ΣΕΒ: Προκλήσεις και προτάσεις για πράσινη οικονομία και απασχόληση

Αναλυτικά, οι ερευνητές του ΣΕΒ αναφέρουν πως η αποτελεσματική προσαρμογή των εργαζομένων και των επιχειρήσεων σε αυτήν συνδέεται με την αντιμετώπιση ενός τριπλού χάσματος:

α) το χάσμα δεξιοτήτων και την ανάγκη δημιουργίας συνάφειας ανάμεσα στα προσόντα και τις δεξιότητες που απαιτούνται για τις νέες πράσινες θέσεις εργασίας που δημιουργούνται και αυτές που διαθέτουν οι εργαζόμενοι που χάνουν τη δουλειά τους, μέσω ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης ως αναγκαίου συστατικού της πράσινης μετάβασης.

Πρόκειται για μια δύσκολη πρόκληση, σε μια εποχή όπου οι νέες ανάγκες δημιουργούνται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, και το εθνικό σύστημα εκπαίδευσης και κατάρτισης δεν έχει να επιδείξει ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα. Είναι καίριας σημασίας να διασφαλιστεί πως οι εργαζόμενοι, οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας και οι άνεργοι, να έχουν τη δυνατότητα συμπλήρωσης των δεξιοτήτων τους, με τις νέες, πράσινες, δεξιότητες (δίπλα στις επίσης αναγκαίες σύγχρονες ψηφιακές).

β) το γεωγραφικό χάσμα, όπου μπορεί οι νέες «πράσινες» θέσεις εργασίας να βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές από αυτές που αντιμετωπίζουν μείωση της απασχόλησης, και

γ) το χρονικό χάσμα όπου ενώ η απώλεια θέσεων εργασίας είναι άμεση, η δημιουργία νέων θέσεων είναι σταδιακή και επιβάλλεται η επιτάχυνση των επενδύσεων.

Η γεφύρωση αυτού του τριπλού χάσματος, είναι κρίσιμη προϋπόθεση για την πραγματοποίηση μιας δίκαιης και χωρίς αποκλεισμούς πράσινη μετάβαση.

Οι προτάσεις του ΣΕΒ

Στο πλαίσιο αυτό ο ΣΕΒ καταθέτει μια δέσμη προτάσεων του ΣΕΒ για τη δίκαιη μετάβαση του ανθρώπινου δυναμικού στην πράσινη οικονομία. Αναλυτικά:
Α) Στρατηγικός σχεδιασμός για την πράσινη οικονομία και τα πράσινα επαγγέλματα

• Διαμόρφωση εθνικής στρατηγικής για τα πράσινα επαγγέλματα και τις πράσινες δεξιότητες η οποία να εξειδικεύεται σε περιφερειακό και κλαδικό επίπεδο.
• Παρακολούθηση και μέτρηση της πράσινης οικονομίας και των πράσινων επαγγελμάτων, με συλλογή αξιόπιστων και ποιοτικών στατιστικών στοιχείων στα πλαίσια ενός αναβαθμισμένου και λειτουργικού "Μηχανισμού διάγνωσης αναγκών αγοράς εργασίας" (υπάρχει και πρέπει να βελτιωθεί) ώστε να προτείνονται και υλοποιούνται εγκαίρως οι κατάλληλες παρεμβάσεις.
• Ένταξη της πράσινης διάστασης στον κοινωνικό διάλογο ώστε να επιτευχθεί η συναίνεση όλων των εμπλεκομένων και να αναδειχθούν τα αμοιβαία οφέλη. Οι ΕΓΣΣΕ 2018 και 2021 περιλαμβάνουν άρθρα σε αυτήν την κατεύθυνση (άρθρο 6 και 7 αντιστοίχως) .

