Κοινωνική επιχειρηματικότητα: Μια αναδυόμενη μορφή επιχειρηματικότητας

Του Παναγιώτη Κυριακόπουλου*

Είναι αλήθεια πως ο περισσότερος κόσμος όταν έχει στο μυαλό του έχει συνδέσει την επιχειρηματικότητα με την επίτευξη κέρδους. Πράγματι, οι περισσότερες επιχειρήσεις σε κάθε οικονομία είναι οι κερδοσκοπικές, αλλά είναι φανερό πως υπάρχουν και άλλες μορφές επιχειρηματικότητας όπως είναι εκείνη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας.

«Με απλά λόγια, με τον όρο κοινωνική επιχειρηματικότητα, εννοούμε επιχειρήσεις οι οποίες έχουν ως στόχο κάποιον κοινωφελή σκοπό. Το φαινόμενο της κοινωνικής επιχειρηματικότητας υπάρχει εδώ και πολλές δεκαετίες και μπορεί να πάρει τη μορφή ενός Μη Κυβερνητικού Οργανισμού (ΜΚΟ) είτε τη μορφή Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (Κοιν.Σ.Επ.) που στόχο δεν έχουν την επίτευξη κέρδους, αλλά σαν όρος κοινωνικής επιχειρηματικότητας έχει εδραιωθεί τα τελευταία 20-25 χρόνια. Αξίζει να σημειώσω πως η διεθνής βιβλιογραφία συμφωνεί στο ότι ο κοινωνικός και περιβαλλοντικός αντίκτυπος είναι οι κύριοι σκοποί μιας κοινωνικής επιχείρησης», τονίζει ο Παναγιώτης Κυριακόπουλος.

Το βιβλίο «Γυναικεία κοινωνική επιχειρηματικότητα – Μελέτες περιπτώσεων από το Ηνωμένο Βασίλειο» του ερευνητή του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης Παναγιώτη Κυριακόπουλου αναλύει μεταξύ άλλων τι είναι η γυναικεία κοινωνική επιχειρηματικότητα, ποιες είναι οι προκλήσεις για μια γυναικεία επιχείρηση στο Ηνωμένο Βασίλειο, πώς η γυναικεία επιχειρηματικότητα δημιουργεί αξία στην οικονομία και στην κοινωνία, αλλά και ποιες είναι οι επιτυχημένες γυναικείες επιχειρήσεις με κοινωνικό αντίκτυπο στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Αξίζει να σημειωθεί πως ο Παναγιώτης Κυριακόπουλος τιμήθηκε με το Βραβείο Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας 2022 στα Study UK Alumni Awards 2022 στην Ελλάδα για την έρευνα του για τα τεχνολογικά πάρκα. Η τελετή απονομής φιλοξενήθηκε στη Βρετανική Πρεσβευτική Κατοικία από τον Πρέσβη κ. Matthew Lodge, παρουσία και της Διευθύντριας του British Council Ελλάδας, Αναστασίας Ανδρίτσου.

«Μέσω του βιβλίου αυτού θέλησα να φωτίσω τις άγνωστες πτυχές της αναδυόμενης μορφής επιχειρηματικότητας και να δώσω έμφαση πως οι γυναίκες μπορούν να παίξουν καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη της οικονομίας. Για αυτό το λόγο, περιλαμβάνω και εξετάζω μελέτες περιπτώσεων γυναικείας επιχειρηματικότητας με κοινωνικό αντίκτυπο από την ανεπτυγμένη οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου. Μέσω των διεθνών πρακτικών που επιτελούνται σε διεθνές επίπεδο θα μπορέσουν και οι ελληνικές κοινωνικές επιχειρήσεις που επιθυμούν να έρθουν σε επαφή με διεθνείς πρακτικές. Έτσι, μελετώντας και υιοθετώντας κάποιες από τις πρακτικές αυτές, θα μπορέσουν κάποιες από τις κοινωνικές αυτές κοινωνικές επιχειρήσεις να επιβιώσουν στον έντονο ανταγωνισμό σε ένα ιδιαίτερα αβέβαιο περιβάλλον που συνεχώς αλλάζει και απαιτεί τη συνεχή προσαρμογή των κοινωνικών επιχειρήσεων στα νέα δεδομένα», τονίζει ο Παναγιώτης Κυριακόπουλος.

