Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ: Οι Ευρωπαίοι τα μεγαλύτερα θύματά της

Η άνοδος της θερμοκρασίας επιδρά και στην παραγωγικότητα, την τροφική αλυσίδα ενώ παράλληλα ευνοεί την μετάδοση ασθενειών, όπως γράφει η έρευνα «The Lancet Countdown on Health and Climate Change», που δόθηκε στη δημοσιότητα την Τετάρτη.

Η επιστημονική ομάδα υπογραμμίζει παράλληλα ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι κινδυνεύουν από την άνοδο της θερμοκρασίας -με το ποσοστό αυτό να αυξάνεται ταχύτατα.

Το «καμπανάκι» αυτό των επιστημόνων έρχεται μερικές μόλις ημέρες μετά από αντίστοιχες έρευνες της αμερικανικής κυβέρνησης αλλά και των Ηνωμένων Εθνών, που αναδεικνύουν την ανάγκη λήψης σοβαρών μέτρων αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.

Και ποιοι άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι παγκοσμίως; Οι ηλικιωμένοι στην Ευρώπη και την ανατολική Μεσόγειο, υπογραμμίζεται χαρακτηριστικά.

Η εν λόγω επιστημονική έρευνα υπολογίζει ότι το 42% των ανθρώπων άνω των 65 ετών στην Ευρώπη και το 43% αυτών που κατοικούν στην ανατολική Μεσόγειο είναι ήδη ευάλωτοι στη θερμοπληξία.

Το αντίστοιχο ποσοστό για την Αφρική αγγίζει το 38% ενώ στην Ασία το 34%.

Η επιστημονική ομάδα απαρτίζεται από ειδικούς 27 παγκόσμιων ιδρυμάτων -πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων- αλλά και ερευνητές των Ηνωμένων Εθνών.

«Οι καύσωνες που σημειώνονται τα περασμένα χρόνια αποτελούν μια πρώτη προειδοποίηση και δείχνουν τον τρόπο με τον οποίο θα επηρεαστεί η δημόσια υγεία σε περίπτωση που η θερμοκρασία συνεχίσει να ανεβαίνει» λέει η Χίλαρι Γκράμ, καθηγήτρια επιστημών υγείας στο πανεπιστήμιο του Γιορκ στη Βρετανία.

Το 2017, 157 εκατομμύρια ευάλωτοι άνθρωποι εκτέθηκαν σε αφύσικα υψηλές θερμοκρασίες ενώ παράλληλα χάθηκαν 153 δισ. ώρες εργασίας.

Συχνότεροι και μεγαλύτερης διάρκειας ήταν τα περασμένα χρόνια και οι καύσωνες στις ΗΠΑ, όπου έχει παρατηρηθεί και μια άνοδος σε ασθένειες που μεταφέρονται από κουνούπια, τσιμπούρια και ψύλλους (όπως για παράδειγμα Βορρελίωση ή νόσος του Λάιμ και ο ιός του Δυτικού Νείλου).

Ο δρ. Νικ Γουάτς, επικεφαλής του «Τhe Lancet Countdown» υπογράμμισε ότι δεν πρόκειται για πράγματα που θα συμβούν το 2050 αλλά για όσα βλέπουμε και βιώνουμε ήδη από σήμερα.

«Επηρεάζονται αρνητικά τόσο πλούσιες όσο και φτωχές χώρες» λέει με τη σειρά της η Ελίζαμπεθ Ρόμπινσον, καθηγήτρια οικονομικών περιβαλλοντικών ζητημάτων στο πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ και επίσης μέλος της επιστημονικής ομάδας.

«Απλώς εμφανίζεται με διαφορετικούς τρόπους» εξηγεί η ίδια.

Η έκθεση αναλύει 41 δείκτες, που εξετάζουν τη σχέση της κλιματικής αλλαγής και της υγείας σε πέντε τομείς.

Πρόοδος αλλά όχι αρκετή

Σύμφωνα με τους ερευνητές το 2016-2017 έχουν παρατηρηθεί κάποιες ευοίωνες πρακτικές, όπως η άνοδος χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η αύξηση των θέσεων εργασίας στον κλάδο κατά 5,7%.

Ωστόσο, οι επενδύσεις στον τομέα είναι πολύ μικρές, εάν αναλογιστεί κάποιος ότι στόχος της Συμφωνίας των Παρισίων για το Κλίμα είναι να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας σε 1,5 βαθμούς κελσίου μέχρι το 2100.

Ενθαρρυντική είναι και η προσπάθεια υιοθέτησης πιο «πράσινων» μεθόδων μεταφοράς.

Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι ο πλανήτης έχει κάνει όλα τα απαραίτητα βήματα… Ιδιαίτερα στον τομέα του περιορισμού της καύσης άνθρακα, που πρέπει να περιοριστεί στο 20% του συνολικού ποσοστού του 2010 έως το 2040.

Η δρ. Ρενέ Σάλας, γιατρός του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης και μέλος της επιστημονικής ομάδας, αναφέρει πως η έκθεση είναι ένα μήνυμα ελπίδας, καθώς αποτυπώνονται κάποια βήματα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.

Υπογράμμισε, όμως, ότι «η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την υγεία των πολιτών αυτής της χώρας σήμερα».

Φέτος, σημειώθηκαν αρκετά ρεκόρ θερμοκρασίας ανά τον κόσμο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Έτσι, αρκετοί πολίτες βρέθηκαν αντιμέτωποι με θερμοκρασίες πολύ υψηλότερες από αυτές που έχουν συνηθίσει.

