πολυαιθυλενίου (PE) εντοπίστηκε πολυπροπυλένιο (PP -28%), το θερμοπλαστικό ελαστομερές (TPE - 3%) και το πολυαιθυλένιο τερεφθαλικού (PET), σε ποσοστό μόλις 1%.

Σημειώνεται ότι το υλικό αυτό αξιοποιείται ευρέως στην κλωστοϋφαντουργία και τις συσκευασίες τροφίμων και ποτών.

Σημειώνεται ότι η σχετική έρευνα ολοκληρώθηκε το περασμένο φθινόπωρο και η φασματοσκοπική μελέτη κατέληξε πρόσφατα σε συμπεράσματα και φέτος η Aegean Rebreath σχεδιάζει την επανάληψή της προκειμένου να δημιουργηθεί μια αναλυτική βάση δεδομένων, καθώς η συστηματική καταγραφή θα οδηγήσει σε αναλυτικά και συγκριτικά στοιχεία. Αναλυτικά στοιχεία για την έρευνα μπορείτε να δείτε εδώ.

Όπως διαπιστώνουν πάντως οι ειδικοί είναι ιδιαίτερα κρίσιμο να υπάρξει μια συστηματική προώθηση της ανακύκλωση και εκπαίδευση για την ορθή χρήση του πλαστικού.

Ωστόσο η ανακύκλωση των πλαστικών δεν είναι εύκολη για όλα τα διαφορετικά υλικά.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα από τα πλέον «ενδεδειγμένα» υλικά στην ανακύκλωση είναι το PET και μάλιστα εμπειρικά – από τις εκστρατείες καθαρισμού- προκύπτει ότι από τις πιο «εύκολες» συσκευασίες προς ανακύκλωση είναι τα μπουκάλια νερού και αναψυκτικών τα οποία είναι συνήθως καθαρά και έτοιμα για επεξεργασία, σε αντίθεση με άλλες συσκευασίες που έχουν υπολείμματα και τελικά καταλήγουν αναγκαστικά στα σκουπίδια.

Το «τρίγωνο ανακύκλωσης» και ο αριθμός που περιέχει

Κάθε πλαστική συσκευασία ή κάθε πλαστικό αντικείμενο μας «ενημερώνει» για το αν μπορεί να ανακυκλωθεί ή όχι. Μια ειδική σήμανση, που υπάρχει σε κάθε συσκευασία, τοποθετείται ειδικά για τον σκοπό αυτό και έχει τη μορφή ενός τριγώνου και ενός αριθμού. Πρόκειται ουσιαστικά για το χαρακτηριστικό «τρίγωνο ανακύκλωσης», μέσα στο οποίο βρίσκεται ένας αριθμός από το 1 έως το 7. Κάθε ένας από αυτούς τους αριθμούς αντιστοιχεί σε έναν συγκεκριμένο τύπο πλαστικού και αναγνωρίζοντάς τον, γνωρίζουμε ταυτόχρονα εάν το συγκεκριμένο αντικείμενο μπορεί ή όχι να ανακυκλωθεί.

Αναλυτικά, μέσα στο «τρίγωνο ανακύκλωσης» αναγράφεται ένας αριθμός, που αντιστοιχεί στους εξής τύπους:

1. PET(Tερεφθαλικό πολυαιθυλένιο):Είναι το πλαστικό από το οποίο κατασκευάζονται τα μπουκάλια του νερού και αναψυκτικών, τα οποία και ανακυκλώνονται πλήρως και πιο εύκολα καθώς καταλήγουν καθαρά στο σύστημα ανακύκλωσης. Επίσης από το υλικό αυτό κατασκευάζονται τα μπουκάλια μαγειρικού λαδιού και κάποιες συσκευασίες τροφίμων που επίσης μπορούν εύκολα να ανακυκλωθούν.
2. HDPE(Υψηλής πυκνότητας πολυαιθυλένιο):Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τα πιο «σκληρά» πλαστικά που χρησιμοποιούνται σε συσκευασίες προϊόντων όπως τα απορρυπαντικά, τα υγρά πιάτων, διάφορα καπάκια κ.ά. Η κατηγορία πλαστικών «2» επίσης ανακυκλώνεται.
3. PVC(Πολυβινυλοχλωρίδιο):Το γνωστό PVC είναι πλαστικό που χρησιμοποιείται κυρίως για την κατασκευή αντικειμένων, όπως τα οικιακά είδη, οι σωλήνες κ.ά. και δεν ανακυκλώνεται.
4. LDPE (Χαμηλής πυκνότητας πολυαιθυλένιο):Είναι ο τύπος πλαστικού από τον οποίο κατασκευάζονται οι πλαστικές σακούλες, οι μεμβράνες και διάφορα δοχεία αποθήκευσης τροφίμων και μπορεί να ανακυκλωθεί σε ορισμένες περιπτώσεις.
5. PP (Πολυπροπυλένιο):Αυτός ο τύπος πλαστικού χρησιμοποιείται σε συσκευασίες προϊόντων όπως τα κεσεδάκια γιαουρτιού και μαργαρίνης, τα όσπρια, τα ζυμαρικά, διάφορα αρτοποιήματα κ.ά. Επίσης μπορεί να ανακυκλωθεί, αλλά υπό περιορισμούς.
6. PS (Πολυστυρένιο):Πρόκειται για τύπο πλαστικού από το οποίο κατασκευάζονται ποτήρια, δοχεία φελιζόλ, γλάστρες, παιχνίδια κ.ά. και δεν ανακυκλώνεται.
7. Άλλο είδος:Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται άλλες πλαστικές ρητίνες, όπως πολυανθρακικά, νάιλον, ABS, που χρησιμοποιούνται μεταξύ άλλων σε CD, μπιμπερό, συσκευασίες φαρμάκων, υπολογιστές. Κάποια από αυτά ανακυκλώνονται, αλλά υπό περιορισμούς.