Ηνωμένο Βασίλειο: Επιτυχημένες μελέτες περιπτώσεων γυναικείων κοινωνικών επιχειρήσεων

Το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί ένα success story για το πως γυναικείες κοινωνικές επιχειρήσεις συμβάλλουν στην αύξηση κοινωνικού αντίκτυπου στην κοινωνία. Οι κορυφαίες γυναικείες κοινωνικές επιχειρήσεις στη Σκωτία που αναλύω στο βιβλίο μου περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: Women's Business Station (WBS), The Association of Scottish Businesswomen (ASB), Business Women Scotland (BWS), Women's Enterprise Scotland (WES), Women's Business Centre, Investing Women, Women in Banking and Finance (WiBF). Το χαρακτηριστικό αυτών των επιχειρήσεων είναι πως συνήθως έχουν δημιουργηθεί από γυναίκες με στόχο να βοηθήσουν γυναίκες δωρεάν ή έναντι ενός μικρού οικονομικού αντίτιμου να αναπτύξουν την ήδη υπάρχουσα επιχείρηση τους ή να δημιουργήσουν τη δική τους. Η βοήθεια αυτή μπορεί να γίνεται με την παροχή εκπαιδευτικών προγραμμάτων (training courses), την κατάλληλη καθοδήγηση (mentoring), την παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών (financial services), δικτύωση (networking), αλλά και μέσα από τη διοργάνωση χρηματοοικονομικών βραβείων (business awards).

Αξίζει να σημειωθεί πως ενδυναμώνοντας τη γυναικεία κοινωνική επιχειρηματικότητα μειώνεται και η φτώχεια που αποτελεί σημαντικό στόχο του Ο.Η.Ε., καθώς δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας και αυξάνεται το Ακαθάριστο Έγχώριο Προϊόν (Α.Ε.Π.) κάθε χώρας. Έτσι, λοιπόν, η δημιουργία κοινωνικών επιχειρήσεων παίζει σημαντικό ρόλο και στη δημιουργία εισοδήματος για πολλούς ανθρώπους.

Επίσης, όπως τονίζω και στο βιβλίο μου, η ενθάρρυνση για δημιουργία επιχειρήσεων από γυναίκες αμβλύνει το μισθολογικό χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών και αυξάνονται οι ευκαιρίες για τις γυναίκες να δημιουργήσουν τη δική τους επιχείρηση. Στην προσπάθεια αυτή βοηθάει πολλές φορές και η εκπαίδευση των γυναικών μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα, αλλά και σεμινάρια.

Δημιουργώντας ένα μακροπρόθεσμο πλάνο για τις κοινωνικές επιχειρήσεις

«Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για κάθε χώρα −είτε ανεπτυγμένη είτε αναπτυσσόμενη− να δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο πλάνο για την γυναικεία επιχειρηματικότητα (κοινωνική ή μη). Η στήριξη ιδιαίτερα της γυναικείας επιχειρηματικότητας πρέπει να αποτελέσει ξεχωριστό στρατηγικό προσανατολισμό για πολλά κράτη, μειώνοντας έτσι το χάσμα της απασχόλησης μεταξύ ανδρών και γυναικών σε κάθε κοινωνία. Το όραμα κάθε κράτους θα πρέπει να καταστεί ο μηδενισμός του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων και οποιονδήποτε άλλων σχετικών διακρίσεων. Μια κοινωνία όπου κάθε γυναίκα θα έχει τις ίδιες ευκαιρίες με έναν άνδρα πρέπει να αποτελέσει το όραμα κάθε κράτους. Στην Ελλάδα έχουν γίνει πολλές σημαντικές και αξιόλογες δράσεις προς αυτήν την κατεύθυνση από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων όπως το Σήμα Ισότητας, οι "Νταντάδες της Γειτονιάς", αλλά και το "Κέντρο Καινοτομίας για Γυναίκες"», επισημαίνει ο κ. Κυριακόπουλος.

