Βαλκανατολία: Η χαμένη ήπειρος που έγινε γέφυρα για το μαζικό πέρασμα ζώων από την Ασία στην Ευρώπη

Η ήπειρος αυτή επέτρεψε στα ασιατικά θηλαστικά να περάσουν στην ευρωπαϊκή ήπειρο και να την αποικίσουν πριν περίπου 34 εκατομμύρια χρόνια, αρκετά νωρίτερα σε σχέση με τις προηγούμενες επιστημονικές εκτιμήσεις.

Η Βαλκανατολία, που περιελάμβανε τη σημερινή Ελλάδα, τα υπόλοιπα Βαλκάνια και την Τουρκία, υπήρχε ήδη πριν 50 εκατομμύρια χρόνια.

Οι παλαιοντολόγοι και γεωλόγοι από τη Γαλλία (Εθνικό Κέντρο Ερευνών-CNRS, πανεπιστήμια Μασσαλίας και Ρεν), τις ΗΠΑ (πανεπιστήμια Ουάσινγκτον, Κονέκτικατ, Κάνσας και Σικάγο) και την Τουρκία (πανεπιστήμια Κιουτάχειας και Εσκισεχίρ), οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Γεωεπιστημών «Earth Science Reviews», ανέφεραν ότι η ξεχασμένη Βαλκανατολία έπαιξε σημαντικό «γεφυροποιητικό» ρόλο στην εξέλιξη των θηλαστικών στην Ευρασία.

Επί εκατομμύρια χρόνια κατά την Ηώκαινο Εποχή (πριν 55 έως 34 εκατομμύρια χρόνια) η Δυτική Ευρώπη και η Ανατολική Ασία αποτελούσαν δύο ξεχωριστές μάζες ξηράς με πολύ διαφορετικές πανίδες θηλαστικών ζώων.

Πριν περίπου 34 εκατομμύρια χρόνια αυτή η κατάσταση διαχωρισμού άλλαξε, όταν η Ευρώπη αποικήθηκε μαζικά από ασιατικά είδη ζώων, κάτι που οδήγησε σε σημαντικό εμπλουτισμό της πανίδας της ηπείρου μας, αλλά και στην εξαφάνιση των προηγούμενων ευρωπαϊκών ενδημικών ειδών.

Απολιθώματα που έχουν βρεθεί στη Βαλκανική δείχνουν ότι στην περιοχή της Νότιας Ευρώπης (της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης) υπήρχαν ζώα ασιατικής προέλευσης πολύ πριν αυτά εμφανιστούν στη Δυτική Ευρώπη, κάτι που δείχνει ότι τα Βαλκάνια είχαν δεχτεί νωρίτερα πληθυσμούς θηλαστικών από την Ανατολή.

Οι επιστήμονες έχουν τώρα μία εξήγηση γι' αυτό το παράδοξο και αυτή είναι η ύπαρξη της Βαλκανατολίας, μίας ηπείρου-γέφυρας μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Η ανάλυση και η επαναξιολόγηση όλων των διαθέσιμων παλαιοντολογικών δεδομένων και ανακαλύψεων από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι για ένα μεγάλο διάστημα της Ηωκαίνου Εποχής η περιοχή της σημερινής Βαλκανικής και της Ανατολίας φιλοξενούσε μία ομοιογενή πανίδα, διακριτή από εκείνες της Ευρώπης και της Ανατολικής Ασίας. Αυτή η εξωτική πανίδα περιλάμβανε μαρσιποφόρα ζώα και μεγάλα φυτοφάγα θηλαστικά που έμοιαζαν με ιπποπόταμους.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η ξεχωριστή ήπειρος Βαλκανατολία αποικήθηκε από ζώα της Ασίας πριν περίπου 40 εκατομμύρια χρόνια. Είναι πιθανό ότι στη συνέχεια μία σημαντική περίοδος παγετώνων πριν 34 εκατομμύρια χρόνια, όταν σχηματίστηκαν και οι πάγοι της Ανταρκτικής, οδήγησε σε μεγάλη πτώση της στάθμης των θαλασσών, με αποτέλεσμα η Βαλκανατολία να συνδεθεί διά ξηράς με τη Δυτική Ευρώπη και έτσι να καταστεί δυνατή η μαζική μετανάστευση θηλαστικών ζώων προς δυσμάς από την πρώτη στη δεύτερη.

Η Βαλκανατολία πιθανώς αποτελεί απομεινάρι της Ευρύτερης Αδρίας, μίας άλλης ξεχασμένης ηπείρου της περιοχής της Μεσογείου, η οποία είχε σχηματιστεί πριν τουλάχιστον 200 εκατομμύρια χρόνια.