Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος: Ξανα-φανταζόμαστε, ξανα-δημιουργούμε, αποκαθιστούμε

Την έννοια της αποκατάστασης της βλάβης που έχει προκληθεί στον πλανήτη, τονίζει φέτος ο ΟΗΕ, για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος. Μαζί όμως θέτει δύο ακόμα άξονες, αυτόν της φαντασίας και αυτόν της δημιουργίας και καλεί τους πολίτες όλης της υφηλίου να φανταστούν ξανά, να δημιουργήσουν ξανά και να αποκαταστήσουν τη φύση γύρω τους: Reimagine, recreate, restore!

«Αυτή είναι η δική μας στιγμή», συμπληρώνει το σύνθημα του εορτασμού, παρακινώντας όλους μας να αναλάβουμε δράση εδώ και τώρα για να κάνουμε τον κόσμο μας καλύτερο, να βγούμε μπροστά, να κάνουμε τον πλανήτη μας βιώσιμο και να αλλάξουμε πορεία.

«Δεν μπορούμε να γυρίσουμε τον χρόνο πίσω. Αλλά μπορούμε να φυτέψουμε δέντρα, να πρασινίσουμε τις πόλεις μας, να ζωντανέψουμε τους κήπους μας, να αλλάξουμε τη διατροφή μας και να καθαρίσουμε τα ποτάμια και τις ακτές. Εμείς είμαστε η γενιά που θα συμφιλιωθεί με τη φύση. Ας ενεργοποιηθούμε, χωρίς να ανησυχούμε. Ας είμαστε τολμηροί, όχι διστακτικοί», μας καλεί μέσω της επίσημης ιστοσελίδας της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος, ο ΟΗΕ.

Η συγκυρία

Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος μπορεί να γίνει πράγματι η αφορμή «αναγέννησης», όπως ζητά ο ΟΗΕ. Ο κόσμος βγαίνει από την περιπέτεια της πανδημίας, μία παγκόσμια συνθήκη που ανέτρεψε τα δεδομένα και υποχρέωσε τα πάντα, έστω προσωρινά, να «παγώσουν». Καθώς όμως η ζωή επανέρχεται στα «κανονικά» δεδομένα, είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως, πράγματι, μια σειρά θεωρήσεων έχει αλλάξει διά παντός.

Αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία, είναι ότι πλέον, μια διαδικασία που είχε ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια, εδραιώθηκε με την αφορμή του lock down και της καραντίνας, στην οποία υποχρεώθηκαν οι κάτοικοι της Γης. Ενώ, λοιπόν, μεγάλο τμήμα του πληθυσμού βρέθηκε σε αυτή την κατάσταση απραγίας, είχε τη δυνατότητα να έρθει σε επαφή με τη φύση και ιδίως να αναλογιστεί και να ενημερωθεί για την προστασία του περιβάλλοντος, για την παγκόσμια κινητοποίηση αναστροφής των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και το Green Deal όσο και ο ΟΗΕ με τους 17 στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη έχουν προχωρήσει σε αλλαγές που οι πολίτες άρχισαν να βλέπουν στην καθημερινότητά τους.

Είναι αλήθεια πως αρκετοί να πιστεύουν πως η πανδημία ανέκοψε τη δυναμική για το κλίμα που είχε αναπτυχθεί μέχρι το 2020: Μετά το οικονομικό σοκ που υπέστη η παγκόσμια οικονομία από το lock down, είναι προτεραιότητα τώρα η ανάκαμψή της. Όμως, από την άλλη, αυτή ακριβώς είναι και η μεγάλη ευκαιρία: Η επανεκκίνηση πρέπει να γίνει με όρους πράσινης οικονομίας, βιώσιμης ανάπτυξης, σεβασμού στο περιβάλλον.

Έρευνες και μελέτες

Σε αυτή τη συγκυρία, καθοριστικό ρόλο παίζουν και οι επιστημονικές μελέτες που κάθε φορά καταδεικνύουν την κρισιμότητα της κατάστασης. Πρόσφατα, στο επιστημονικό περιοδικό Nature Climate Change, δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα μεγάλης έρευνας σχετικά με τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η άνοδος της θερμοκρασίας στη Γη αποδεικνύεται πως ευθύνεται για περισσότερους από το ένα τρίτο των θανάτων από θερμότητα, από το 1991 έως το 2018! Μάλιστα, η επιστημονική ομάδα που διεξήγαγε τη μελέτη, επισημαίνει πως το στοιχείο αυτό αποτελεί μόνο ένα κομμάτι του συνολικού κόστους της αλλαγής του κλίματος: Ακόμη περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν από άλλες ακραίες καιρικές συνθήκες που ενισχύονται από την υπερθέρμανση του πλανήτη, όπως καταιγίδες, πλημμύρες και ξηρασία - και οι αριθμοί θανάτων λόγω θερμότητας θα αυξηθούν εκθετικά με τις αυξανόμενες θερμοκρασίες.

Την ίδια στιγμή όμως, οι μελέτες επιβεβαιώνουν και τη στροφή των πολιτών σε θέματα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης: Είναι διατεθειμένοι να πληρώνουν παραπάνω για συσκευασίες προϊόντων που θα είναι ανακυκλώσιμες, να επιβραβεύουν τις επιχειρήσεις που με τη λειτουργία τους σέβονται το περιβάλλον, αλλά και δηλώνουν πως αξιολογούν ως σημαντικότερο πρόβλημα της ανθρωπότητας την κλιματική αλλαγή. Πρόσφατα, ένας στους πέντε Βρετανούς απάντησε πως η περιβαλλοντική βιωσιμότητα είναι πλέον η πρώτη προτεραιότητα που επηρεάζει τις καταναλωτικές του συμπεριφορές. Στην ίδια έρευνα, που διεξήχθη από το Institute of Customer Service για λογαριασμό της ασφαλιστικής εταιρείας Zurich UK, αναφέρεται ότι η βιωσιμότητα θα γίνει ο υπ’ αριθμόν ένα παράγοντας επιλογής προϊόντων και υπηρεσιών για το 55% των βρετανών καταναλωτών μέσα στην επόμενη πενταετία, έναντι 18% σήμερα.

