Κ. Καρτάλης: Οι πόλεις θα είναι ο «μεγάλος ασθενής» της κλιματικής κρίσης
«Η Ανατολική Μεσόγειος διαμορφώνεται σε ένα κλιματικό hot spot» επισημαίνει στη συνέντευξη που παραχώρησε στο Act for Earth του CNN Greece, ο κ. Κωνσταντίνος Καρτάλης, καθηγητής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθήνας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, όπως εξηγεί ο ίδιος, «η χώρα μας αποκτά σταδιακά θερμότερο και ξηρότερο κλίμα», ενώ «οι πόλεις φαίνεται ότι είναι ο ‘μεγάλος ασθενής’ καθώς η αύξηση της θερμοκρασίας συνδυάζεται με την εμφάνιση καυσώνων που εκτιμάται ότι θα είναι συχνότεροι, εντονότεροι και με μεγαλύτερη διάρκεια».
Ο κ. Καρτάλης τονίζει πως είναι πρώτιστη ανάγκη να δοθεί «προτεραιότητα στην προληπτική αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης», στην προετοιμασία δηλαδή, αντί για την αποκατάσταση των ζημιών που δίνεται έως σήμερα. Ειδικά όσον αφορά στην αγροτική παραγωγή της χώρας μας, με βάση τα στοιχεία, φαίνεται πως απαιτούνται έργα με σκοπό την καλύτερη διαχείριση του νερού, καθώς «περιοχές με σημαντική αγροτική παραγωγή είναι ήδη σε πίεση», όπως δηλώνει ο κ. Καρτάλης, αναφέροντας χαρακτηριστικά τη Θεσσαλία, την Πελοπόννησο και την Κρήτη.
Σχολιάζοντας την ενεργειακή κρίση που ταλαιπωρεί οικονομικά εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, ο κ. Καρτάλης την χαρακτηρίζει ως «τεχνητή για γεωπολιτικούς λόγους, αλλά και για λόγους διεθνούς κερδοσκοπίας» και τέλος κατακεραυνώνει τις αποφάσεις της ΕΕ που χαρακτηρίζουν ως φιλικές προς το περιβάλλον επενδύσεις στο φυσικό αέριο και την πυρηνική ενέργεια, χαρακτηρίζοντάς τες ως «πολιτικό συμβιβασμό» και «εξαιρετικά δυσάρεστη οπισθοχώρηση».
Ολόκληρη η συνέντευξη του κ. Κωνσταντίνου Καρτάλη, καθηγητή Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στο Act for Earth του CNN Greece:
- Κύριε Καρτάλη, είστε ο επιστημονικός υπεύθυνος μιας πολύ μεγάλης μελέτης της διαΝΕΟσις για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε συγκεκριμένους τομείς στην Ελλάδα. Τι θα πρέπει να «κρατήσουμε» από τη μελέτη αυτή ως το βασικότερο συμπέρασμα;
Ένα 1ο βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από τις κλιματικές προσομοιώσεις που πραγματοποιήθηκαν για μελλοντικές περιόδους και στη βάση των σεναρίων των Ηνωμένων Εθνών, είναι ότι η Ανατολική Μεσόγειος διαμορφώνεται σε ένα κλιματικό hot spot. Ουσιαστικά αυτό σημαίνει ότι η χώρα μας αποκτά σταδιακά θερμότερο και ξηρότερο κλίμα, με ακραία καιρικά φαινόμενα που θα είναι εντονότερα, συχνότερα και με μεγαλύτερη διάρκεια. Ένα 2ο βασικό συμπέρασμα είναι ότι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην προληπτική αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης μέσα από ειδικά σχέδια προσαρμογής, σε αντίθεση δηλαδή με την πρακτική που βασίζεται στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης αφού όμως συμβούν τα ακραία καιρικά φαινόμενα.
