WWF Ελλάς για τον ζιφιό: Ήταν απίθανο να σωθεί – Να προστατεύσουμε τους βιότοπους των κητωδών

Με αφορμή την περίπτωση του ζιφιού, του κητώδους που εκβράστηκε στην παραλία του Αλίμου και προκάλεσε τη συγκίνηση της ελληνικής κοινωνίας, το Act for Earth συνομίλησε με την Αμαλία Αλμπερίνι, υπεύθυνη θαλάσσιου προγράμματος του WWF Ελλάς. Η κυρία Αλμπερίνι επισημαίνει πως στα ελληνικά νερά έχουν εντοπιστεί 13 είδη κητωδών, δελφινιών, φαλαινών και φώκιας, κάποια από τα οποία, μάλιστα, είναι υπό εξαφάνιση και παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον σε παγκόσμια κλίμακα.

Όπως επισημαίνει η ίδια, «η παρουσία των κητωδών είναι δείκτης της καλής κατάστασης των θαλασσών μας, με πολλαπλά οφέλη για την υγεία και την παραγωγικότητα των οικοσυστημάτων και επομένως της ευημερίας μας», ενώ τονίζει πως ο μεγαλύτερος φυσικός εχθρός τους είναι «ο άνθρωπος και οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες». Ως προς τις σημαντικότερες απειλές κατά των κητωδών, η κ. Αλμπερίνι στέκεται στην υποθαλάσσια ηχορύπανση, που μπορεί να προέρχεται από ασκήσεις με στρατιωτικά σόναρ ή τις σεισμικές έρευνες που γίνονται για εξόρυξη υδρογονανθράκων, αλλά και στην παράνομη και ανεξέλεγκτη αλιεία, τις συγκρούσεις με μεγάλα σκάφη, την πλαστική και χημική ρύπανση και φυσικά την κλιματική κρίση που επηρεάζει ολόκληρο το θαλάσσιο οικοσύστημα.

Επιχειρώντας να εξηγήσει τι συνέβη με τον συγκεκριμένο ζιφιό που εξόκειλε στον Άλιμο, η ίδια επισημαίνει πως δεν είναι σπάνιο περιστατικό για ένα κητώδες. Στην περίπτωση αυτή, πιθανώς η κακή παθολογική κατάσταση του ζώου, ήταν που το οδήγησε στην ακτή:

«Προφανώς το ζώο δεν ήταν καθόλου καλά και για αυτό βρέθηκε στα ρηχά - επομένως οι όποιες προσπάθειες για τη διάσωσή του το πιο πιθανό θα ήταν να αποβούν άκαρπες […] Πρέπει να κατανοήσουμε όλοι πως σε περιπτώσεις τέτοιων εκβρασμών και παρά τις όποιες προσπάθειες, σπάνια επιβιώνουν τα ζώα».

Το WWF Ελλάς δεν είχε ανάμειξη στην περίθαλψη του ζιφιού, η οποία πάντως έγινε από έμπειρους και εξειδικευμένους επιστήμονες, όπως αναφέρει η κ. Αλμπερίνι, τονίζοντας πως «σημασία έχει από εδώ και πέρα να στρέψουμε όλοι, πολιτεία και πολίτες το ενδιαφέρον και την προσοχή μας στο να διατηρούμε υγιείς τους πληθυσμούς των κητωδών, μειώνοντας άμεσα τις πιέσεις που απειλούν την επιβίωση τους και στο να διασφαλίσουμε ότι οι βιότοποί τους θα παραμείνουν υγιείς και παραγωγικοί» και καταλήγωντας:

«Δεν μπορεί να ευαισθητοποιούμαστε μόνο στη θέα ενός τραυματισμένου άγριου ζώου, όταν αυτό τυχαίνει και έρχεται κοντά μας, αλλά ως πολιτεία και ως ενεργοί πολίτες να μην αναλαμβάνουμε δράση για την προστασία του θαλάσσιου κεφαλαίου της χώρας μας».

Ολόκληρη η συνέντευξη της κ. Αμαλίας Αλμπερίνι, υπεύθυνης θαλάσσιου προγράμματος του WWF Ελλάς στο Act for Earth του CNN Greece:

- Η πρόσφατη υπόθεση της μικρής φάλαινας που ονομάστηκε «Σωτήρης» απασχόλησε την επικαιρότητα και συγκίνησε το κοινό. Για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, πολλοί δεν γνωρίζαμε καν ότι τέτοια κητώδη ζουν στις ελληνικές θάλασσες. Θα μας εξηγήσετε ποια είναι αυτά, πού τα συναντάμε και ποια είναι η κατάστασή τους ως προς την προστασία τους;

