Εξωδικαστικός συμβιβασμός: Πώς θα ρυθμίζονται και πώς θα «κουρεύονται» οφειλές προς Εφορία και ΕΦΚΑ

Εγκύκλιος της υφυπουργού Οικονομικών Κατερίνας Παπανάτσιου (ΠΟΛ 1105/2017) σχετικά με τον καθορισμό των κριτηρίων για τη διαμόρφωση της ψήφου του Δημοσίου στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων, περιγράφει τη μεθοδολογία και τα κριτήρια για τον προσδιορισμό των δόσεων αποπληρωμής οφειλών προς το Δημόσιο με σύμβαση αναδιάρθρωσης και διευκρινίζει ειδικότερα θέματα για την εφαρμογή του ν. 4469/2017.

Η εγκύκλιος αποσαφηνίζει πως αρμόδιος φορέας για τη συμμετοχή του Δημοσίου στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών, τη σύναψη σύμβασης αναδιάρθρωσης, την παρακολούθηση τήρησης των όρων της, την ανατροπή αυτής, τη γνωστοποίηση ανατροπής αυτής στους λοιπούς πιστωτές που δεσμεύονται από τη σύμβαση και για κάθε άλλη αναγκαία ενέργεια ή πράξη στα πλαίσια εφαρμογής του ν. 4469/2017, είναι η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων και αρμόδιο όργανο ο Διοικητής της Αρχής Γιώργος Πιτσιλής.

Η αναδιάρθρωση φορολογικών οφειλών

Σύμφωνα με την εγκύκλιο, το Δημόσιο θα υπερψηφίζει ορισμένη πρόταση οφειλέτη ή αντιπρόταση πιστωτή για αναδιάρθρωση οφειλών κατά τις διατάξεις του ν. 4469/2017, υπό τις συγκεκριμένες προϋποθέσεις, οι οποίες πρέπει να πληρούνται σωρευτικά. Συγκεκριμένα:

• Το συνολικό ποσό που προτείνεται να αποπληρωθεί στο Δημόσιο θα ισούται με το ποσό που προκύπτει από την εφαρμογή των υποχρεωτικών κανόνων για την ελεύθερη διαμόρφωση του περιεχομένου της σύμβασης. Πιο απλά, οι ρυθμίσεις της σύμβασης δεν επιτρέπεται να φέρουν οποιονδήποτε πιστωτή σε χειρότερη οικονομική θέση από αυτήν στην οποία θα βρισκόταν σε περίπτωση ρευστοποίησης των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, στο πλαίσιο διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης.
• Οι πιστωτές, των οποίων οι απαιτήσεις ρυθμίζονται από τη σύμβαση αναδιάρθρωσης οφειλών, λαμβάνουν ποσά και άλλα τυχόν ανταλλάγματα τουλάχιστον ισάξια με τα ποσά που προβλέπεται ότι θα ελάμβαναν κατά τη συνηθισμένη πορεία των πραγμάτων σε περίπτωση ρευστοποίησης των περιουσιακών στοιχείων των συνοφειλετών και των βεβαρημένων υπέρ τους περιουσιακών στοιχείων τρίτων στο πλαίσιο διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης.
• Ποσά και άλλα ανταλλάγματα που απομένουν προς διανομή μετά την κατά προτεραιότητα διανομή ποσών και άλλων ανταλλαγμάτων, θα διανέμονται σε όλους τους πιστωτές συμμέτρως κατά το μέρος των απαιτήσεών τους που απομένει ανεξόφλητο.
• Για τον υπολογισμό των ποσών και των τυχόν άλλων ανταλλαγμάτων διανομής μεταξύ των πιστωτών, από τις απαιτήσεις των πιστωτών αφαιρούνται το σύνολο των τόκων υπερημερίας των πιστωτών του ιδιωτικού τομέα, ποσοστό 95% των απαιτήσεων του Δημοσίου από πρόστιμα που έχουν επιβληθεί από τη φορολογική διοίκηση και ποσοστό 85% των απαιτήσεων του Δημοσίου και των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης από προσαυξήσεις ή τόκους εκπρόθεσμης καταβολής.