Η σωστή ανακύκλωση πλαστικού

Με βάση τον παραπάνω «οδηγό» και μία από τις βασικές αρχές της ανακύκλωσης, που λέει ότι η συσκευασία που εναποθέτουμε προς ανακύκλωση πρέπει να είναι καθαρή από τα υπολείμματα του προϊόντος που περιείχε, μπορούμε να ανακυκλώνουμε όσο πιο σωστά μπορούμε. Η οργάνωση εντός του δικού μας χώρου είναι ένας από τους πυλώνες που πρέπει να προσέχουμε, καθώς η διαλογή στην πηγή είναι κρίσιμη για το τελικό, θετικό αποτέλεσμα της ανακύκλωσης.

Από εκεί και πέρα, αξίζει να εμποτίσουμε με τις αξίες και τις αρχές της ανακύκλωσης τα παιδιά και τα μέλη της οικογένειας ή της κοινότητάς μας. Ειδικά για τα παιδιά, ισχύει το ότι ακολουθούν το παράδειγμα που θα τους δώσουμε. Για παράδειγμα, εφόσον μας δουν να αναζητούμε μπλε κάδο για να πετάξουμε το μπουκαλάκι του νερού μας που μόλις τελείωσε, είναι πιθανό να κάνουν και αυτά το ίδιο σε αντίστοιχες περιπτώσεις στο μέλλον. Ιδιαίτερη σημασία πάντως έχει και η οργανωμένη εκπαίδευση των παιδιών μέσα από σχετικά προγράμματα στα σχολεία.

Εγγυοδοτικό σύστημα Ανακύκλωσης

Ως ένα ισχυρό κίνητρο για την περεταίρω εξάπλωση της ανακύκλωσης, πολλές χώρες στον κόσμο εφαρμόζουν το DRS System (Deposit – Return System), δηλαδή ένα εγγυοδοτικό σύστημα συλλογής συσκευασιών προς ανακύκλωση. Μέσω αυτού του συστήματος, η πλήρης εφαρμογή του οποίου αναμένεται και στην Ελλάδα, οι καταναλωτές κατά την αγορά πλαστικών μπουκαλιών (π.χ. νερού, αναψυκτικού), θα επιβαρύνονται με ένα μικρό χρηματικό ποσό, το οποίο θα επιστρέφεται στο σύνολό του από τα καταστήματα ή τα σημεία συλλογής, με την επιστροφή των άδειων συσκευασιών, ώστε να διασφαλίζεται καλύτερα η διαδικασία της ανακύκλωσης.

Από την 1η Ιουνίου 2022 έχει επιβληθεί και στην Ελλάδα ένα τέλος ανακύκλωσης στις πλαστικές συσκευασίες που περιέχουν πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC). Όπως έγινε γνωστό από τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης, η επιβάρυνση αυτή δεν αφορά στα μπουκάλια εμφιαλωμένου μεταλλικού νερού, καθώς επίσης και στα αναψυκτικά, καθώς τα υλικά που κατά κανόνα χρησιμοποιούνται για τα συγκεκριμένα μπουκάλια, το πώμα και την ετικέτα είναι PET, PP και PΕ.

Όπως δείχνει η μέχρι σήμερα εμπειρία και ειδικά με τα πλαστικά μπουκάλια νερού που μπορούν να ανακυκλωθούν με επιτυχία, η ανακύκλωση μπορεί να γίνει το «κλειδί» για έναν πιο καθαρό πλανήτη, για έναν κόσμο χωρίς πλαστική ρύπανση. Διότι με τη σωστή ανακύκλωση, οι καταναλωτές μπορούν να απολαμβάνουν τα προϊόντα που προτιμούν, σε τιμές που δεν έχουν μεγάλο κόστος συσκευασίας, χωρίς να επιβαρύνεται ο πλανήτης μας και η φύση.