Στο στόχαστρο της ΑΑΔΕ καταπιστεύματα και ιδρύματα του εξωτερικού

Κατά τον Αστικό Κώδικα (άρθρο 1923) καταπίστευμα υπάρχει όταν ο διαθέτης υποχρεώσει τον κληρονόμο να παραδώσει την κληρονομιά που απέκτησε ή ποσοστό αυτής σε άλλο πρόσωπο, μετά την πάροδο ορισμένου χρόνου ή την πραγματοποίηση κάποιου γεγονότος. Εάν ο διαθέτης όρισε η κληρονομιά να παραμείνει στην ίδια την οικογένειά του ή στην οικογένεια του κληρονόμου, πρόκειται για οικογενειακό καταπίστευμα.

Κατά τις ισχύουσες διατάξεις του φορολογικού δικαίου και λαμβανομένου υπόψη ότι διαθέτης ορίζει κληρονόμο μόνο πρόσκαιρα, στερώντας του το δικαίωμα να εκποιήσει την κληρονομιά, ο προσωρινός κληρονόμος (βεβαρημένος) λογίζεται κα φορολογείται ως επικαρπωτής, ενώ ο καταπιστευματοδόχος θεωρείται ψιλός κύριος και θα φορολογηθεί όταν και αν περιέλθει σ' αυτόν η κληρονομία (επαγωγή του καταπιστεύματος).

Στη βάση αυτή η αρμόδια εφορία αναγκάζεται να υπολογίσει πολύ μικρότερους φόρους για την περιουσία που απέκτησε ο προσωρινός κληρονόμος. Οι φορολογικές αρχές έχουν επισημάνει πως πολλοί πολίτες μεταβιβάζουν περιουσίες μέσω καταπιστευμάτων καταβάλλοντας με τον τρόπο αυτό αισθητά μικρότερους φόρους σε σχέση με εκείνους που θα κατέβαλαν εάν είχαν την ψιλή κυριότητα.

Η ΑΑΔΕ έχει βάλει και στο στόχαστρο ιδρύματα του εξωτερικού τα οποία διαθέτουν μετοχές, μερίδια, παράγωγα και λοιπούς τίτλους ελληνικών εταιρειών. Σύμφωνα με την κειμένη νομοθεσία στην περίπτωση που αλλοδαπό νομικό πρόσωπο μεταβιβάζει μετοχές, μερίδια, παράγωγα και λοιπούς τίτλους ελληνικής εταιρείας, το εισόδημα που προκύπτει από την εν λόγω μεταβίβαση φορολογείται στην Ελλάδα ως κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα μόνο εφόσον το αλλοδαπό νομικό πρόσωπο διατηρεί μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα και το προϊόν της μεταβίβασης μπορεί να αποδοθεί στην εν λόγω μόνιμη εγκατάσταση.

Πολλοί επενδυτές που πωλούν συμμετοχές τους σε ελληνικές εταιρείες δεν καταβάλλουν φόρο στην Ελλάδα, υποστηρίζοντας πως δεν διατηρούν μόνιμη εγκατάσταση στη χώρα μας, αλλά διαμένουν σε άλλη χώρα, στην οποία αποδίδεται το κέρδος από την πώληση (συνήθως Βουλγαρία, Κύπρο και Μάλτα).