Η αξίας ρευστοποίησης περιουσίας

Σύμφωνα με την εγκύκλιο της υφυπουργού Οικονομικών για την αξιολόγηση της «αξίας ρευστοποίησης» των ακίνητων περιουσιακών στοιχείων το Δημόσιο ελέγχει και λαμβάνει υπόψη είτε έκθεση εκτιμητή ακινήτων, είτε σε περίπτωση που δεν προσκομίζεται έκθεση εκτιμητή ακινήτων, τη φορολογητέα αξία για τον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ ή την αντικειμενική αξία των ακινήτων.

Για τα κινητά που σχετίζονται με την άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας του οφειλέτη ή συνοφειλέτη (π.χ. απαιτήσεις, τίτλοι, καταθέσεις, μετρητά, μετοχές), το Δημόσιο ελέγχει και λαμβάνει υπόψη την αγοραία αξία όπως προκύπτει είτε από πρόσφατη έκθεση οικονομολόγου, μέλους του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, προκειμένου για οφειλέτη που τηρεί διπλογραφικά βιβλία με ετήσιο κύκλο εργασιών έως και 1,5 εκατ. ευρώ ή απλογραφικά βιβλία είτε από πρόσφατη έκθεση ορκωτού ελεγκτή, προκειμένου για οφειλέτη, που τηρεί διπλογραφικά βιβλία με ετήσιο κύκλο εργασιών μεγαλύτερο των 1,5 εκατ. ευρώ. Σε περίπτωση που δεν προσκομίζεται η ως άνω έκθεση, το Δημόσιο λαμβάνει υπόψη την αξία που αναφέρεται στην αίτηση του οφειλέτη ή συνοφειλέτη και δύναται να ζητήσει τυχόν διαθέσιμα συνοδευτικά έγγραφα για τον έλεγχο της ως άνω δηλωθείσας αξίας.

Η ικανότητα αποπληρωμής

Η εγκύκλιος ξεκαθαρίζει πως ως «ικανότητα αποπληρωμής» νοείται το ποσό που δύναται να αποπληρώσει συνολικά ο οφειλέτης και οι συνοφειλέτες που υπέγραψαν την αίτηση από κοινού με τον οφειλέτη, έναντι των οφειλών τους προς όλους τους πιστωτές εντός χρονικού διαστήματος, που για το Δημόσιο ισούται με το χρόνο αποπληρωμής 120 μηνιαίων δόσεων. Η «ικανότητα αποπληρωμής» υπολογίζεται για τα νομικά πρόσωπαμε βάση τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων EBITDA) της πιο κερδοφόρας χρήσης της τελευταίας τριετίας πριν την υποβολή της αίτησης του οφειλέτη, την υποχρέωση αποπληρωμής φόρων, την ανάγκη για πραγματοποίηση επενδύσεων απαραίτητων για τη συνέχιση λειτουργίας της επιχείρησης, καταθέσεις, καθώς και ελάχιστο αναγκαίο ποσό για τη συνέχιση λειτουργίας της επιχείρησης.

Για τα φυσικά πρόσωπα που έχουν ατομική επιχείρηση είτε πρόκειται για τον οφειλέτη είτε για συνοφειλέτη που υπέγραψε την αίτηση από κοινού με τον οφειλέτη, η «ικανότητα αποπληρωμής» υπολογίζεται με βάση τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων EBITDA) της πιο κερδοφόρας χρήσης της τελευταίας τριετίας, πριν την υποβολή της αίτησης του οφειλέτη, έσοδα από άλλες πηγές, τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης, οφειλές που προέρχονται από άλλη αιτία εκτός της άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας, καταθέσεις, καθώς και ελάχιστο αναγκαίο ποσό για τη συνέχιση λειτουργίας της επιχείρησης.

Οι αξιώσεις κατά του Δημοσίου

Μετά την έναρξη ισχύος της σύμβασης αναδιάρθρωσης, τυχόν ανταπαίτηση του οφειλέτη κατά του Δημοσίου θα συμψηφίζεται με οφειλές του βεβαιωμένες στη φορολογική διοίκηση.

