Πως μισθωτοί και συνταξιούχοι «τιμωρούνται» από τη φοροαποφυγή των επαγγελματιών
Παρά τις μνημονιακές παρεμβάσεις της τελευταίας επταετίας το φορολογικό σύστημα στην Ελλάδα όχι μόνον δεν έχει καταστεί πιο δίκαιο, αλλά έχει γίνει πιο δυσβάστακτο για μισθωτούς και συνταξιούχους που είναι τα μόνιμα φορολογικά υποζύγια. Στοιχεία που δόθηκαν σήμερα στη δημοσιότητα δείχνουν πως το μεταρρυθμισμένο προσφάτως φορολογικό σύστημα εξακολουθεί να επιβραβεύει εκείνους που μπορούν να αποκρύψουν εισοδήματα από την εφορία ή να εμφανίσουν τόσα όσα τους εξασφαλίζουν ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση.
Είναι χαρακτηριστικό πως το δηλωθέν εισόδημα των 450.000 ελευθέρων επαγγελματιών εμφάνισε το 2016 αισθητή μείωση, καθώς στις εφετινές φορολογικές δηλώσεις δηλώθηκαν συνολικά εισοδήματα 3,8 δισ. ευρώ, έναντι 4,7 δισ. ευρώ πέρυσι. Πιο απλά το μέσο δηλωθέν εισόδημα μειώθηκε από τα 10.444 ευρώ, στα 8.444 ευρώ κάτι που αποδίδεται κυρίως στο νέο σύστημα υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών των ελευθέρων επαγγελματιών που τις συναρτά με το ύψος του εισοδήματος.
Για να γλυτώσουν να επιβαρυνθούν με αυξημένες εισφορές οι ελεύθεροι επαγγελματίες επέλεξαν να εμφανίσουν μικρότερα έσοδα. Η εξέλιξη αυτή είχε μερικώς αποτυπωθεί και στα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) για τους δείκτες απασχόλησης, ωρών εργασίας και αμοιβών που κατέδειξαν πως στο τέταρτο τρίμηνο του 2016 οι αμοιβές των επαγγελματικών, επιστημονικών και τεχνικών δραστηριοτήτων μειώθηκαν κατά 9,3% σε ετήσια βάση.
Σύμφωνα με στοιχεία που είδαν σήμερα το φως της δημοσιότητας το συνολικό εισόδημα μισθωτών και συνταξιούχων το 2016 διαμορφώθηκε στα 57,886 δισ. ευρώ, έναντι 58,750 δισ. ευρώ που ήταν το 2015, ήτοι μειώθηκε κατά 864 εκατ. ευρώ ή 1,5% περίπου. Αυτή η μείωση είναι εν πολλοίς συμβατή τόσο με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για την αύξηση της εισοδηματικής φτώχειας το 2016, αλλά και τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για την πορεία των καταθέσεων.
Να σημειωθεί πως το 2016 το ποσοστό των Ελλήνων που ήταν αντιμέτωποι με το κίνδυνο φτώχειας ήταν στο 23,3% του πληθυσμού, έναντι 20% το 2015. Το ποσοστό του πληθυσμού με υλικές στερήσεις ανήλθε πέρυσι στο 22,4% , έναντι 22,2% το 2015. Σε σχέση με τις καταθέσεις των νοικοκυριών αυτές μειώθηκαν μέσα στους 12 μήνες του 2016 κατά 1,5 δισ. ευρώ και ανήλθαν σε 100,7 δισ. ευρώ στο τέλος του 2016 (σήμερα είναι στα 99,8 δισ. ευρώ).
