Τοξικές μέδουσες σε παραλίες στη Χαλκιδική - Εφαρμογή για τον εντοπισμό τους

«Αυτά τα φαινόμενα είναι πολύπλοκα. Δεν είναι γραμμικά συστήματα, δεν μπορούμε ν’ αποδώσουμε σ’ ένα παράγοντα την αλλαγή μιας συμπεριφοράς» εξηγεί ο καθηγητής Θαλάσσιας Βιολογίας του ΑΠΘ Χαρίτων Σαρλ Χιντήρογλου στο GRTimes.gr.

Σύμφωνα με τον ίδιο, το κάθε είδος έχει ένα κύκλο ζωής, ο κύκλος μπορεί να επηρεάζεται από δύο παράγοντες:

Ο πρώτος παράγοντας είναι οι κλιματικές συνθήκες και ο δεύτερος η στιγμή της αναπαραγωγής, δηλαδή η εμφάνιση των νεοεισερχόμενων τομών στο σύστημα. Αν αυτή η χρονική περίοδος αναπαραγωγής συμπέσει με την απουσία θηρευτών θα υπάρξει υπερπληθυσμός νεοεισερχόμενων. Αυτό λέγεται «Πληθυσμιακό Bloom».

Επιπλέον, ο καθηγητής Θαλάσσιας Βιολογίας του ΑΠΘ επισημαίνει ότι για τις συγκεκριμένες αναπαραγωγικές μετατοπίσεις οφείλεται η κλιματική αλλαγή σε μεγάλο βαθμό, ενώ τονίζει τον σημαντικό ρόλο της πολιτείας σε αυτά τα θέματα. «Αν η πολιτεία θέλει να αντιμετωπίσει αυτά τα φαινόμενα θα πρέπει να προχωρήσει στη δημιουργία σεναρίων αντιμετώπισης αυτών των φαινομένων».

Η λύση στο «Algal Bloom» θα δοθεί εφόσον «φυσήξει» δυνατά ο άνεμος και τις μεταφέρει σταδιακά στο Βόρειο Αιγαίο, στα Μεσοπέλαγα.

Τα είδη μεδουσών και η εφαρμογή εντοπισμού τους

Υπάρχουν δύο είδη που βρίσκονται στις ακτές της Χαλκιδικής, ενώ το φαινόμενο των μεδουσών είναι… κοσμοπολίτικο σύμφωνα με τον κ. Χιντήρογλου. «Βρίσκεται παντού και μεταφέρεται είτε με υψηλά ρεύματα είτε με αέρηδες».

Από τη μία η «Πελάτζια Νοκτιλούκα» που είναι ιδιαίτερα τοξική και από την άλλη η «Χρυσανθέα» η οποία εξαιτίας των τοξινών που ρίχνει για να σκοτώσει το ζωοπλαγκτόν για να τραφεί, γεμίζει επιπρόσθετες τοξίνες. «Αυτές οι μέδουσες είναι τοξικές, διότι φέρουν κύστες».

Σύμφωνα με τον καθηγητή, το ευχάριστο στη συγκεκριμένη υπόθεση είναι ότι δεν έχουν πολύποδο, διότι είναι ζωοτόκες, οπότε δεν έχουν δυνατότητα επιβίωσης μετά από δύο χρόνια και δεν δημιουργείται άλλη μέδουσα. Ωστόσο, αν υπήρχαν πολύποδες, θα μπορούσαν να ζήσουν έως τέσσερα χρόνια, ενώ θα γεννούσαν συνεχώς μέδουσες.

Ο κ. Χιντήρογλου προσθέτει ότι τα φαινόμενα είναι γνωστά εδώ και μισό αιώνα, αλλά κανένας ειδικός δεν μπόρεσε να καταλήξει σε τι απευθύνεται η εμφάνιση του συγκεκριμένου φαινομένου. «Αυτά τα φαινόμενα δεν είναι εύκολα να αποτυπωθούν όταν απουσιάζουν πρωτογενή δεδομένα».

Οι πολίτες εφόσον δουν οποιαδήποτε μέδουσα, μπορούν με τη σειρά τους να την τραβήξουν φωτογραφία και να την «ανεβάσουν» στο inaturalist.org βάζοντας το είδος της μέδουσας, την ημερομηνία που την είδαν και την ακριβή τοποθεσία. Με αυτό τον τρόπο ενημερώνεται ο ειδικός χάρτης της Google, οι λουόμενοι γνωρίζουν ανά πάσα στιγμή σε ποιο σημείο υπάρχουν μέδουσες και παράλληλα βοηθούν ερευνητές και βιολόγους να τις παρατηρήσουν καλύτερα και να εξιχνιάσουν αυτό το φαινόμενο.

Ανατρέχοντας στο παρελθόν ο κ. Χιντήρογλου μιλάει για το 1978 και την εμφάνιση ενός πανομοιότυπου φαινομένου. «Είχε εμφανιστεί ένα παρόμοιο φαινόμενο, όπου σε ένα κυβικό μέτρο νερού υπήρχαν δέκα μέδουσες μαζί. Αναγκαζόμασταν να βουτήξουμε στη θάλασσα με σορτς και φανελάκια για να μην μας τσιμπήσουν οι μέδουσες».

Όμως, πληθυσμιακή έξαρση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί στη Χαλκιδική, σύμφωνα με τον κ. Χιντήρογλου, δίνοντας ως παράδειγμα την αντικειμενική έξαρση που υπάρχει τα τελευταία δύο χρόνια στον Κορινθιακό Κόλπο. «Εδώ και δύο χρόνια οι άνθρωποι στον Κορινθιακό Κόλπο παιδεύονται αρκετά, γιατί όσο πιο κλειστό είναι ένα σύστημα τόσο πιο δύσκολα μπορούν να απομακρυνθούν οι μέδουσες».

Επιπροσθέτως, προτρέπει κατά βάση του γονείς να μην πιάνουν τις μεγάλες μέδουσες και να μην τις πετάνε στην ακτή, διότι αφήνουν κνιδοκύτταρα στο νερό, τα οποία επιπλέουν στην επιφάνειά του και έχει ως αποτέλεσμα οι άνθρωποι που θα κάνουν το μπάνιο τους εκεί να κολλήσουν πάνω τους και να νιώσουν κνησμό.

Τέλος, προτείνει στους λουόμενους να έχουν λίγη αμμωνία μέσα στη τσάντα τους ή κάποιο τζελ -που μπορούν να προμηθευτούν από τα φαρμακεία- για ανακούφιση από τον κνησμό. Όσο για εκείνους που είτε είναι αλλεργικοί σε κάτι είτε έχουν κάποια ευαισθησία καλύτερα ν’ αποφύγουν την επαφή με τις μέδουσες αυτό το διάστημα.

Όσο για το φυτοπλαγκτόν που δημιουργεί ένα είδος «γλίτσας», τονίζει ότι δεν θα έπρεπε να ανησυχεί κανέναν, επειδή είναι νεκρή ύλη που δημιουργείται από τις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού.