Ειρήνη Μολφέση: Δεν έχει μπει το απαραίτητο νομοθετικό θεμέλιο για την προστασία των ζώων

Η κυρία Μολφέση, μιλώντας για τη διερεύνηση των συνθηκών κακοποίησης ζώων, που είναι ένα από τα μείζονα ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία μας, τόνισε πως η εις βάθος έρευνα του συγκεκριμένοτ φαινομένου, δεν θα αποδειχθεί σωτήρια μόνο για τα ίδια τα ζώα, αλλα και για τα πιο ευάλωτα μέλη της κοινωνίας, κάνοντας έναν παραλληλισμό ανάμεσα στην Κακοποίηση Ζώων και την Ενδοοικογενειακή Βία.

Εν συνεχεία, σημείωσε πως η δυναμική της φιλοζωίας είναι πολύ ισχυρή στη χώρα μας - και όχι μόνο στους νέους, υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι είμαστε η μόνη χώρα όπου το κράτος, αντί να στηρίζει τις φιλοζωικές και να αξιοποιεί το έργο τους, δημιουργεί συνεχώς εμπόδια διοικητικά, νομοθετικά ή ότι άλλο.

Καταλήγοντας, εξηγεί τους λόγους για τους οποίους το νέο νομοθετικό πλαίσιο είναι ένα σαφές βήμα προς τα πίσω, αφήνοντας επί της ουσίας τα ζώα εντελώς απροστάτευτα.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη με την Ειρήνη Μολφέση, την Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου της Πανελλήνιας Φιλοζωικής Ομοσπονδίας (ΠΦΟ)

Η Πανελλήνια Φιλοζωική Ομοσπονδία (ΠΦΟ) είναι δευτεροβάθμιος φορέας προστασίας των ζώων και συστάθηκε το 2007 για να ενώσει τις Ελληνικές φιλοζωικές οργανώσεις σε ενιαίο φορέα ικανό να φέρει απτά αποτελέσµατα σε όλα τα θέματα προστασίας και δικαιωμάτων των ζώων. Μιλήστε μας για τις δράσεις και τον τρόπο λειτουργίας του οργανισμού σας.

Τα σωματεία-μέλη μας δραστηριοποιούνται κατά κύριο λόγο στη διάσωση αδέσποτων ζώων, και ένα στη διάσωση ιπποειδών. Η ίδια η Ομοσπονδία δεν εμπλέκεται με διασώσεις, κάνει δουλειά θεσμική, σχεδιάζοντας και υλοποιώντας δράσεις που θα βελτιώσουν την προστασία των ζώων. Ενδεικτικά αναφέρω το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «ο Κύκλος της βίας, από την Κακοποίηση Ζώων στην Ενδοοικογενειακή Βία», που διοργανώσαμε για να αναδείξουμε τη στενή σχέση της κακοποίησης ζώων με την κακοποίηση ανθρώπων. Εκπαιδευτήκαν 200 Έλληνες αστυνομικοί από αξιωματικούς της αμερικανικής αστυνομίας και ανώτερους εισαγγελείς της Virginia και Νέας Υόρκης. Το γεγονός ότι έγινε ευρέως αντιληπτό ότι η διερεύνηση της κακοποίησης ζώων δεν προστατεύει μόνο τα ζώα, αλλά και τα πιο ευάλωτα μέλη της κοινωνίας, όπως γυναίκες και παιδιά, ήταν μια στρατηγική νίκη.

Η Ομοσπονδία πραγματοποιεί σημαντικό νομοθετικό έργο. Το 2020 προετοιμάσαμε και υποβάλαμε νομοθετικές προτάσεις που έφεραν σημαδιακές βελτιώσεις για τα ζώα και χαιρετήθηκαν διεθνώς: την απαγόρευση σφαγής και εξαγωγής υποειδών για κρέας, δέρμα και φάρμακα, και την μετατροπή του φόνου ή βασανισμού ενός ζώου σε κακούργημα.