Β) Ανάπτυξη πράσινων δεξιοτήτων και στήριξη της προσαρμογής του ανθρώπινου δυναμικού

• Άμεση προσαρμογή του τυπικού και μη τυπικού συστήματος εκπαίδευσης, με επανεξέταση / επικαιροποίηση των προγραμμάτων σπουδών, ώστε οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας να διαθέτουν τις κατάλληλες γνώσεις και δεξιότητες για μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων.
• Διευκόλυνση της μετάβασης σε νέα πράσινα επαγγέλματα για αυτούς των οποίων οι θέσεις χάνονται, μέσω επανακατάρτισης (reskilling) σε συνδυασμό με προώθηση της γεωγραφικής κινητικότητας και παροχή κατάλληλης εισοδηματικής στήριξης (ενεργητικές και παθητικές πολιτικές απασχόλησης) και αναβάθμιση δεξιοτήτων (upskilling) για αυτούς των οποίων οι θέσεις μετασχηματίζονται.
• Ανάπτυξη αξιόπιστων και αποτελεσματικών συστημάτων αναγνώρισης και πιστοποίησης πράσινων προσόντων και δεξιοτήτων, και για τις δεξιότητες που αποκτούνται ατύπως.
• Παροχή ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης για απόκτηση ειδικών πράσινων δεξιοτήτων, προσαρμοσμένης στις ανάγκες κάθε επιχείρησης και εργαζομένου και εκμάθηση γενικών πράσινων δεξιοτήτων μέσω σεμιναρίων, onthe-job training, παροχή σχετικού ενημερωτικού υλικού κλπ.
• Διάθεση πόρων (ΤΑΑ, ΕΣΠΑ, ΛΑΕΚ) για υλοποίηση προγραμμάτων κατάρτισης εργαζομένων σε πράσινες διαδικασίες και συμπεριφορές σε επαγγέλματα προτεραιότητας (υπάλληλοι γραφείου, οδηγοί).

Γ) Στήριξη της δημιουργίας πράσινων θέσεων εργασίας

• Ενθάρρυνση ιδιωτικών πράσινων επενδύσεων μέσω της παροχή χρηματοδοτικών και άλλων κινήτρων,
• Αξιοποίηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων (Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, ΕΣΠΑ 2021-2027) και του θεσμού των ΣΔΙΤ.
• Υιοθέτηση πράσινων τεχνολογιών και διαδικασιών στο δημόσιο τομέα (πχ Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις).

Θετική επίδραση της πράσινης μετάβασης στην απασχόληση αλλά και προκλήσεις για επιχειρήσεις και εργαζόμενους

Σύμφωνα με το EuroFound (2019), η πλήρης εφαρμογή της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα αναμένεται να επιφέρει αύξηση της απασχόλησης στην Ελλάδα κατά 0,7% - το τέταρτο υψηλότερο ποσοστό αύξησης στην ΕΕ. Θετικό ισοζύγιο προκύπτει και από τις περισσότερες διεθνείς μελέτες σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό σημαίνει πως οι νέες θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν σε αναδυόμενους «πράσινους» τομείς υπολογίζεται πως, έστω και οριακά, θα είναι περισσότερες από αυτές που θα χαθούν σε τομείς που θα μετασχηματιστούν λόγω αναγκών προσαρμογής στα νέα επίπεδα περιβαλλοντικών απαιτήσεων.

Για παράδειγμα, σύμφωνα με το Σχέδιο δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης για τη Δ. Μακεδονία προβλέπεται η δημιουργία 11.500 θέσεων εργασίας (5.100 άμεσες και 6.400 έμμεσες) μέσω της πραγματοποίησης επενδύσεων ύψους 2.5 δισ. σε πράσινες δραστηριότητες. Οι νέες θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας από την εκπλήρωση των στόχων του ΕΣΕΚ (το οποίο ήδη έχει τεθεί σε διαδικασία αναθεώρησης ώστε να προσαρμοστεί στις νέες υψηλότερες απαιτήσεις –55% μείωση Αερίων του Θερμοκηπίου μέχρι το 2030) αναμένεται να είναι δύο έως τρεις φορές περισσότερες από τις περίπου 12.000 που θα «χαθούν» λόγω της απολιγνιτοποίησης. Αντίστοιχα η προβλεπόμενη στο ΕΣΕΚ αναβάθμιση του 12-15% του κτιριακού αποθέματος της χώρας αναμένεται να δημιουργήσει 22.000 θέσεις στον κατασκευαστικό τομέα.

Επίσης, οι δραστηριότητες ανακύκλωσης από την πλήρη εφαρμογή της νομοθεσίας για τα απόβλητα αναμένεται με τη σειρά τους να δημιουργήσουν σημαντικές ευκαιρίες απασχόλησης (πάνω από 15.900 θέσεις).