Εφόσον η γενεσιουργός αιτία της ανωτέρω απαίτησης κατά του Δημοσίου ανάγεται σε χρόνο προγενέστερο της έναρξης ισχύος της σύμβασης αναδιάρθρωσης οφειλών, με το συμψηφισμό πιστώνονται, κατά σειρά προτεραιότητας, οφειλές εκτός σύμβασης, δόσεις υφιστάμενων ρυθμίσεων που εντάσσονται στο σχέδιο αναδιάρθρωσης οφειλών, δόσεις της σύμβασης αναδιάρθρωσης και, τέλος, εφόσον έχουν εξαντληθεί οι λοιπές βεβαιωμένες στη Φορολογική Διοίκηση οφειλές, οι προβλεπόμενες στη σύμβαση προς διαγραφή οφειλές στη Φορολογική Διοίκηση. Σε διαφορετική περίπτωση, πιστώνονται κατά προτεραιότητα οι δόσεις της σύμβασης αναδιάρθρωσης, δόσεις υφιστάμενων ρυθμίσεων που εντάσσονται στο σχέδιο αναδιάρθρωσης οφειλών και οφειλές εκτός σύμβασης. Δεν αποτελούν αντικείμενο σύμβασης αναδιάρθρωσης βεβαιωμένες οφειλές οι οποίες αφορούν σε ανάκτηση κρατικών ενισχύσεων που χορηγήθηκαν με τη σύσταση ειδικών αφορολόγητων αποθεματικών.

Οι δόσεις

Οι δόσεις που προτείνονται για την αποπληρωμή του συνολικού ποσού δεν θα υπερβαίνουν τις 120 μηνιαίες δόσεις και θα είναι ισόποσες. Για τον καθορισμό των δόσεων δεν θα λαμβάνονται υπόψη ποσά υφιστάμενων ρυθμίσεων που εντάσσονται αυτούσια στη σύμβαση, σύμφωνα με την παράγραφο 4 του άρθρου 15 του ν. 4469/2017. Το ύψος της εκάστης προτεινόμενης δόσης δεν θα υπολείπεται τα 50 ευρώ, ενώ η πρώτη δόση θα είναι καταβλητέα έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα από την ημερομηνία υπογραφής της συμφωνίας και οι υπόλοιπες μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα καθενός από τους επόμενους μήνες.

Η αναδιάρθρωση ασφαλιστικών οφειλών

Ανάλογη απόφαση του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, καθορίζει ποιες ασφαλιστικές οφειλές θα μπορούν να ενταχθούν στις ρυθμίσεις και να κουρευτούν, ποιες είναι οι προϋποθέσεις που θέτει το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών, αλλά και ποιο θα είναι το πρόγραμμα των δόσεων που αφορά κάθε οφειλέτη.

Βασικό κριτήριο για να προχωρήσει η αναδιάρθρωση στο πλαίσιο του εξωδικαστικού με τη συμμετοχή και των χρεών προς ασφαλιστικά ταμεία θα είναι το συνολικό ποσό που θα πληρωθεί τελικά στον ΕΦΚΑ, μετά και την αναδιάρθρωση της οφειλής, να μην είναι μικρότερο από εκείνο που θα εισέπραττε ο ΕΦΚΑ εάν εκποιούσε περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν στον οφειλέτη ή προχωρούσε στην εκτέλεση άλλων αναγκαστικών μέτρων εις βάρος του οφειλέτη.

Η αξιολόγηση της περιουσίας

Για τον σκοπό αυτόν το ΚΕΑΟ θα προχωρά σε αξιολόγηση των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, των συνοφειλετών ή των εγγυτήτων. Για την περίπτωση των ακινήτων, η αξιολόγηση θα γίνεται με έκθεση εκτιμητή ακινήτων η οποία θα προσκομίζεται από τον οφειλέτη ή τους άλλους πιστωτές. Αν όμως δεν υπάρχει ανάλογη έκθεση, τότε το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών θα λαμβάνει υπόψη του τη φορολογητέα άξια των ακινήτων για τον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ, ενώ για ακίνητα για τα οποία δεν προσδιορίζεται ΕΝΦΙΑ θα λαμβάνεται υπόψη η αντικειμενική τους αξία.