Οι θαλάσσιες περιοχές της χώρας μας είναι από τις σημαντικότερες περιοχές για τη θαλάσσια ζωή στη Μεσόγειο. Η Ελλάδα φιλοξενεί συνολικά 13 είδη κητωδών (φάλαινες και δελφίνια), εκ των οποίων 8 ζουν μόνιμα στις θάλασσες μας. Αυτά είναι οι φυσητήρες, οι ζιφιοί, οι πτεροφάλαινες, οι φώκαινες, τα ρινοδέλφινα, τα σταχτοδέλφινα, τα κοινά δελφίνια, και τα ζωνοδέλφινα. Τα είδη αυτά τα συναντάμε στις περισσότερες θαλάσσιες εκτάσεις της χώρας μας, για αυτό και έχουν χαρακτηριστεί στην Ελλάδα συνολικά τέσσερις μεγάλες Σημαντικές Περιοχές για τα Θαλάσσια Θηλαστικά από τη Διεθνή Επιτροπή για τα Θαλάσσια Θηλαστικά και τις Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές (IUCN Marine Mammal Task Force). Οι περιοχές αυτές συμπεριλαμβάνουν συγκεκριμένα, το Θρακικό Πέλαγος, τον Αμβρακικό και τον Κορινθιακό Κόλπο, καθώς και την Ελληνική Τάφρο, το τόξο δηλαδή που εκτείνεται από το Ιόνιο μέχρι και τη Ρόδο. Από τα οκτώ αυτά είδη, τρία συγκαταλέγονται από τη Διεθνή Ένωση Προστασίας της Φύσης (IUCN) στην κατηγορία των «Κινδυνευόντων», τρία σε αυτή των «Τρωτών» και δύο στην κατηγορία των «Ανεπαρκώς Γνωστών», δηλώνοντας με αυτόν τον τρόπο τη σοβαρή κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι πληθυσμοί τους.

Η παρουσία των κητωδών είναι δείκτης της καλής κατάστασης των θαλασσών μας, με πολλαπλά οφέλη για την υγεία και την παραγωγικότητα των οικοσυστημάτων και επομένως της ευημερίας μας. Όσο κι αν ακούγεται υπερβολικό, ο μεγαλύτερος φυσικός εχθρός τους που απειλεί άμεσα επιβίωση αυτών των ειδών είναι ο άνθρωπος και οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Τα είδη αυτά απειλούνται από ποικίλες ανθρώπινες δραστηριότητες και πιο συγκεκριμένα από την υποθαλάσσια ηχορύπανση, όπως από ασκήσεις με στρατιωτικά σόναρ και σεισμικές έρευνες που γίνονται για εξόρυξη υδρογονανθράκων, την παράνομη και ανεξέλεγκτη αλιεία, τις συγκρούσεις με μεγάλα σκάφη, και την πλαστική και χημική ρύπανση. Η κλιματική κρίση αποτελεί επίσης μια σημαντική απειλή που επηρεάζει ολόκληρο το θαλάσσιο οικοσύστημα, όπως τα θαλάσσια είδη και την τροφή τους.

- Με τη συγκεκριμένη φάλαινα, τον ζιφιό που «βγήκε» στον Άλιμο, τι συνέβη κατά τη γνώμη σας;

Είναι επιστημονικά αρκετά δύσκολο να προσδιοριστούν τα ακριβή αίτια που συντέλεσαν στο να καταλήξει το ζώο στις ακτές της Αττικής, σε τόσο μεγάλη απόσταση από τον κύριο βιότοπό του. Παρόλα αυτά, μεμονωμένα περιστατικά εκβρασμών πελαγικών ειδών (είδη που ζουν σε βαθιά νερά) σε ρηχά νερά, τόσο στη χώρα μας, όσο και σε παγκόσμια κλίμακα έχουν συμβεί αρκετές φορές στο παρελθόν και μπορεί να οφείλονται σε πολλαπλές και τυχαίες αιτίες, όπως ο αποπροσανατολισμός, το κυνήγι τροφής, κα. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι από τις επιμέρους αναλύσεις που έγιναν στο ζώο καθώς και τα μέχρι τώρα πορίσματα της νεκροψίας που πραγματοποιήθηκαν από εξειδικευμένη ομάδα εμπειρογνωμόνων, απέδειξαν ότι το ζώο αυτό ήταν ήδη σε κακή παθολογική κατάσταση. Προφανώς το ζώο δεν ήταν καθόλου καλά και για αυτό βρέθηκε στα ρηχά - επομένως οι όποιες προσπάθειες για τη διάσωσή του το πιο πιθανό θα ήταν να αποβούν άκαρπες.

- Θεωρείτε, ως WWFΕλλάς, πως έγιναν όσα έπρεπε να γίνουν για την καλύτερη αντιμετώπισή του, εκ μέρους της πολιτείας και όσων είχαν αρμοδιότητα να σπεύσουν στο σημείο;

Ως WWF Ελλάς, με δεδομένο ότι δεν έχουμε την εξειδίκευση σε θέματα περίθαλψης άγριων ζώων, δεν θα είχαμε κάτι ουσιαστικό να προσφέρουμε με την επιτόπια παρουσία μας στο περιστατικό αυτό. Οι παρεμβάσεις όμως πραγματοποιήθηκαν από ειδικούς επιστήμονες, που διαθέτουν και τεχνική γνώση και πολυετή εμπειρία στη διαχείριση τέτοιων περιστατικών. Πρέπει να κατανοήσουμε όλοι πως σε περιπτώσεις τέτοιων εκβρασμών και παρά τις όποιες προσπάθειες, σπάνια επιβιώνουν τα ζώα.

