Πού διαφωνούν ΔΝΤ – ESM για τη μεταρρύθμιση της ζώνης του ευρώ

Από τις τοποθετήσεις των δύο αξιωματούχων καταλαβαίνει κανείς πως οι δύο διεθνείς οργανισμοί υιοθετούν εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις για τις απαιτούμενες αλλαγές στη ζώνη του ευρώ. Η σημαντικότερη από αυτές αφορά στην πρόταση για ένα κοινό προϋπολογισμό της ζώνης του ευρώ. Το ΔΝΤ θεωρεί πως αυτό είναι απαραίτητο βήμα για την ενδυνάμωση της ευρωζώνης, ωστόσο ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας δεν συμμερίζεται την άποψη αυτή.

Η θέση του ΔΝΤ

Μιλώντας την προηγούμενη Πέμπτη στο Λονδίνο ο Πόουλ Τόμσεν εστίασε στις παρεμβάσεις που θα πρέπει να γίνουν προκειμένου να καταστεί πιο λειτουργική η ευρωζώνη.

Αρχικά ανέφερε πως πρέπει να υπάρξει τραπεζική ένωση και πως για να δημιουργηθεί μια πραγματικά ολοκληρωμένη τραπεζική αγορά, ο Ενιαίος Μηχανισμός Εποπτείας και ο Μηχανισμός Λύσης των Τραπεζών θα πρέπει να πλαισιωθούν από ένα κοινό σύστημα ασφάλισης καταθέσεων και έναν ενιαίο μηχανισμό εξισορρόπησης δημοσιονομικών ανισορροπιών (common fiscal backstop).

Για το ζήτημα της δημιουργίας ενός προϋπολογισμού για την ευρωζώνη και ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου ο Τόμσεν ήταν εξαιρετικά σαφής.

Όπως είπε, το ΔΝΤ υποστηρίζει τη θέσπιση μιας Κεντρικής Δημοσιονομικής Ικανότητας (Central Fiscal Capacity), ήτοι ενός σχήματος που θα συμβάλει στη βελτίωση της ικανότητας της ζώνης του ευρώ να αντισταθμίζει τους κραδασμούς, ανακουφίζοντας σε περιόδους ύφεσης από τη δημοσιονομική σύσφιγξη και δημιουργώντας τους καλούς καιρούς δημοσιονομικά αποθέματα. Αυτό σύμφωνα με τον Πόουλ Τόμσεν θα μπορούσε ενδεχομένως να αποτελέσει στοιχείο ενός κοινού προϋπολογισμού για τη ζώνη του ευρώ, εάν τα κράτη μέλη αποφασίσουν να προχωρήσουν προς αυτή την κατεύθυνση.

Για το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο ο Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Τομέα του ΔΝΤ εμφανίστηκε πιο σκεπτικός. Όπως τόνισε, η επιτυχία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητά του να ξεπεράσει μερικά από τα προβλήματα δημοσιονομικής διακυβέρνησης και κυρίως από την ικανότητά του να αποκρούσει την υπερβολική πολιτική παρέμβαση.

Ο Τόμσεν ανέφερε πως το καθοριστικό χαρακτηριστικό της ζώνης του ευρώ, αλλά και η αιτία πολλών προβλημάτων, είναι το γεγονός ότι δεν είναι μια πολιτική ένωση. Κατά τον ίδιο η βασική πρόκληση παραμένει η ικανότητα των υπευθύνων χάραξης πολιτικής να ξεπεράσουν την έντονη και εδραιωμένη αντίσταση των κεκτημένων συμφερόντων σε εθνικό επίπεδο!

Ο ίδιος επεσήμανε ένα γεγονός που δείχνει πως η οικονομική σύγκλιση των κρατών εντός του ευρώ δεν είναι εύκολη υπόθεση. Όπως είπε, πριν υιοθετήσουν το ευρώ, τα αρχικά δώδεκα μέλη της ζώνης του ευρώ είχαν σταθερή σύγκλιση, καθώς οι χώρες με χαμηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξανόταν ταχύτερα από εκείνες με υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Αλλά από την εποχή της υιοθέτησης του ευρώ, η σύγκλιση σταμάτησε. Και από την έναρξη της κρίσης, καταγράφονται αποκλίσεις. Δηλαδή, οι χώρες με χαμηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ έχουν διολισθήσει περαιτέρω!

Η θέση του ESM

Μιλώντας προ ημερών σε εκδήλωση στη Σχολή Διεθνών Σχέσεων του Παρισιού (PSIA) ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) Κλάους Ρέγκλινγκ υποστήριξε τις αλλαγές στην αρχιτεκτονική της ευρωζώνης, αλλά έλαβε αποστάσεις από προτάσεις που έχουν δει πρόσφατα το φως της δημοσιότητας.

«Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω αναφέροντας τα πράγματα που δεν χρειαζόμαστε, κατά τη γνώμη μου, για να βελτιώσουμε τη νομισματική ένωση. Δεν χρειαζόμαστε πλήρη δημοσιονομική ένωση, ούτε πλήρη πολιτική ένωση για την εύρυθμη λειτουργία της νομισματικής ένωσης. Με πλήρη δημοσιονομική και πολιτική ένωση, θα είμαστε οι Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης. Επίσης, δεν χρειαζόμαστε πρόσθετες δημοσιονομικές μεταβιβάσεις μεταξύ χωρών. Αν και οι μεταβιβάσεις είναι σημαντικές για την προώθηση της πραγματικής σύγκλισης, ωστόσο ο υφιστάμενος προϋπολογισμός της ΕΕ επιτρέπει ήδη σημαντικές μεταβιβάσεις από πλούσιες σε φτωχές χώρες, οι οποίες μπορούν να ανέλθουν στο 4% της οικονομίας της χώρας υποδοχής», είπε και προσέθεσε: «Επίσης, δεν χρειαζόμαστε ένα μεγάλο πρόσθετο προϋπολογισμό για να αντιμετωπίσουμε βαθιές συμμετρικές κρίσεις. Η Ευρώπη έχει δείξει ότι, σε πραγματικά εξαιρετικές περιπτώσεις, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία μια κρίση μέσω της ταυτόχρονης αύξησης των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, όπως κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008/09. Τέλος, το ευρώ δεν χρειάζεται νέο προϋπολογισμό επενδύσεων. Υπάρχει ήδη για την ΕΕ, με τη μορφή του αποκαλούμενου σχεδίου Γιούνκερ, της ΕΤΕπ, και των διαρθρωτικών ταμείων που διατίθενται μέσω του προϋπολογισμού της ΕΕ».

Ο Κλάους Ρέγκλινγκ αναγνώρισε ωστόσο πως μπορούν να υπάρξουν παρεμβάσεις για την καλύτερη διακυβέρνηση της ευρωζώνης. Στη βάση αυτή υποστήριξε την ιδέα για ένα μόνιμο πρόεδρο της Ευρωομάδας, για τον καλύτερο συντονισμό των οικονομικών και χρηματοπιστωτικών πολιτικών και για την εκπροσώπηση της ζώνης του ευρώ σε διεθνείς οργανισμούς όπως η G7 ή το ΔΝΤ. «Το πρόσωπο αυτό θα μπορούσε να γίνει υπουργός Οικονομικών της ζώνης του ευρώ, μόλις καθοριστούν σαφώς οι αρμοδιότητές του», είπε.

Ακόμη, είπε πως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα μπορούσε να δημιουργήσει μια υποομάδα που θα αντιπροσωπεύει τις χώρες της ζώνης του ευρώ. Αυτό θα διευκόλυνε τη λογοδοσία για όλα τα θέματα που σχετίζονται με τη ζώνη του ευρώ, στα οποία το Κοινοβούλιο δεν έχει πλέον λόγο. Σε μια τέτοια περίπτωση τα εθνικά κοινοβούλια θα εξακολουθούσαν να έχουν λόγο σχετικά με το δανεισμό του ESM, επειδή ο σχετικός κίνδυνος απορρέει από τους εθνικούς προϋπολογισμούς.

Αναφορικά με τις σκέψεις για την ανάπτυξη ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου είπε πως ο ESM θα μπορούσε να αναλάβει αυτόν τον ρόλο, καθώς και άλλα καθήκοντα. «Μέχρι στιγμής, το ΔΝΤ συνέβαλε πάντα στα προγράμματα διάσωσης του ESM στην Ευρώπη, αλλά τώρα αυξάνεται η συναίνεση ότι δεν θα παίξει τον ίδιο ρόλο σε μια μελλοντική κρίση», είπε.