Η ανακύκλωση στην Ελλάδα: Πού βρίσκεται η χώρα μας – Τι αναμένεται να αλλάξει

Στις χειρότερες επιδόσεις μεταξύ των χωρών της ΕΕ κατατάσσεται η Ελλάδα όσον αφορά στην ανακύκλωση. Η χώρα μας δεν έχει πετύχει τους στόχους των τελευταίων ετών και συνεχίζει να χρησιμοποιεί σε συντριπτικό ποσοστό τη μέθοδο της ταφής των απορριμμάτων, ανακυκλώνοντας ένα ποσοστό που ανέρχεται μετά βίας στο 20%. Εν τούτοις, το νέο νομοσχέδιο για την ανακύκλωση βρίσκεται ήδη σε διαβούλευση και αναμένεται να φέρει σαρωτικές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα διαχείρισης των απορριμμάτων στους δήμους και τις κοινότητες της επικράτειας.

Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή ανακυκλώνονται περί τους 500.000 τόνους υλικών τον χρόνο. Αυτός ο αριθμός όμως αντιστοιχεί μόλις στο 20% των απορριμμάτων της ελληνικής κοινωνίας, που συνεχίζει να οδηγεί σε χώρους υγειονομικής ταφής (ΧΥΤΑ ή ΧΥΤΥ) ή και παράνομες χωματερές σε αρκετές περιπτώσεις, τον συντριπτικά μεγαλύτερο όγκο απορριμμάτων – σε ποσοστό 80%.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι μεταξύ των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η κατάσταση όσον αφορά στα συγκεκριμένα στοιχεία είναι αντίστροφη: Κατά μέσο όρο στην ΕΕ γίνεται ταφή σε ποσοστό μικρότερο του 25% των απορριμμάτων, ενώ η ανακύκλωση φτάνει, πάντα κατά μέσο όρο, στο 55%. Τις χειρότερες επιδόσεις μεταξύ των χωρών της ΕΕ καταγράφουν η Μάλτα, η Ρουμανία, η Ελλάδα και η Κύπρος!

Είναι χαρακτηριστικό επίσης το γεγονός ότι στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων για την πενταετία 2015–2020 υπήρχε η πρόβλεψη η ανακύκλωση, στο τέλος της χρονιάς που έφυγε να είναι στο 50%. Ο στόχος αυτός όμως δεν επιτεύχθηκε ούτε κατά το ήμισυ, καθώς στην πραγματικότητα η ανακύκλωση στον τομέα των απορριμμάτων στην Ελλάδα κυμαίνεται -μόλις- στο 20%.

Τι προβλέπει το νέο νομοσχέδιο

Από τις αρχές του καλοκαιριού βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση το νέο νομοσχέδιο για την ανακύκλωση, με έκταση 180 σελίδων. Με αφορμή την απαραίτητη ενσωμάτωση κοινοτικών οδηγιών, προχωρούν σημαντικές αλλαγές στην ισχύουσα νομοθεσία, ενώ παράλληλα θεωρείται πως θα αποτελέσει «σημείο αναφοράς» για την από εδώ και πέρα διαχείριση των απορριμμάτων στη χώρα μας.

Μεταξύ άλλων το νομοσχέδιο προβλέπει αύξηση κατά 5 ευρώ ανά τόνο στο τέλος ταφής απορριμμάτων, αλλά και νέες κατηγορίες απορριμμάτων για τα οποία θα πρέπει να υπάρξει διαφορετική διαχείριση. Στο πλαίσιο αυτό κατατάσσονται μεταξύ άλλων τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, οι σωλήνες άρδευσης, τα στρώματα, τα έπιπλα, τα παιχνίδια και ο αθλητικός εξοπλισμός. Παράλληλα, επιβάλλονται ποινές στα συστήματα ανακύκλωσης εάν δεν πετυχαίνουν τους στόχους τους και θεσμοθετείται υποχρέωση μείωσης κατά 30% των αποβλήτων τροφίμων έως το 2030.

Από 1.1.2022, εταιρείες που παράγουν απόβλητα τροφίμων, όπως είναι οι κεντρικές αγορές, μεγάλα ξενοδοχειακά καταλύματα, τα νοσοκομεία, επιχειρήσεις catering και εστίασης θα υποχρεωθούν να καταχωρούν σε συγκεκριμένη πλατφόρμα τα παραγόμενα απόβλητα τροφίμων τους ανά τρίμηνο, ενώ ενθαρρύνεται μέσω της συγκεκριμένης διάταξης και η δωρεά τροφίμων.

Ακόμη, το νομοσχέδιο προβλέπει οι Δήμοι της χώρας να έχουν τη δυνατότητα εφαρμογής του συστήματος «Πληρώνω όσο πετάω», με τη χρέωση χαμηλότερων δημοτικών τελών σε όλους όσοι παράγουν λιγότερα απόβλητα ή/και ανακυκλώνουν περισσότερο. Το συγκεκριμένο σύστημα θα καταστεί υποχρεωτικό για όλους τους Δήμους με πληθυσμό μεγαλύτερο των 20.000 από την 1η Ιανουαρίου 2028.

Εξάλλου, προβλέπονται βαριά πρόστιμα για δήμους, οι οποίοι συνεχίζουν να θάβουν τα σκουπίδια τους, αλλά και, από το 2023, η λειτουργία συστήματος εγγυοδοσίας για συσκευασίες αλουμινίου και γυάλινες φιάλες μίας χρήσης, με επιστροφή στον πολίτη του αντίτιμου της κενής συσκευασίας που επιστρέφει.

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο η προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων θα ανέλθουν σε ποσοστό τουλάχιστον 55% το 2025, 60% το 2030 και 65% το 2035, ενώ η ανακύκλωση των συσκευασιών σε ποσοστό τουλάχιστον 65% το 2025 και 70% το 2030.