Πώς διασφαλίζεται η φυσική αναγέννηση του δάσους μετά τη φωτιά – Το παράδειγμα της Βαρυμπόμπης

Η θερινή περίοδος του 2021, που θεωρείται η πιο επικίνδυνη αναφορικά με τις δασικές πυρκαγιές, είχε αρχίσει πολύ άσχημα, ήδη από τον Μάιο, με μια πολύ μεγάλη φωτιά στα Γεράνια Όρη, στα όρια Αττικής και Κορινθίας. Εκατοντάδες πυρκαγιές τραυμάτισαν δάση σε όλη την επικράτεια, τους μήνες που ακολούθησαν, με τραγικό αποκορύφωμα τις αρχές Αυγούστου, όταν ένα κύμα καύσωνα που έπληξε όλη την Ελλάδα επί ημέρες, οδήγησε στην καταστροφική πυρκαγιά της Βαρυμπόμπης στην Αττική, στις φωτιές που έπληξαν την Πελοπόννησο (Αχαΐα, Ηλεία, Μεσσηνία και Αρκαδία) και τη μεγάλη πυρκαγιά στη Βόρεια Εύβοια.

Αμέσως μετά την καταστροφή και αφού διαπιστώθηκαν τα σημαντικότατα περιβαλλοντικά προβλήματα που δημιούργησαν οι πυρκαγιές, με τα δεκάδες χιλιάδες καμένα στρέμματα δάσους, ξεκίνησε η συζήτηση περί αναδάσωσης, προκειμένου οι περιοχές αυτές να ξαναγίνουν «όπως πριν». Η κοινή γνώμη, ευαισθητοποιημένη όσο ποτέ στο παρελθόν σε ζητήματα αειφορίας και βιωσιμότητας, ανησυχώντας για τις επιπτώσεις των φαινομένων στην γενικότερη κατάσταση του μικροκλίματος της χώρας μας και ειδικά της Αττικής, της τόσο πυκνοκατοικημένης και επιβαρυμένης, ζητούσε «δάσος εδώ και τώρα».

Όμως, όπως άμεσα εξήγησαν οι αρμόδιοι επιστήμονες που συμμετείχαν στον δημόσιο διάλογο, η προτεραιότητα μετά από τόσο μεγάλες πυρκαγιές δεν είναι η τεχνητή αναδάσωση, αλλά η θωράκιση του δάσους προκειμένου να έχει την ευκαιρία να αναγεννηθεί φυσικά. Το πώς διασφαλίζεται η φυσική αναγέννηση του δάσους μετά τη φωτιά είναι ένα σημαντικό ζητούμενο, που απαιτεί ανθρώπινη παρέμβαση σε επίπεδο υποστηρικτικών έργων, πρωτίστως αντιδιαβρωτικών και αντιπλημμυρικών – μια σειρά δράσεων που είδαμε να πραγματοποιείται στην περιοχή της Βαρυμπόμπης, ήδη από το περασμένο φθινόπωρο. Έργα αυτής της κατεύθυνσης άλλωστε έχουν σκοπό και να «υποκαταστήσουν», όσο και όπου αυτό είναι εφικτό, μια πολύ σημαντική συμβολή του δάσους στο περιβάλλον που χάνεται μετά από μία πυρκαγιά: Τη δυνατότητά του να συγκρατεί τα νερά των βροχοπτώσεων, αποτρέποντας πλημμυρικά φαινόμενα στις γύρω κατοικημένες περιοχές.

Επομένως, αμέσως μετά από κάθε πυρκαγιά, μικρότερη ή μεγαλύτερη, αλλά και πόσο μάλλον μετά από μία πυρκαγιά του μεγέθους εκείνης στη Βαρυμπόμπη τον Αύγουστο του 2021, απαιτεί την άμεση δρομολόγηση αντιδιαβρωτικών και αντιπλημμυρικών έργων - προτού ξεκινήσουν οι μεγάλες βροχές του επόμενου χειμώνα και απομακρύνουν το χώμα από τις καμένες εκτάσεις.

Βαρυμπόμπη: Μια «ευκαιρία» στο δάσος να αναγεννηθεί

Η φωτιά της Βαρυμπόμπης κατέκαψε εκτάσεις εντός του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας, απείλησε κατοικημένες περιοχές της Αττικής και προκάλεσε ζημιές σε σπίτια και σε περιουσίες σε όλες τις περιοχές από τις οποίες πέρασε. Αμέσως μετά, δημιουργήθηκε η ανάγκη θωράκισης της καμένης έκτασης προκειμένου από τη μία αυτή να έχει την ευκαιρία της φυσικής αναγέννησης και από την άλλη ώστε να μην προκύψουν νέα προβλήματα το προσεχές διάστημα: Είναι γνωστό άλλωστε πως «μετά τη φωτιά, έρχεται η πλημμύρα». Η Πάρνηθα, ο μεγαλύτερος ορεινός όγκος της Αττικής, φιλοξενεί πλούσιο δάσος, το οποίο εκτός από πνεύμονας οξυγόνου για το λεκανοπέδιο και τα εκατομμύρια των κατοίκων του, διεκπεραιώνει και μια σειρά από άλλες πολύτιμες λειτουργίες για το οικοσύστημα και το περιβάλλον, τόσο το φυσικό όσο και το ανθρώπινο.