Η νομική μας δράση περιλαμβάνει και προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικράτειας, προκειμένου να ακυρώνονται υπουργικές αποφάσεις ή άλλα διοικητικά έγγραφα που βλάπτουν, με τον έναν η τον άλλον τρόπο, τα ζώα.

Δίνουμε μεγάλο βάρος στα παραγωγικά ζώα, των οποίων η ζωή σε συστήματα εντατικής κτηνοτροφίας είναι μαρτυρική. Για τα ζώα αυτά, στόχος μας είναι η κατάργηση των χειροτέρων μεθόδων εκτροφής όπως πχ η εκτροφή ορνίθων σε κλουβιά. Εκεί δουλεύουμε σε επίπεδο αγοράς, ενημερώνοντας τις επιχειρήσεις και ζητώντας τους, στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης τους, να καταργήσουν συγκεκριμένα προϊόντα από τις αλυσίδες εφοδιασμού τους.

Ανάμεσα στους στόχους των δράσεών σας είναι να αναδείξετε το έργο των φιλοζωικών οργανώσεων που δραστηριοποιούνται ενεργά σε όλη την Ελλάδα, να προσελκύσετε οργανωμένα και αξιόπιστα εθελοντές και το κυριότερο να ευαισθητοποιήσετε τους πολίτες αναφορικά με τα δικαιώματα των ζωών. Με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα και μιλώντας με αριθμούς, θα λέγατε πως έχετε πετύχει ένα σημαντικό μέρος των στόχων σας;

Το έργο των φιλοζωικών οργανώσεων είναι τεράστιο και αξιοθαύμαστο. Όχι μόνο επειδή επιτρέπει να σωθούν, κάθε χρόνο, μερικές χιλιάδες ζώα που θα πέθαιναν αβοήθητα στο δρόμο, αλλά και επειδή πραγματοποιείται ενάντια και παρά το κράτος. Δε γνωρίζω άλλη χώρα όπου το κράτος, αντί να στηρίζει τις φιλοζωικές και να αξιοποιεί το έργο τους, δημιουργεί συνεχώς εμπόδια διοικητικά, νομοθετικά ή ότι άλλο. Όπως και να’ χει όμως, η δυναμική της φιλοζωίας είναι πολύ ισχυρή - και όχι μόνο στους νέους. Θα την περιέγραφα ως « παγκόσμια τάση μη αναστρέψιμη». Αυτό δε σημαίνει (ακόμα) ότι μειώνονται τα περιστατικά παραμέλησης και κακοποίησης, σημαίνει όμως ότι όλο και περισσότερος κόσμος αντιδρά σε αυτά και βρίσκει το σθένος να τα καταγγείλει. Η ευαισθητοποίηση είναι μια ψυχική λειτουργία που, όταν ενεργοποιηθεί, εξελίσσεται διαρκώς. Δεν έχουμε στη διάθεσή μας αριθμούς ή στατιστικές, ούτε είναι οι στόχοι μας στατικοί ώστε να θεωρήσουμε ότι τους πετύχαμε, αλλά τις αλλαγές στην κοινωνία σε βάθος μιας δεκαετίας, τις νιώθουμε και τις βλέπουμε. Πολλοί νέοι έχουν ένα η περισσότερα ζώα συντροφιάς – στην πλειοψηφία τους υιοθετημένα ημίαιμα - και είναι υπεύθυνοι και ενημερωμένοι κηδεμόνες. Πολλοί νέοι έχουν επιλέξει την χορτοφαγία ή τον βήγκανισμό. Αυξάνεται, σε όλες τις ηλικίες, ο προβληματισμός για τις μεθόδους εκτροφής των ζώων και, ταυτόχρονα, η αναζήτηση προϊόντων που παράγονται χωρίς να ταλαιπωρούνται τα ζώα. Η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας τεκμηριώνεται και από τον χώρο που αφιερώνουν ΜΜΕ και μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε οτιδήποτε αφορά τα ζώα.

Παρά το γεγονός ότι τις τελευταίες δεκαετίες η Ελληνική κοινωνία έχει γνωρίσει σημαντικές εξελίξεις, δεν έχει σημειωθεί αξιόλογη πρόοδος στο καθεστώς των ζώων, αν και είναι σαφής η αφύπνιση της κοινής γνώμης και αυξάνεται συνεχώς το πλήθος των πολιτών που απαιτούν αλλαγές στο καθεστώς και στην μεταχείριση των ζώων. Πού πιστεύετε ότι οφείλεται η «ανεπαρκής» πρόοδος;

Οφείλεται στην αδιαφορία του πολιτικού προσωπικού της χώρας για τα ζώα. Στην αδιαφορία προστίθεται και η έλλειψη στοιχειωδών γνώσεων για ένα ζήτημα που απασχολεί ένα συνεχώς αυξανόμενο αριθμό πολιτών. Στα σύγχρονα ευρωπαϊκά κράτη, η προστασία των ζωών έχει υιοθετηθεί ως αξία της κοινωνίας. Θέματα όπως το καθεστώς των ζώων και η προστασία της ευζωίας τους, έχουν ενταχτεί στον πολιτική συζήτηση. Σε αυτά τα κράτη η προστασία των ζωών επεκτείνεται σταθερά. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, παλεύουμε ακόμα για τα αυτονόητα, δεν έχει μπει το απαραίτητο νομοθετικό θεμέλιο για την προστασία των ζώων, με αποτέλεσμα να πορευόμαστε χωρίς πυξίδα κα να πηγαίνουμε ένα βήμα μπρος, δυο πίσω. Όταν, για παράδειγμα, βλέπουμε ευρωπαϊκές χώρες που, έχοντας απαγορέψει την πώληση ζώων συντροφιάς σε καταστήματα, απαγορεύουν στη συνέχεια την αιχμαλωσία δελφινιών ή το εμπόριο εξωτικών ειδών και φτάνουν να ρυθμίσουν τη συν-επιμέλεια των κατοικιδίων… βλέπουμε πως χτίζεται η πρόοδος της κοινωνίας και ότι, για να επιτευχθεί, χρειάζεται πολιτικούς που ενημερώνονται για τις εξελίξεις της επιστήμης και πιάνουν τον σφυγμό της κοινωνίας. Χάσμα χωρίζει τους πολιτικούς αυτούς από τους δικούς μας.

Συγκεκριμένα, μιλώντας μας για τον νέο νόμο, που σκοπό είχε εξ’ αρχής τον περιορισμό του αριθμού των αδέσποτων και παράλληλα προέβλεπε βαριές κυρώσεις για όσους εγκαταλείπουν τα ζώα τους, θεωρείτε πως πρόκειται για ένα νομοθετικό πλαίσιο το οποίο προστατεύει τα ζώα επί της ουσίας;

Όχι. Το νέο νομοθετικό πλαίσιο είναι ένα σαφές βήμα προς τα πίσω. Όποιες θετικές διατάξεις υπάρχουν, προϋπήρχαν, ενώ χάνεται η σύνδεση των διατάξεων με την ευζωία αντί η ευζωία να είναι οδηγός των ρυθμίσεων. Το σκεπτικό και οι διατάξεις φανερώνουν ότι συντάχτηκε από ανθρώπους που δε γνωρίζουν τα στοιχειώδη περί νομοθεσίας προστασίας των ζώων και δεν αντιλαμβάνονται ποιο είναι το αγαθό που καλούνται να προστατέψουν. Καταργούνται προηγούμενα κεκτημένα, εξαφανίζονται ή αποδυναμώνονται προστατευτικές διατάξεις, βασικές δραστηριότητες, όπως η εκτροφή και το εμπόριο που στις ξένες νομοθεσίες ρυθμίζονται διεξοδικά, παραμένουν σε μας σε καθεστώς ασάφειας. Το νέο ελληνικό πλαίσιο δεν ακολουθεί τις διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές των σύγχρονων νομοθεσιών και δεν περιέχει ούτε μισή ηθική αξία, με αποτέλεσμα να αιωρείται συνεχώς μεταξύ αυτοσχεδιασμού και αυθαιρεσίας. Μερικά ενδεικτικά παραδείγματα:

- Εμπόριο ζώων: όχι μόνο δεν απαγορεύεται η πώληση σκύλων και γατών σε καταστήματα, αλλά προβλέπεται τώρα και διαδικτυακή πώληση ζώων.

