Κλιματική αλλαγή: Οι στόχοι της ΕΕ και ο παράγοντας... άνθρωπος

Η αλλαγή του κλίματος αφορά την αλλαγή των κλιματικών προτύπων λόγω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, πέρα από τη φυσική μεταβλητότητα του κλίματος. Αυτό προκαλείται από τα αέρια του θερμοκηπίου που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα. Μεταξύ των παραγόντων αυτών των εκπομπών είναι η καύση ορυκτών καυσίμων, οι βιομηχανικές εργασίες, η κτηνοτροφία και η επεξεργασία αποβλήτων.

Οι άμεσες επιπτώσεις περιλαμβάνουν αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας, αύξηση της στάθμης της θάλασσας και πιο ακραίες καιρικές συνθήκες. Επίσης, προκαλούν μεταγενέστερες εκτεταμένες επιπτώσεις στα οικοσυστήματα, στην οικονομία, στην κοινωνία και στην ανθρώπινη υγεία.

Η εξέλιξη των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου βρίσκεται σαφώς στη σωστή κατεύθυνση στην ΕΕ. Το σύνολο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου το 2014 ανήλθε σε 4,4 δισεκατομμύρια τόνους ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα (CO2) σε σύγκριση με 5,7 δισεκατομμύρια τόνους το 1990, δηλαδή μείωση κατά 1,3 δισεκατομμύρια τόνους ή 23%. Η ΕΕ έχει ήδη υπερβεί τον στόχο της μείωσης κατά 20% που είχε τεθεί για το 2020. Ωστόσο, ο φιλόδοξος στόχος της ΕΕ για το 2030, η μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 40% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, συνεπάγεται ότι αυτή η πτωτική τάση διατηρείται και ακόμη και ενισχύεται.

Καύση καυσίμων

Πάνω από τα τρία τέταρτα των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου οφείλονται στις καύσεις. Αυτό περιλαμβάνει την καύση καυσίμων για την παραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας, την παραγωγή αγαθών, την κατασκευή κτιρίων και υποδομών, καθώς και την κυκλοφορία εμπορευμάτων και προσώπων. Η καύση ορυκτών καυσίμων είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας που συμβάλλει στην εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου από αυτή την πηγή, αλλά η καύση άλλων καυσίμων, όπως τα απόβλητα, παράγει επίσης εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Συνολικά, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μειώνονται, και αυτό ισχύει και για τους περισσότερους τομείς- πηγές. Ωστόσο, υπάρχει μια εξαίρεση. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις μεταφορές, συμπεριλαμβανομένης της διεθνούς αεροπορίας, αυξήθηκαν κατά 172 εκατομμύρια τόνους ή κατά 20% σε σύγκριση με το 1990. Πάντως, οι συνολικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από την καύση καυσίμων έχουν μειωθεί περισσότερο από 850 εκατομμύρια τόνους, ακόμη και με την αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στις μεταφορές.

Ανά οικονομική δραστηριότητα, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατανέμονται ως εξής: Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, αερίου, ατμού και κλιματισμού: 26%, Βιομηχανία: 19%, Νοικοκυριά: 19%, Γεωργία, αλιεία, δασοκομία: 12%, Μεταφορές και αποθήκευση: 11%, Άλλες υπηρεσίες, παροχή νερού και κατασκευές: 11%, Ορυχεία και νταμάρια: 2%.

Το γράφημα αποτυπώνει στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας για την εξέλιξη των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου/ΑΠΕ-ΜΠΕ/Δημοσιογραφική επιμέλεια: Βασ. Κοριμέντζας

Πόσο συμβάλουν τα νοικοκυριά της ΕΕ στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα;

Το 2016, τα νοικοκυριά στην ΕΕ δημιούργησαν περίπου το ένα τέταρτο των συνολικών άμεσων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που παράγονται στην ΕΕ και ανέρχονται σε 1,7 τόνους ανά άτομο. Η χαμηλότερη τιμή καταγράφηκε στη Βουλγαρία (0,3 t / άτομο) και η υψηλότερη στο Λουξεμβούργο (2,9 t / άτομο).

Πώς όμως παράγονται αυτές οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα; Περισσότερο από το ήμισυ (55%) των εκπομπών CO2 των νοικοκυριών της ΕΕ το 2016 προήλθε από δραστηριότητες μεταφορών, όπως η μετακίνηση με το αυτοκίνητο στην εργασία ή το αεροπλάνο για διακοπές. Ένα επιπλέον 44% προκλήθηκε από τα νοικοκυριά, όταν ζεσταίνουν το σπίτι τους. Το υπόλοιπο 1% δημιουργήθηκε από άλλες δραστηριότητες, όπως εκπομπές από διάφορα σπρέι και ηλεκτρικές χλοοκοπτικές μηχανές.

Με τον τρόπο αυτόν κάθε πολίτης συμβάλλει άμεσα - μέσα από τις δικές του δραστηριότητες - στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Όμως μπορεί να συμβάλει και έμμεσα, καθώς ό,τι αγοράζει, είτε πρόκειται για ένα λίτρο γάλακτος είτε για έναν καναπέ, πρέπει προηγουμένως να παραχθεί και κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας δημιουργούνται εκπομπές CO2.

Πόσο υψηλές είναι οι έμμεσες εκπομπές και τι τις προκαλεί;

Οι έμμεσες εκπομπές CO2 από νοικοκυριά της ΕΕ ανήλθαν σε 3,6 τόνους ανά άτομο το 2016. Σχεδόν το ένα τέταρτο (22% ή 0,8 t / άτομο) αυτών των έμμεσων εκπομπών προήλθε από τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας. Άλλες σημαντικές πηγές ήταν τα «τρόφιμα, ποτά και προϊόντα καπνού» (11% ή 0,4 t / άτομο) και οι «υπηρεσίες στέγασης και φαγητού» (6% ή 0,2 t / άτομο). Το υπόλοιπο 61% ή 2,2 t / άτομο αποτελείται από πολλά άλλα αγαθά και υπηρεσίες.

Ως προς τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (δείκτης 1990= 100) η Ελλάδα κατέγραψε το 2005 τιμή 131,6 (Μ.Ο. ΕΕ: 93,5), ενώ το 2015 έπεσε κάτω από την τιμή του 1990, με 93,4 (ΜΟ ΕΕ: 77,9).

Στις εκπομπές από καινούργια επιβατηγά αυτοκίνητα, το 2014 η Ελλάδα μετρήθηκε με 108,2 γρμ. CO2 ανά χλμ (ΜΟ ΕΕ: 123,4) και το 2016 με 106,3 (ΜΟ ΕΕ: 118,1).

Εξάλλου, η Ελλάδα το 2007 είχε εκπομπές από την κατανάλωση ενέργειας 100,3 (δείκτης 2000= 100) με μέσο όρο στην ΕΕ 96,7. Το 2015 μείωσε σε 85 με τον μέσο όρο της ΕΕ στο 89.