Η βασική λειτουργία του δάσους της Πάρνηθας και συγκεκριμένα στην περιοχή της Βαρυμπόμπης, που είναι μία από τις κατοικημένες περιοχές που γειτνιάζουν με αυτό, είναι η αντιδιαβρωτική. Το δάσος, τα δέντρα και οι ρίζες του, συμβάλλουν τα μέγιστα στη συγκράτηση του εδάφους κατά τη διάρκεια των βροχοπτώσεων του χειμώνα. Από τη στιγμή που το συγκεκριμένο δάσος κάηκε σε ένα, δυστυχώς, πολύ μεγάλο ποσοστό του, αυτή η ιδιότητα απωλέστηκε σχεδόν ολοσχερώς. Οι ειδικοί υπέδειξαν αυτή ως πρώτη προτεραιότητα προκειμένου να επιτευχθεί απρόσκοπτα η φυσική αναγέννηση της περιοχής, καθώς τυχόν απώλεια του εδάφους μετά από νεροποντή θα δυσκόλευε σημαντικά το έργο της φύσης, παρασύροντας σπόρους και νεαρά φυτά, ενδεχομένως, ενώ ταυτόχρονα θα σήμαινε νέες καταστροφές για τους κατοίκων των πληγεισών περιοχών.

Εκεί, παρενέβη με ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης περιβαλλοντικής στρατηγικής, η Coca-Cola στην Ελλάδα. Μέσα από το πρόγραμμα των Αναδόχων Αποκατάστασης και Αναδάσωσης, που θέσπισε το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, μέσω του οποίου ιδιωτικές εταιρίες και οργανισμοί μπορούν να συμβάλουν στη διαδικασία αναγέννησης του φυσικού πλούτου της χώρας και στην προστασία των καμένων εκτάσεων από πλημμυρικά φαινόμενα, η Coca-Cola στην Ελλάδα ανέλαβε την πρώτη φάση της αποκατάστασης της περιοχής Βαρυμπόμπης – Τατοΐου, αλλά και τη συνεχή παρακολούθησή της στο μέλλον.

Έργο αποκατάστασης 7.715 στρεμμάτων στην περιοχή Βαρυμπόμπης – Τατοΐου

Στην περιοχή της Βαρυμπόμπης και του Τατοΐου, ξεκίνησαν άμεσα να πραγματοποιούνται αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα. Εκτείνονται σε μία έκταση 7.715 στρεμμάτων, συνθέτοντας ένα συνολικό έργο αποκατάστασης, ύψους 1,8 εκατ. ευρώ που ως Ανάδοχος είχε αναλάβει η Coca-Cola στην Ελλάδα (Coca-Cola Τρία Έψιλον & Coca-Cola Hellas). Πρόκειται για το μεγαλύτερης έκτασης έργο που υλοποιήθηκε στον νομό Αττικής μετά το καταστροφικό καλοκαίρι του 2021 και μάλιστα ολοκληρώθηκε εντός μερικών μηνών. Είναι ενδιαφέρον ότι ολόκληρη η προσπάθεια έχει καταγραφεί βήμα προς βήμα και από αυτή την καταγραφή έχει προκύψει ένα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους: Στο «Μετά τη φωτιά», πρωταγωνιστές είναι όλοι εκείνοι που εργάστηκαν για την υλοποίηση των έργων, ενώ ο θεατής έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει την πορεία των εργασιών αποκατάστασης και προστασίας της φύσης της περιοχής – πώς δηλαδή ο ανθρώπινος παράγοντας λειτούργησε υποστηρικτικά και προληπτικά ταυτόχρονα σε μία περιοχή του περιβάλλοντός του που το είχε ανάγκη.

H πρωτοβουλία αυτή της Coca-Cola στην Ελλάδα είναι απόρροια της ευρύτερης περιβαλλοντικής στρατηγικής της εταιρείας, που συστρατεύεται με την ανθρωπότητα στον αγώνα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, με ηγετικές πρωτοβουλίες σε διάφορους τομείς. Αρχικά, έχει δεσμευτεί για μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2040, αλλά και τη μετάβαση σε 100% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Παράλληλα πραγματοποιεί μια σειρά αλλαγών στις συσκευασίες των προϊόντων της, προκειμένου αυτές να γίνουν ακόμα πιο οικολογικές: Έχει καταργήσει το πλαστικό στις δευτερογενείς συσκευασίες, μέσα από τις νέες πολυσυσκευασίες αλουμινίου από 100% ανακυκλώσιμο χαρτόνι, όπως συμβαίνει και με τη χρήση rPET.

Το έργο της Coca-Cola στην Ελλάδα στην περιοχή της Βαρυμπόμπης δεν ολοκληρώνεται με την παράδοση της αντιδιαβρωτικής και αντιπλημμυρικής θωράκισης στην πολιτεία. Αντίθετα, η εταιρεία έχει δεσμευτεί να παρακολουθεί στενά την περιοχή, συμβάλλοντας όπου και όπως κρίνεται απαραίτητο για την αναγέννησή της, αλλά και για την αποφυγή παρόμοιων καταστροφών στο μέλλον.

Το καμένο δάσος χρειάζεται μια ευκαιρία φυσικής αναγέννησης και ο άνθρωπος οφείλει να την παρέχει, με στοχευμένες, αποτελεσματικές δράσεις, αυτού του είδους και αυτού του σκοπού.