- Αναπαραγωγή: αντί να δημιουργηθεί αυστηρό πλαίσιο (προϋποθέσεις/υποχρεωτική δήλωση/βεβαίωση κτηνίατρου για καταλληλόλητα γεννήτορων και συνθηκών, κλπ) ώστε να ελέγχεται η αναπαραγωγή και να περιορίστούν οι ανεξέλεγκτες γέννες, εισάγεται η υποχρεωτική στείρωση των δεσποζόμενων ζώων, αγνοώντας και την ανεπάρκεια καταρτισμένων χειρουργών και το γεγονός ότι, όπου δοκιμάστηκε, το μέτρο αυτό επέφερε αύξηση των εγκαταλείψεων και υποβάθμιση της ευζωίας.

- Φιλοζωία: Απαγορεύεται πλέον στις φιλοζωικές να διασώζουν ζώα από το δρόμο, εκτός εάν έχουν εγκριθεί ως συνεργάτες του Δήμου. Αναρωτιόμαστε με ποιο τρόπο η απαγόρευση δραστηριοποίησης των φιλοζωικών εξυπηρετεί την ευζωία των ζώων και όλοι καταλαβαίνουμε τι πρόκειται να συμβεί στους (πολλούς) δήμους που είναι εχθρικοί προς τα αδέσποτα και προς τις φιλοζωικές.

Για να συνοψίσουμε, θεωρούμε τη νέα νομοθεσία εξαιρετικά προβληματική.

Αποστολή σας είναι η ουσιαστική αναθεώρηση του τρόπου που, ως κοινωνία, αντιλαμβανόμαστε και μεταχειριζόμαστε τα ζώα, και εργάζεστε συστηματικά για τη διαμόρφωση μιας κοινωνίας πιο συμπονετικής και πιο δίκαιης που σέβεται την ύπαρξη των ζώων και λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες τους. Ποια είναι η ανταπόκριση του κόσμου σε αυτό το όραμα;

Πιστεύουμε ότι συμπόνια και δικαιοσύνη αποτελούν τα θεμέλια μιας υγιούς κοινωνίας. Είναι τρομακτικά άδικος και άσπλαχνος ο τρόπος που εκμεταλλευόμαστε τα ζώα. Τι να πρωτοαναφέρουμε; την καταστροφή των ενδιαιτημάτων τους; την εντατική κτηνοτροφία; το αχαλίνωτο κυνήγι; την αιχμαλωσία άγριων ειδών; τα άχρηστα πειράματα; την εγκατάλειψη και κακοποίηση κατοικιδίων…;

Μπορεί το όραμα μιας κοινωνίας που σέβεται την ύπαρξη των ζώων και λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες τους να φαντάζει ουτοπικό, ωστόσο… ποιος φανταζόταν πριν δυο χρόνια ότι κάτι θα έρθει κάτι που θα φέρει τα πάνω κάτω, θα παραλύσει την παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα και θα καθηλώσει τους ανθρώπους σπίτι τους; Ποιος δεν συγκλονίστηκε από τις εικόνες ζώων της άγριας φύσης να κυκλοφορούν στους έρημους δρόμους των μεγαλουπόλεων; ποιος δεν συνειδητοποίησε - έστω και στιγμιαία - ότι η δίχως όρια εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, φύση και ζώα μαζί, απειλεί τελικά την δική μας επιβίωση σαν είδος;

Είτε λέγεται Covid, είτε 25η μετάλλαξη της γρίπης των χοίρων ή των πτηνών, αντανακλά το ίδιο πρόβλημα ξανά και ξανά, τη σχέση μας με τα ζώα και το περιβάλλον.
Ως προς την ανταπόκριση του κόσμου στο όραμά μας λοιπόν…Πιστεύω ότι, για πολλούς, η πανδημία λειτούργησε και θα συνεχίσει να λειτουργεί ως καταλύτης, μετατρέποντας το όραμα σε ζωτικό διακύβευμα.