Ωστόσο, και με αφορμή το περιστατικό αυτό, πρέπει να τονίσουμε πως σημασία έχει από εδώ και πέρα να στρέψουμε όλοι, πολιτεία και πολίτες το ενδιαφέρον και την προσοχή μας στο να διατηρούμε υγιείς τους πληθυσμούς των κητωδών, μειώνοντας άμεσα τις πιέσεις που απειλούν την επιβίωση τους και στο να διασφαλίσουμε ότι οι βιότοποί τους θα παραμείνουν υγιείς και παραγωγικοί. Δεν μπορεί να ευαισθητοποιούμαστε μόνο στη θέα ενός τραυματισμένου άγριου ζώου, όταν αυτό τυχαίνει και έρχεται κοντά μας, αλλά ως πολιτεία και ως ενεργοί πολίτες να μην αναλαμβάνουμε δράση για την προστασία του θαλάσσιου κεφαλαίου της χώρας μας.

- Κατά την εκτίμησή σας, είναι ένα φαινόμενο που θα συναντάμε στο εξής και στη χώρα μας; Κητώδη να εξοκείλουν στις ακτές;

Οι πιέσεις στα μοναδικά αυτά απειλούμενα και ευάλωτα είδη έχουν αυξηθεί ανησυχητικά τα τελευταία χρόνια, ενώ παράλληλα δεν έχουν εξαλειφθεί οι απειλές. Επίσης, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας και είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι στατιστικά, για κάθε 1 εκβρασμένο ζώο που εντοπίζεται, υπάρχουν δεκαπλάσια περιστατικά θανάτων πελαγικών ειδών που χάνονται στη θάλασσα και δεν καταλήγουν πότε στις ακτές μας και άρα, που δεν τα βλέπουμε ποτέ, οπότε και δεν συγκαταλέγονται στις εκτιμήσεις της θνησιμότητας των ειδών αυτών στις θάλασσές μας.

Εκτιμούμε λοιπόν, ότι αν η πολιτεία και οι εμπλεκόμενοι φορείς «ξεχάσουν» το συγκεκριμένο συμβάν, το αντιμετωπίσουν απλώς ως ένα μεμονωμένο και ατυχές περιστατικό και δεν μεριμνήσουν από σήμερα κιόλας για την άμεση, ουσιαστική και έμπρακτη προστασία των θαλάσσιων ειδών συνολικά, θα είμαστε όλοι μας υπεύθυνοι για πολλά τέτοια λυπηρά περιστατικά στο μέλλον.

- Ποια είναι η θέση και ποιες οι δράσεις του WWFΕλλάς για τα κητώδη στις ελληνικές θάλασσες;

Στο WWF Ελλάς έχουμε ως στόχο τη διατήρηση των φυσικών συνθηκών αναπαραγωγής και διαβίωσης των κητωδών στις ελληνικές θάλασσες. Γι’ αυτό στο WWF Ελλάς:

• Συμβάλλουμε και υποστηρίζουμε την καταγραφή των πληθυσμών των κητωδών μέσω επιστημονικών ερευνών
• Προτείνουμε λύσεις για την αντιμετώπιση των κύριων απειλών τους, με έμφαση στις συγκρούσεις μεταξύ μεγάλων πλοίων και φυσητήρων, στην ηθελημένη θανάτωση και τυχαία παγίδευση εξαιτίας της αλληλεπίδρασης κάποιων τέτοιων ειδών με την αλιεία, αλλά και την υπεραλίευση, η οποία έχει ως αποτέλεσμα τη συρρίκνωση των πληθυσμών ψαριών με τα οποία τρέφονται τα κητώδη
• Ζητάμε επίμονα να αποσυρθούν τα σχέδια για τις εξορύξεις πετρελαίου και φυσικού αερίου στη χώρα μας, μεταξύ άλλων στο Ιόνιο και την Κρήτη, αλλά και σε άλλες σημαντικές περιοχές όπου ζουν κητώδη
• Έχουμε μόνιμη παρουσία και πάντα σε συνεργασία με άλλους φορείς, υλοποιούμε δράσεις διαχείρισης σε περιοχές που είναι πολύτιμες για την επιβίωση των απειλούμενων ειδών της χώρας μας, ενώ ταυτόχρονα, προωθούμε τη δημιουργία νέων προστατευόμενων περιοχών
• Προάγουμε τον διάλογο και τη συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων και επιστημόνων για τη διαμόρφωση μέτρων προστασίας, όπως έγινε κατά τη διοργάνωση της 5^ης Παγκόσμιας Συνδιάσκεψης για τα Θαλάσσια Θηλαστικά και τις Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές, που οργανώσαμε στην Ελλάδα πριν λίγο καιρό
• Ενημερώνουμε και ευαισθητοποιούμε τους πολίτες.