Είναι, επίσης, σημαντικό, να ενταχθεί η έννοια της κοινωνικής επιχειρηματικότητας στα σχολεία, αλλά και σε διάφορα πανεπιστημιακά προγράμματα. Η εξοικείωση με την έννοια της κοινωνικής επιχειρηματικότητας ειδικά από μικρή ηλικία κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική, καθώς οι νέοι και οι νέες αποφασίζουν στην ηλικία των 18 ετών το επαγγελματικό μονοπάτι που επιθυμούν να ακολουθήσουν.

Παράλληλα, συνιστάται η έμφαση της έννοιας της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και μέσα από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα, καθώς τα περισσότερα πανεπιστημιακά προγράμματα είναι προσανατολισμένα στην επιχειρηματικότητα κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Εισάγοντας στα προγράμματα πανεπιστημιακών σπουδών μαθήματα και σεμινάρια κοινωνικής επιχειρηματικότητας, δίνεται η ευκαιρία στις φοιτήτριες και στους φοιτητές να γνωρίσουν αυτή τη μορφή επιχειρηματικότητας, τα χαρακτηριστικά της, , συγκρίνοντάς την με την επιχειρηματικότητα κερδοσκοπικού χαρακτήρα», σχολιάζει ο κ. Κυριακόπουλος.

Το βιβλίο «Γυναικεία κοινωνική επιχειρηματικότητα – Μελέτες περιπτώσεων από το Ηνωμένο Βασίλειο» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη σε όλα τα βιβλιοπωλεία.

* Ο Παναγιώτης Κυριακόπουλος είναι ερευνητής στο University of Glasgow - Adam Smith Βusiness School του Ηνωμένου Βασιλείου. Είναι, επίσης, επισκέπτης ερευνητής στο University of Dundee – Dundee Business School του Ηνωμένου Βασιλείου, στο Tecnolόgico de Monterrey στο Μεξικό, και στο NEOMA Business School στη Γαλλία.
Αποφοίτησε με άριστα από το τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (Α.Σ.Ο.Ε.Ε.) και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο International Management στο Strathclyde Business School του Ηνωμένου Βασιλείου, συγκεντρώνοντας τη μεγαλύτερη βαθμολογία στο σύνολο των αποφοίτων τόσο σε προπτυχιακό όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Η διπλωματική του διατριβή χαρακτηρίστηκε «Outstanding» και βραβεύτηκε ως η καλύτερη διπλωματική διατριβή του μεταπτυχιακού προγράμματος. Τιμήθηκε με το βραβείο αριστείας 2021 του Adam Smith Business School του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης για την έρευνά του στα τεχνολογικά πάρκα, τη διεθνοποίηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων, τη διεθνή επιχειρηματικότητά και τη διεθνή στρατηγική επιχειρήσεων. Τιμήθηκε με το βραβείο Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας 2022 των Study UK Alumni Awards του Βρετανικού Συμβουλίου για την έρευνα του για τα τεχνολογικά πάρκα. Του έχουν χορηγηθεί τιμητικά βραβεία ακαδημαϊκής επίδοσης από το Ίδρυμα Παιδείας και Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, το Ίδρυμα Αλέξανδρου Ωνάση και άλλα ιδρύματα. Έχει εργασθεί στην πολυεθνική Marsh & McLennan Companies και στον Όμιλο Ιntracom. Έχει συμμετάσχει σε πληθώρα επιστημονικών συνεδρίων και έχει δημοσιεύσει έρευνές του στους διεθνείς εκδοτικούς οίκους Edward Elgar και Routledge.