«Πρέπει να λάβουμε δραστικά μέτρα για να καταπολεμήσουμε την κλιματική αλλαγή άμεσα. Μέχρι το τέλος του αιώνα θα σώζουμε χιλιάδες ανθρώπους κάθε χρόνο ενώ παράλληλα θα εξοικονομηθούν και δισεκατομμύρια δολάρια από την ιατροφαρμακευτική δαπάνη» λέει η Σάλας.

Μετάδοση ασθενειών

Κατά την μελέτη, ακόμη και οι μικρές αλλαγές στη θερμοκρασία και τις βροχοπτώσεις θα ενισχύσουν τη μετάδοση ασθενειών. Μάλιστα, αυτό έχει ήδη γίνει ορατό.

Για παράδειγμα, η δυνατότητα μετάδοσης του δάγγειου πυρετού αυξήθηκε κατά 7,8% από το 1950.

«Ευνοημένο» εμφανίζεται και το κουνούπι-τίγρης, που μεταφέρει ασθένειες όπως δάγκειο πυρετό, τσικονγκούγια και κίτρινο πυρετό.

Ο ρυθμός μετάδοσης του δάγκειου πυρετού έκανε νέο ρεκόρ το 2016, με την έρευνα να υπογραμμίζει ότι θα συνεχίσει να αυξάνεται αναλογικά με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Η Κρίστι Έμπι, μέλος της επιστημονικής ομάδας και καθηγήτρια παγκόσμιας υγείας στο πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, είπε πως το κουνούπι που μεταφέρει τις ασθένειες αυτές έχει εξαπλωθεί γεωγραφικά λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας.

Ανησυχητικά είναι και τα παγκόσμια επίπεδα του βακτηρίου Δονάκιου της χολέρας, που προκαλεί χολέρα και άλλες σοβαρές νόσους.

Θάνατοι από τη μόλυνση

Η δημόσια υγεία, όπως υπογραμμίζει η μελέτη, τίθεται σε κίνδυνο και λόγω της αδυναμίας των κυβερνήσεων να περιορίσουν την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου.

Η Ευρώπη είναι η περιοχή όπου παρατηρούνται οι περισσότεροι πρόωροι θάνατοι που οφείλονται σε ατμοσφαιρική ρύπανση ενώ ακολουθούν περιοχές του Δυτικού Ειρηνικού και της Νοτιοανατολικής Ασίας.

Οι θάνατοι αυτοί οφείλονται σε σωματίδια PM 2,5 -δηλαδή με διάμετρο μικρότερο από 2,5 μικρόμετρα.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) τα μικροσκοπικά αυτά σωματίδια εισέρχονται στο αναπνευστικό σύστημα και μπορούν να προκαλέσουν καρδιαγγειακές ασθένειες, αναπνευστικά προβλήματα αλλά και ορισμένα είδη καρκίνου.

Ο Πολ Έκινς, καθηγητής περιβαλλοντικής πολιτικής στο University College London και μέλος της επιστημονικής ομάδας, υπογράμμισε ότι οι Ευρωπαίοι δεν πρέπει να έχουν την αυταπάτη ότι είναι σε καλύτερη θέση ή ότι έχουν καλύτερες επιδόσεις από πολίτες άλλων περιοχών του πλανήτη.

Μειωμένη παραγωγικότητα

Η κλιματική αλλαγή έχει επηρεάσει σημαντικά και το παγκόσμιο εργασιακό περιβάλλον, με τους ειδικούς να υπολογίζουν ότι λόγω των καυσώνων χάθηκαν πέρσι 153 δισ. ώρες εργασίας.

Η απώλεια των 21 δισ. εκ των ωρών αυτών καταγράφτηκε στην Κίνα, με την Ρόμπινσον να εξηγεί ότι αυτό σημαίνει πως η άνοδος της θερμοκρασίας επηρεάζει άμεσα τους εργαζόμενους.

Μάλιστα, όπως αποδεικνύει η έρευνα, οι περισσότερες ώρες εργασίας χάθηκαν σε ευάλωτες περιοχές όπως η Ινδία, η νοτιοανατολική Ασία, η Αφρική και η Νότια Αμερική.

Ανησυχία προκαλεί και το γεγονός ότι μετά από δεκαετίες βελτίωσης, η έρευνα δείχνει πως τα τελευταία χρόνια οι καλλιέργειες σε 30 χώρες -μεταξύ των οποίων η Κούβα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αλλά και το Λουξεμβούργο- περιορίζονται.

Θα καταφέρουμε να ανταποκριθούμε;

Ο Γουάτς προειδοποίησε ότι πάνω από τις μισές -και πιο συγκεκριμένα το 51%- των 478 πόλεων που ερωτήθηκαν στα πλαίσια της μελέτης παραδέχτηκαν ότι θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα με τις υποδομές υγείας τους λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Αυτό σημαίνει «συστημική αποτυχία», όπως το να βάλει «λουκέτο» κάποιο νοσοκομείο, σύμφωνα με τον Γουατς. Οι παγκόσμιες δαπάνες για την προσαρμογή του τομέα υγείας στην κλιματική αλλαγή δεν ξεπερνούν το 4,8% -πολύ χαμηλότερες από το στόχο που θέτει η Συμφωνία των Παρισίων για το κλίμα.

Τα περισσότερα χρήματα δαπανώνται στην Ευρώπη και την Νοτιοανατολική Ασία, με τις φτωχότερες χώρες να μην έχουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν τις ανάγκες τους.

Όπως εξηγεί ο Έκινς, θα πρέπει να υπάρξει ταχύτερη πρόοδος για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις αυτές.