Κλιματική αλλαγή: Χρονιά μαζικών κινητοποιήσεων των πολιτών το 2019

Η νεαρή Σουηδή Γκρέτα Τούνμπεργκ, άγνωστη εδώ και έναν χρόνο, έγινε στα 16 της χρόνια το πρόσωπο μίας οργισμένης νεολαίας. Με την απεργία της από το σχολείο για το Κλίμα κινητοποίησε εκατοντάδες χιλιάδες νέους σε ολόκληρο τον κόσμο.

Το κίνημα μη βίαιης πολιτικής ανυπακοής Extinction Rebellion γεννήθηκε στην Βρετανία και απλώθηκε. Με το σύνθημα «η ελπίδα πεθαίνει, η δράση ξεκινά» προχώρησαν σε αποκλεισμούς οδικών αρτηριών στο Λονδίνο και επέκτειναν την δράση του στον κόσμο, χωρίς να φοβηθούν τις μαζικές συλλήψεις.

Όπως μεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, στο τέλος του Νοεμβρίου, με τη ευκαιρία της "Black Friday" και της COP25 στην Μαδρίτη, ακτιβιστές απέκλεισαν ανθρακωρυχεία στην Γερμανία ή αποθήκες της Amazon στην Γαλλία.

Το έναυσμα για την κινητοποίηση; Η δημοσίευση, στο τέλος του 2018, της ειδικής έκθεσης των εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ για το Κλίμα (Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή, IPCC, Giec) για την κατάσταση στην οποία θα περιέλθει ο πλανήτης με μία αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,5°C έως 2°C.

«Το μήνυμα των επιστημόνων είναι ότι κάθε μισός βαθμός μετρά», λέει η Amy Dahan, ιστορικός των Επιστημών, ειδική στην κλιματική αλλαγή στο CNRS. Τα λόγια τους, που επί χρόνια παρέμεναν περιορισμένα στους κύκλους των ηγετών και των μη κυβερνητικών οργανώσεων, διαδόθηκαν στον πλανήτη. Πολίτες φρόντισαν να δημοσιοποιήσουν την έκθεση δίνοντας σε όλους πρόσβαση στο περιεχόμενό της.

«Αυτό είναι καινούργιο», λέει η κλιματολόγος Corinne Le Quéré, πρόεδρος του Ανωτάτου Συμβουλίου για το Κλίμα στην Γαλλία και μέλος της βρετανικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή. «Εργάζομαι για την κλιματική αλλαγή εδώ και 30 χρόνια και επί 29 χρόνια, ως επιστήμονες κάναμε την δουλειά μας εν κρυπτώ», αστειεύεται η επιστήμονας που πλέον δέχεται «κάθε μέρα προσκλήσεις» για να συμμετάσχει σε συζητήσεις.

Κυκλώνες, καύσωνες, πλημμύρες

Η έκθεση αυτή υπήρξε το έναυσμα και για την Caroline Merner, 24χρονη ακτιβίστρια για το Κλίμα. «Μας έδωσε ένα ξεκάθαρο χρονικό όριο: μένουν 12 χρόνια για να δράσουμε», λέει η Καναδή, μέλος του κινήματος Youth4Climate.

Δεν τίθεται πλέον θέμα να αφήνουμε να περνά ο χρόνος ανάμεσα στις δεσμεύσεις και τις αποφάσεις των πολιτικών ηγετών, λέει. «Οι νέοι δεν δέχονται την «πράσινη απάτη» (greenwashing).

Το 2019, η IPCC σήμανε συναγερμό και για το θέμα της διαχείρισης των εδαφών και των ωκεανών. Η ομάδα των εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ για την βιοποικιλότητα, η IPBES Global Assessment Report on Biodiversity and Ecosystem Services, σήμανε από την πλευρά της συναγερμό για την υποβάθμιση των «ειδών».

Την ίδια στιγμή, τα ακραία κλιματικά φαινόμενα πολλαπλασιάζονται, σε όλες ανεξαιρέτως τις ηπείρους: κυκλώνας Idai στην Μοζαμβίκη, τυφώνας Hagibis στην Ιαπωνία, επεισόδια καύσωνα και ξηρασίας ρεκόρ στην Ευρώπη, πυρκαγιές στην Καλιφόρνια και την Αυστραλία, πλημμυρισμένη Βενετία, ενώ η Ινδονησία σχεδιάζει να μεταφέρει την πρωτεύουσά της απέναντι στην άνοδο της στάθμης των υδάτων. «Βλέπουμε τις κλιματικές αλλαγές με τα ίδια μας τα μάτια», λέει η Corinne Le Quéré. «Αυτή η πραγματικότητα μας αναγκάζει να; δράσουμε».

Το 2019 ήταν η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ. Μετά το 2015, το 2016, το 2017, το 2018...

Υπό την πίεση του δρόμου και της κάλπης, με την επίδοση των οικολόγων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι κυβερνήσεις αρχίζουν να δραστηριοποιούνται.

Κατά τη διάρκεια συνόδου κορυφής του ΟΗΕ για το Κλίμα, που έδωσε το έναυσμα για την οργάνωση τεράστιων διαδηλώσεων, 66 κράτη δεσμεύθηκαν για ουδετερότητα άνθρακα μέχρι το 2050. Όμως, οι μεγαλύτεροι ρυπαντές απουσίαζαν, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες επιβεβαίωσαν την αποχώρησή τους από την συμφωνία του Παρισιού.

Οι πορείες για το Κλίμα συγκέντρωσαν τεράστια πλήθη στις ΗΠΑ, την Αυστραλία ή την Γερμανία και πολύ μικρότερα στην Ασία, την Αφρική ή την Λατινική Αμερική, που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αντιμέτωπες με τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.

Ωστόσο, δεν πρέπει να θεωρούμε ότι οι πληθυσμοί του Νότου δεν κινητοποιούνται, σύμφωνα με τον Alfredo Jornet, καθηγητή του Πανεπιστημίου του Όσλο. Κινήματα στις περιοχές αυτές είναι ενεργά από χρόνια, λέει αναφέροντας ως παράδειγμα τους αυτόχθονες της Αμαζονίας.

«Μπορεί κανείς να ανησυχεί για το Κλίμα όταν έχει χρήματα, προνόμια», λέει η Melina Sakiyama, Βραζιλιάνα ακτιβίστρια, για την οποία τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά θέματα συνδέονται στενά.

Η κινητοποίηση των πολιτών θα αυξηθεί την νέα χρόνια - κλειδί για το Κλίμα και για την Φύση; Εκτός της σημαντικής Διάσκεψης για το Κλίμα ( COP26) στην Γλασκόβη στο τέλος του 2020, η Διεθνής Ένωση Προστασίας της Φύσης (UICN) πραγματοποιεί το παγκόσμιο συνέδριό της στην Γαλλία τον Ιούνιο, πριν από την διεθνή σύνοδο για την Βιοποικιλότητα τον Οκτώβριο στην Κίνα.

Ο Alfredo Jornet δεν αμφιβάλλει ότι η παγκόσμια κινητοποίηση θα συνεχισθεί: πλήττοντας τόσο τις πλούσιες όσο και τις φτωχές χώρες, η κλιματική αλλαγή «μας κάνει πιο ικανούς να δράσουμε μαζί».