Μειωμένο ήταν το εισόδημα που δήλωσαν στην εφορία και οι ιδιοκτήτες ακινήτων. Το συνολικό εισόδημα του 2016 από ενοίκια διαμορφώθηκε στα 5,962 δισ. ευρώ, έναντι 6,083 δισ. που ήταν το 2015. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος θα μισθώματα γραφείων στο σύνολο του 2016 μειώθηκαν πανελλαδικά κατά 0,6%, ενώ τα μισθώματα καταστημάτων υποχώρησαν σε ετήσια βάση κατά 1,9%. Αυτή η συνεχιζόμενη διόρθωση της αγοράς ακινήτων εν πολλοίς δικαιολογεί τη μείωση των δηλωθέντων εισοδημάτων κατά 121 εκατ. ευρώ μεταξύ 2016 και 2015.Αυτό σχετίζεται και με το γεγονός πως δεν έγιναν αυξήσεις μισθωμάτων το 2016, καθώς ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή κατά το δωδεκάμηνο Ιανουαρίου 2016 – Δεκεμβρίου 2016 δεν παρουσίασε μεταβολή (0%).
Τα μόνα εισοδήματα που εμφανίζονται αυξημένα ήταν των αγροτών τα οποία ανήλθαν σε 1,547 δισ. ευρώ το 2016, από 1,258 δισ. ευρώ το 2015. Η αύξηση αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι με το ν. 4387/2016 προβλέφθηκε ότι για όσους αποκτούν εισοδήματα από αγροτικές δραστηριότητες ισχύει έκπτωση φόρου 1.900-2.100 ευρώ, ανάλογα με τον αριθμό των προστατευόμενων τέκνων, η οποία ισοδυναμεί με αφορολόγητο όριο 8.636-9.545 ευρώ. Αυτή η διάταξη έδωσε κίνητρο στους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες να εμφανίσουν περισσότερα έσοδα στην εφορία.
Η μείωση του αφορολογήτου
Αυτή η στρεβλή εικόνα των δηλωθέντων εισοδημάτων οδήγησε και τους δανειστές να επιβάλουν τη μείωση του αφορολογήτου ορίου από τα 8.636 ευρώ στα 5.685 ευρώ από το 2020, μεταρρύθμιση μηλίτσα που το ΔΝΤ θέλει να επιταχυνθεί και να έρθει ένα έτος νωρίτερα (2019).
Σύμφωνα με το αναθεωρημένο Μνημόνιο η έκπτωση φόρου και το έμμεσο αφορολόγητο θα μειωθούν το 2020 ως εξής:
• Για άγαμο φορολογούμενο η έκπτωση φόρου μειώνεται από τα 1.900 ευρώ σήμερα, σε 1.250 ευρώ και το έμμεσο αφορολόγητο όριο από 8.636 ευρώ σε 5.685 ευρώ
• Για φορολογούμενο με ένα παιδί, η έκπτωση φόρου από 1.950 ευρώ, θα υποχωρήσει σε 1.300 ευρώ και το αφορολόγητο όριο από 8.864 ευρώ σε 5.905 ευρώ
• Για οικογένεια με δύο παιδιά, η έκπτωση φόρου θα διαμορφωθεί σε 1.350 ευρώ από 2.000 σήμερα και το αφορολόγητο σε 6.135 ευρώ από 9.090 ευρώ
• Για φορολογούμενους με τρία παιδιά και άνω, η έκπτωση φόρου από 2.100 ευρώ θα μειωθεί σε 1.450 ευρώ και το έμμεσο αφορολόγητο θα διαμορφωθεί σε 6.595 ευρώ από 9.545 ευρώ.
Για παράδειγμα, μετά από αυτές τις αλλαγές φορολογούμενος άγαμος με ετήσιο εισόδημα 8.500 ευρώ θα έχει αφορολόγητο 5.685 ευρώ. Αν και σήμερα δεν πληρώνει καθόλου φόρο, σε μια διετία θα επιβαρυνθεί με πρόσθετο φόρο 620 ευρώ. Αν και είναι προφανές πως αυτή η παρέμβαση σχετίζεται άμεσα με τους ελεύθερους επαγγελματίες που εφέτος δήλωσαν μέσο εισόδημα 8.444 ευρώ περίπου στην εφορία, ωστόσο θα πλήξει και τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους.