Ο «Τάφος»: Όταν η κλιματική αλλαγή αποκάλυψε μια αποθήκη με επικίνδυνα πυρηνικά απόβλητα

Ο Θόλος Ράνιτ (Runit Dome) υπήρξε εδώ και πολλές δεκαετίες ένα θαμμένο αποθετήριο για τα πυρηνικά απόβλητα που προήλθαν από τις ρίψεις πυρηνικών βομβών στα νησιά Μάρσαλ κατά την περίοδο 1946 – 1958.

Σύμφωνα με την αμερικανική εφημερίδα «The Los Angeles Times», το ραδιενεργό και άκρως επικίνδυνο για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία περιεχόμενο του τσιμεντένιου αυτού τάφου προέρχεται από τα απόβλητα συνολικά 67 πυρηνικών βομβών. Αυτές οι βόμβες είχαν χρησιμοποιηθεί για τη διενέργεια δεκάδων πυρηνικών δοκιμών, προτού τα υπολείμματά τους θαφτούν κάτω από χιλιάδες τόνους σκυροδέματος.

Ωστόσο, ο γιγαντιαίος θόλος ήρθε στην επιφάνεια, λόγω της ανόδου της στάθμης που παρουσίασαν τα θαλάσσια νερά περιμετρικά των νησιών Μάρσαλ.

Πλέον, όπως αναφέρει η ίδια πηγή, ο θόλος έχει εμφανίσει ρωγμές και ήδη υπάρχει σοβαρή διαρροή ραδιενεργών αποβλήτων τόσο στον υδάτινο ορίζοντα όσο και στο υπέδαφος των νησιών αυτών που βρίσκονται στον Ειρηνικό Ωκεανό, ανάμεσα στη Χαβάη και την Παπούα-Νέα Γουινέα.

Η άνοδος της στάθμης των υδάτων συνεπάγεται ότι τα νερά περιμετρικά του θόλου ανεβαίνουν σε ύψος κάθε χρόνο. Ήδη υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία για την επιμόλυνση του θαλάσσιου ορίζοντα, όπως για παράδειγμα ο αποχρωματισμός των κοραλλιών αλλά και οι μαζικοί θάνατοι ψαριών που διαβιούσαν στη θάλασσα. Την ίδια στιγμή, μεγάλη είναι και η ανησυχία για τις επιπτώσεις στην υγεία των ντόπιων κατοίκων του νησιωτικού συμπλέγματος, που έχουν δώσει στον τεράστιο θόλο το παρατσούκλι «ο Τάφος».

Παρά το γεγονός ότι η τοπική κυβέρνηση έχει ζητήσει βοήθεια για το μείζον αυτό θέμα από τις ΗΠΑ, η απάντηση της Ουάσινγκτον προξενεί έκπληξη: Οι αμερικανικές Αρχές ισχυρίζονται ότι ο θόλος βρίσκεται στο έδαφος των νησιών Μάρσαλ και, ως εκ τούτου, συνιστά ευθύνη της τοπικής κυβέρνησης.

Η Χίλντα Χέιν, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας των Νησιών Μάρσαλ, αμφισβητεί ανοικτά τη θέση αυτή, διερωτώμενη «πώς είναι δυνατό τα πυρηνικά απόβλητα να ανήκουν σε εμάς, από τη στιγμή που δεν τα έχουμε παράγει εμείς;».

Μια επιστημονική έρευνα που δημοσιεύτηκε νωρίτερα το 2019 υποστήριζε ότι τα επίπεδα ραδιενέργειας σε ορισμένα σημεία του νησιωτικού συμπλέγματος είναι όμοια με εκείνα που είχαν καταγραφεί αμέσως μετά τα πυρηνικά δυστυχήματα στο Τσέρνομπιλ και τη Φουκουσίμα.

Το 1986 η κυβέρνηση του νησιού είχε υπογράψει μια σύμβαση με τις ΗΠΑ, ενώ το 1988 το Διεθνές Δικαστήριο αποφάσισε πως οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έπρεπε να καταβάλουν το ποσό των 2,3 δισ. δολαρίων ως αποζημίωση για την οικολογική και υγειονομική καταστροφή που έχουν προκαλέσει στα Μάρσαλ τα ραδιενεργά απόβλητα του «Τάφου».

Ωστόσο, το αμερικανικό Κογκρέσο αλλά και η αμερικανική δικαιοσύνη αρνήθηκαν να πράξουν κάτι τέτοιο. Σύμφωνα με τους «Los Angeles Times», οι ΗΠΑ έχουν καταβάλει μέχρι και σήμερα μόλις και μετά βίας το ποσό των 4 εκατ. δολαρίων.

Οι έρευνες της αμερικανικής εφημερίδας υποστηρίζουν πως τουλάχιστον 130 τόνοι χώματος εδάφους είχαν μεταφερθεί από την περιοχή πυρηνικών δοκιμών της Νεβάδα στις ΗΠΑ και ετάφη μέσα στο θόλο. Πρόκειται για ένα υλικό που κανείς από την κυβέρνηση των Μάρσαλ δεν γνώριζε την προέλευσή του.

Το θέμα έχει προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις, με φόντο την αναδιαπραγμάτευση της σύμβασης ανάμεσα στις δύο χώρες το 2023.

Μάλιστα, για το ζήτημα δεν αποκλείεται ενδεχόμενη παρέμβαση της κινεζικής κυβέρνησης, η οποία, σε μια προσπάθεια να αυξήσει την επιρροή της στον Ειρηνικό, έχει αρχίσει να δείχνει ζωηρό ενδιαφέρον για τα όσα συμβαίνουν στα νησιά Μάρσαλ.

Πηγή: AFP PHOTO/Giff JOHNSON/ΑΠΕ-ΜΠΕ

Άκρως επικίνδυνο φορτίο

Υπολογίζεται ότι από τους συνολικά 4.000 Αμερικανούς στρατιώτες που πέρασαν τρία χρόνια κατά την επεξεργασία και διακομιδή των ραδιενεργών αποβλήτων στον «Τάφο», τουλάχιστον έξι πέθαναν κατά τη διάρκεια της όλης διαδικασίας, ενώ εκατοντάδες ακόμη εμφάνισαν σοβαρές ασθένειες – μεταξύ των οποίων και καρκίνους – που σχετίζονταν με την έκθεση στη ραδιενέργεια.

Επιστήμονες εκτιμούν ότι η στάθμη των θαλάσσιων υδάτων στα Μάρσαλ αυξάνεται τρεις φορές πιο γρήγορα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, συνέπεια της κλιματικής αλλαγής.

Ειδικοί εκτιμούν ότι τα νερά γύρω από τις νήσους θα μπορούσαν να είναι πέντε πόδια υψηλότερα έως το τέλος του 21^ου αιώνα, γεγονός που θα οδηγήσει τον πυρηνικό τάφο να διαρραγεί και να σκορπίσει τα θανατηφόρα απόβλητά του στον Ειρηνικό, με καταστροφικές συνέπειες.