Για μεν τα κινητά περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη, τα οποία σχετίζονται με την επιχειρηματική του δραστηριότητα, όπως αποθέματα, ενσώματα και άυλα πάγια, αλλά απαιτήσεις, καταθέσεις, μετρητά, μετοχές, θα λαμβάνεται υπόψη έκθεση οικονομολόγου μέλους του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος εφόσον η εταιρεία πραγματοποιεί τζίρο μεγαλύτερο του 1,5 εκατ. ευρώ. Εφόσον υπάρχουν κινητά μεγάλης αξίας, άνω των 2.000 ευρώ το καθένα και συνολικά έως 30.000 ευρώ, η αξία θα αναγράφεται στην αίτηση ένταξης του οφειλέτη. Όμως, εφόσον κρίνεται αναγκαίο, θα μπορούν να ζητηθούν επιπλέον στοιχεία. Για τα μικρής αξίας κινητά κάτω των 30.000 ευρώ θα λαμβάνεται υπόψη η αξία που θα αναφέρει ο οφειλέτης στην αίτησή του.

Ποιες οφειλές ρυθμίζονται

Οι οφειλές προς τον ΕΦΚΑ που θα μπορούν να ενταχθούν σε συμφωνία αναδιάρθρωσης θα πρέπει να έχουν πραγματοποιηθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2016 και κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης θα πρέπει να είναι βεβαιωμένες. Σύμφωνα με την απόφαση, δεν προβλέπεται διαγραφή βασικής οφειλής, ενώ κατά περίπτωση η διαγραφή, η οποία αφορά μόνο νόμιμες προσαυξήσεις, τέλη καθυστερήσεων και άλλες επιβαρύνσεις, δεν θα μπορεί σε καμία περίπτωση να ξεπερνά το 85%. Για οφειλές έως 300.000 ευρώ αρμόδιες για έγκριση θα είναι περιφερειακές υπηρεσίες του ΚΕΑΟ, ενώ σε διαφορετική περίπτωση, δηλαδή για οφειλές άνω των 300.000 ευρώ, η σύμβαση αναδιάρθρωσης της οφειλής θα εγκρίνεται από τον συντονιστή έπειτα από σύμφωνη γνώμη του διοικητή του ΕΦΚΑ. Πάντως σε όλες τις περιπτώσεις θα εξετάζονται όλοι οι παράμετροι που έχουν να κάνουν με τη βιωσιμότητα της οφειλής. Όμως για περιπτώσεις που το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών έχει κάνει δική του μελέτη βιωσιμότητας και το χρέος του οφειλέτη χαρακτηρίζεται ως μη βιώσιμο, θα δεν θα συναινεί στη συμμετοχή του στη ρύθμιση αναδιάρθρωσης της οφειλής.

Σε πόσες δόσεις

Οι δόσεις που μπορούν να καθοριστούν για την αποπληρωμή της οφειλής δεν μπορεί να ξεπερνούν τις 120. Ωστόσο, στις περιπτώσεις μικρότερων οφειλών έως 3.000 ευρώ, προβλέπονται 36 δόσεις με μηνιαία δόση άνω των 50 ευρώ και χωρίς καμία διαγραφή ποσού. Για οφειλές άνω των 3.000 ευρώ και έως 20.000 ευρώ, η εξόφληση θα γίνεται τμηματικά σε έως 120 μηνιαίες δόσεις, ενώ η μηνιαία δόση δεν είναι μικρότερη των 50 ευρώ, και δεν προβλέπεται καμία διαγραφή βασικής οφειλής αλλά μόνο τόκων και προσαυξήσεων έως 85%. Σ στις περιπτώσεις που οι οφειλές προς όλους τους πιστωτές (τράπεζες, Δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία και τρίτους) δεν ξεπερνούν τα 50.000 ευρώ, η αναδιάρθρωση θα γίνεται με αυτοματοποιημένη διαδικασία μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας του εξωδικαστικού μηχανισμού.