Πράσινη οικονομία και απασχόληση

Του Γιάννη Σιδηρόπουλου*

Είναι πλέον κοινά αποδεκτό ότι η κλιματική αλλαγή και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος απειλούν την ίδια την ύπαρξη της Ευρώπης αλλά και του κόσμου.

Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία στοχεύει να μετατρέψει την ΕΕ σε μια σύγχρονη, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων και ανταγωνιστική οικονομία. Ενώ παράλληλα εξασφαλίζοντας μηδενικές καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050, οικονομική ανάπτυξη αποσυνδεδεμένη από τη χρήση πόρων προβλέπει ότι κανένας άνθρωπος και καμιά περιφέρεια δεν θα μένουν στο περιθώριο.

Ως πρώτο βήμα εγκρίθηκε στις 14 Ιουλίου, δέσμη προτάσεων ώστε να επιτευχθεί μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 ώστε να καταστεί η Ευρώπη η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος στον κόσμο έως το 2050.

Σε αυτό το πλαίσιο είναι απαραίτητο για τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους να αντιληφθούν αυτή τη νέα πραγματικότητα και να προσαρμοσθούν ανάλογα έτσι ώστε να αντιμετωπίσουν το μέλλον με καλύτερες προοπτικές. Οι απαραίτητες επενδύσεις στο πράσινο μέλλον και τη μετάβασή προς μια πράσινη οικονομία, εκτός από αναγκαία προϋπόθεση επιβίωσης, είναι και μια αναπτυξιακή ευκαιρία καθώς, εφόσον υλοποιηθεί αποτελεσματικά, θα συνδυαστεί η περιβαλλοντική βιωσιμότητα με την οικονομική και κοινωνική ευημερία.

Για την μετάβαση αυτή χρειάζονται επίσης στοχευμένα μέτρα για την ενεργειακή πολιτική, ενεργειακή επάρκεια και ανταγωνιστικό κόστος ενέργειας για όλους, καθώς και με μια συνεπή βιομηχανική πολιτική, η οποία να εξασφαλίζει ότι η ευρωπαϊκή – και η ελληνική- παραγωγή θα μπορεί να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητά της.

Οι νέες περιβαλλοντικά ουδέτερες τεχνολογίες που θα αναπτυχθούν, οι νέες δραστηριότητες και ειδικότητες που αναδύονται, αναμένεται να επιφέρουν αλλαγές και στον κόσμο της εργασίας. Οι αλλαγές αυτές θα είναι τόσο ποσοτικές, με αύξηση θέσεων εργασίας σε ορισμένους κλάδους και μείωση σε άλλους, όσο και ποιοτικές με τη δημιουργία νέων «πράσινων» επαγγελμάτων, το μετασχηματισμό άλλων, και την προσθήκη νέων αρμοδιοτήτων και καθηκόντων γύρω από την βιωσιμότητα και την προστασία του περιβάλλοντος.

Ως προς το αντικείμενο των πράσινων επαγγελμάτων, υπάρχουν διάφορα νέα, με αμιγώς περιβαλλοντικό προφίλ που δημιουργούνται όπως π.χ. αναλυτής εμπορίας εκπομπών άνθρακα. Ωστόσο, η πράσινη μετάβαση θα επηρεάσει κυρίως και θα μετασχηματίσει υφιστάμενα επαγγέλματα, αναδεικνύοντας την ανάγκη για νέες, πράσινες, δεξιότητες των εργαζομένων.

Η αποτελεσματική προσαρμογή των εργαζομένων και των επιχειρήσεων σε αυτήν συνδέεται με την αντιμετώπιση ενός τριπλού χάσματος:

α) το χάσμα δεξιοτήτων και την ανάγκη δημιουργίας συνάφειας ανάμεσα στα προσόντα και τις δεξιότητες που απαιτούνται για τις νέες πράσινες θέσεις εργασίας που δημιουργούνται και αυτές που διαθέτουν οι εργαζόμενοι που χάνουν τη δουλειά τους, μέσω ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης ως αναγκαίου συστατικού της πράσινης μετάβασης,

β) το γεωγραφικό χάσμα, όπου μπορεί οι νέες «πράσινες» θέσεις εργασίας να βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές από αυτές που αντιμετωπίζουν μείωση της απασχόλησης, και

γ) το χρονικό χάσμα όπου ενώ η απώλεια θέσεων εργασίας είναι άμεση, η δημιουργία νέων θέσεων είναι σταδιακή και επιβάλλεται η επιτάχυνση των επενδύσεων. Η γεφύρωση αυτού του τριπλού χάσματος, είναι κρίσιμη προϋπόθεση για την πραγματοποίηση μιας δίκαιης και χωρίς αποκλεισμούς πράσινη μετάβαση.

Για την επιτυχή μετάβαση του ανθρώπινου δυναμικού στην πράσινη οικονομία είναι απαραίτητο έγκαιρα η πολιτεία σε συνεργασία με επιχειρήσεις και την κοινωνία στο σύνολο της να διαμορφώσει τον κατάλληλο στρατηγικό σχεδιασμό για την πράσινη οικονομία και τα πράσινα επαγγέλματα, να αναπτύξει συστήματα κατάρτισης για τις πράσινες δεξιότητες και να στηρίξει την αναγκαία προσαρμογή του ανθρώπινου δυναμικού καθώς και τη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας.

* O Γιάννης Σιδηρόπουλος είναι Policy Expert στον τομέα Ανάπτυξης Ανθρώπινου Κεφαλαίου του ΣΕΒ