- Θεωρείτε ότι η γεωργία στην Ελλάδα μπορεί να «επιβιώσει» του πλήγματος που ήδη δέχεται από την κλιματική κρίση και το οποίο εκτιμάται πως θα είναι ακόμα σφοδρότερο το επόμενο διάστημα;
Πολλές περιοχές με σημαντική αγροτική παραγωγή είναι ήδη σε πίεση. Θεωρώ ότι προγράμματα προσαρμογής της γεωργίας στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής πρέπει να εκπονηθούν κατά απόλυτη προτεραιότητα, ιδίως σε συγκεκριμένες περιοχές της Ελλάδος όπως η Θεσσαλία, η Πελοπόννησος και η Κρήτη. Τα σχέδια αυτά θα πρέπει να διαφοροποιούνται ανά περιοχή ως προς τα μέτρα και τα έργα που θα περιλαμβάνουν αλλά και να επικεντρώνονται στη διαχείριση του νερού που όπως εκτιμάται η διαθεσιμότητα του θα είναι όλο και λιγότερη λόγω της μείωσης των βροχοπτώσεων. Με τέτοια έργα απομακρύνεται ο κίνδυνος της ερημοποίησης και η γεωργία θα επιβιώσει.
- Πώς εκτιμάτε ότι θα εξελιχθεί το μικροκλίμα της Αθήνας αλλά και όλων των μεγάλων πόλεων της Ελλάδας, ενώ βαθαίνει η κλιματική κρίση;
Οι πόλεις φαίνεται ότι είναι ο «μεγάλος ασθενής» καθώς η αύξηση της θερμοκρασίας συνδυάζεται με την εμφάνιση καυσώνων που εκτιμάται ότι θα είναι συχνότεροι, εντονότεροι και με μεγαλύτερη διάρκεια. Σε αστικές περιοχές με περιορισμένους χώρους πρασίνου, όπως η πλειοψηφία των ελληνικών πόλεων, οι επιπτώσεις στο μικροκλίμα θα είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικές. Βέβαια αυτό είναι και μία ευκαιρία για να αλλάξει ο σχεδιασμός τους: περισσότερο πράσινο, λιγότερα αυτοκίνητα, ενεργειακά αναβαθμισμένα κτίρια και πολλά άλλα.
- Κατά την άποψή σας, η ελληνική κοινωνία είναι έτοιμη να προχωρήσει σε σημαντικές αλλαγές προκειμένου να περιοριστούν οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης; Έχουν συνειδητοποιήσει οι Έλληνες την ανάγκη αυτή;
Νομίζω ότι η συζήτηση για την κλιματική κρίση και κυρίως τα ακραία φαινόμενα που καταγράφηκαν στη χώρα αλλά και διεθνώς το 2021, ευαισθητοποίησαν την ελληνική κοινωνία, τουλάχιστον στην πλειοψηφία της. Φοβάμαι όμως ότι η ελληνική κοινωνία δεν είναι ακόμη έτοιμη για τις σημαντικές αλλαγές που απαιτούνται, πόσο δε μάλιστα για αυτές που σχετίζονται με τη μετάβαση σε οικονομία μηδενικού άνθρακα, δηλαδή μία καθημερινότητα χωρίς (σταδιακά) άνθρακα, πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Χρειάζεται πολύ δουλειά σε όλα τα επίπεδα. Από την εκπαίδευση μέχρι το δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η πράσινη μετάβαση είναι η αιτία της ενεργειακής κρίσης.
H ενεργειακή κρίση ήταν τεχνητή για γεωπολιτικούς λόγους (για παράδειγμα το μπρα-ντε-φερ μεταξύ Ευρωπαικής Ενωσης και Ρωσίας για τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2) αλλά και για λόγους διεθνούς κερδοσκοπίας. Σε κάθε περίπτωση η κρίση έδειξε πόσο ευάλωτο είναι το ενεργειακό σύστημα, όσο οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καλύπτουν μέρος μόνο των παγκόσμιων αναγκών.
- Πως κρίνετε την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον χαρακτηρισμό ορισμένων επενδύσεων σε φυσικό αέριο και πυρηνική ενέργεια ως φιλικών προς το περιβάλλον;
Από τη μία η Ευρωπαϊκή Ενωση «πρωτοστατεί» για την πράσινη μετάβαση με κύριο άξονα τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και από την άλλη στρέφεται σε ένα πολιτικό συμβιβασμό για να ικανοποιήσει χώρες που είτε βασίζονται σε φυσικό αέριο για την παραγωγή ενέργειας ή στην πυρηνική ενέργεια. Πρόκειται για μία εξαιρετικά δυσάρεστη οπισθοχώρηση.