Το παράδειγμα της Αστυπάλαιας

Πρόσφατα στην επικαιρότητα αναδείχθηκε, με πρωθυπουργική παρουσία μάλιστα, το εγχείρημα της Αστυπάλαιας, όπου με το πρότζεκτ πενταετούς διάρκειας «Astypalea: Smart, sustainable island» προβλέπεται να μετατραπεί στο πρώτο ενεργειακά «πράσινο» και λειτουργικά «έξυπνο» νησί στη Μεσόγειο.

Το πρότζεκτ εδράζεται στην αντικατάσταση του υφιστάμενου στόλου οχημάτων από ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα, τη συγκρότηση ενός νέου συστήματος δημόσιων συγκοινωνιών και μεταφορών που θα καλύπτει πλήρως τις ανάγκες του νησιού και την μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ώστε να περιοριστεί δραστικά το ενεργειακό αποτύπωμα.

Οι αλλαγές αυτές έχουν ως θεμέλιο την εγκατάσταση ενός υβριδικού συμπλέγματος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας το οποίο θα πάρει τη θέση των μονάδων ντίζελ που λειτουργούν αυτή τη στιγμή. Οι φωτοβολταϊκές και αιολικές μονάδες που θα τοποθετηθούν, σε συνδυασμό με μπαταρίες για την αποθήκευση αποθέματος, θα ηλεκτροδοτούν τόσο σπίτια και επιχειρήσεις όσο και τα σημεία φόρτισης αυτοκινήτων, διασφαλίζοντας πως το νησί να απεξαρτηθεί από τα ορυκτά καύσιμα με ορίζοντα το 2026.

Αντίστοιχα, σε πολύ καλό δρόμο βρίσκεται και το νησί της Τήλου, που αποτέλεσε το πρώτο ενεργειακά αυτόνομο νησί της Μεσογείου, απαγορεύει το κυνήγι, αποτελεί καταφύγιο εκατοντάδων σπάνιων άγριων πουλιών και θεωρείται μια διεθνώς «Μέκκα» του birdwatching.

Το 2020, η Τήλος ήταν ανάμεσα στα δέκα νησιά που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Καθαρή Ενέργεια για τα Ευρωπαϊκά Νησιά» και μάλιστα βρέθηκε στην πρώτη θέση, καθώς αποτελεί το μόνο ολοκληρωμένο και εν λειτουργία έργο, το οποίο έχει εισέλθει στο στάδιο της κανονικής λειτουργίας του.

Η Αθηναϊκή Ριβιέρα

Στο ίδιο πνεύμα στροφής προς την πράσινη ανάπτυξη, οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη κατά την παρουσίαση του σχεδίου ανάπλασης του παραλιακού μετώπου της Αττικής που περιλαμβάνει -μεταξύ άλλων- ενιαίο πεζόδρομο και ποδηλατόδρομο μήκους 22 χιλιομέτρων από το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας (ΣΕΦ) ως τη Βουλιαγμένη. Η ανάπλαση του παραλιακού μετώπου σχεδιάστηκε και υλοποιείται με στόχο την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών στην Αττική, καθώς και την ανάδειξη της Αθήνας ως μιας πρωτεύουσας σύγχρονης, που ανταποκρίνεται στις προκλήσεις του μέλλοντος.

Η Αθηναϊκή Ριβιέρα, έκτασης 70 χλμ, θα αποτελείται από ποδηλατόδρομο, πεζόδρομο, καθώς και χώρους πρασίνου, άθλησης και αναψυχής. Το φιλόδοξο έργο «ανοίγει την Αθήνα προς τη θάλασσα», με την εμβληματική επένδυση του Ελληνικού, ενώ περιλαμβάνει έργα υποδομών και διαμόρφωσης περιβάλλοντος στους οκτώ παράκτιους δήμους.

Δράσεις για το περιβάλλον

Ο ιδιωτικός τομέας συντάσσεται σε αυτή την προσπάθεια στροφής προς την πράσινη οικονομία και σε πολλές περιπτώσεις πρωτοπορεί. Εταιρείες και βιομηχανίες αλλάζουν τον τρόπο λειτουργίας τους, θέτοντας το περιβάλλον σε προτεραιότητα και με συνεχείς δράσεις προχωρούν στη μείωση του περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος, αλλά και στην εκπαίδευση του κοινού σε έναν νέο τρόπο σκέψης και πράξης. Τέτοιου είδους προγράμματα, δράσεις και επενδύσεις συμβάλλουν στη συνολική μετάβαση της κοινωνίας στις πράσινες λύσεις και ταυτόχρονα οριοθετούν το πλαίσιο της αλλαγής για το μέλλον. Διότι, όλοι πλέον έχουμε συνειδητοποιήσει ότι για να έχουμε ένα βιώσιμο μέλλον, όπου η κατάσταση θα βελτιώνεται διαρκώς, πρέπει να έχουμε πράσινη ανάπτυξη, πράσινη οικονομία, πράσινες επενδύσεις και πράσινη συνείδηση.

Για να μπορέσουμε σήμερα να γίνουμε η γενιά που θα φανταστεί ξανά, θα δημιουργήσει ξανά και θα αποκαταστήσει ξανά το περιβάλλον, τον πλανήτη: Reimagine, recreate, restore - αυτή είναι η δική μας στιγμή!