Ο νέος ρόλος και οι λειτουργίες του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας

Στο σχέδιο νόμου αποσαφηνίζεται ότι το Ταμείο «συνάπτει συμφωνίες-πλαίσιο με τα πιστωτικά ιδρύματα, όχι μόνο στην περίπτωση που κατέχει μετοχές τους αλλά και στην περίπτωση που, λόγω προηγούμενης λήψης κρατικής ενίσχυσης, τα ιδρύματα αυτά έχουν σε ισχύ σχέδια αναδιάρθρωσης, την εφαρμογή των οποίων παρακολουθεί το Ταμείο». Μάλιστα, πρόκειται για διόρθωση από το προηγούμενο κείμενο κάνοντας λόγο για «εσφαλμένη ενδοπαραπομπή του νόμου».

Πρόκειται για ιδιαίτερα δεσμευτικές συμφωνίες, οι λεγόμενες RFS τις οποίες έχει συνάψει το ΤΧΣ με τις τέσσερις συστημικές τράπεζες στο πλαίσιο της κρατικής ενίσχυσης που έχουν λάβει, και ορίζουν τα δικαιώματά του ως μετόχου με περιορισμένα δικαιώματα ψήφου, εφόσον ο ιδιωτικός τομέας κατέχει πάνω από το 10% του μετοχικού κεφαλαίου, αλλά με τη δυνατότητα παρέμβασης σε διάφορά κρίσιμα ζητήματα στρατηγικών αποφάσεων, όπως π.χ. πώληση θυγατρικών. Τα πλαίσια συνεργασίας προβλέπουν επίσης, τη συμμόρφωση με κανόνες που υπηρετούν τη χρηστή διαχείριση της περιουσίας του Ταμείου και με τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης περί κρατικών ενισχύσεων και ανταγωνισμού.

Η... αποσαφήνιση αυτή έχει σκοπό να ξεκαθαρίσει ότι διασφαλίζονται τα δικαιώματα και τα συμφέροντα του ΤΧΣ και κατ΄ επέκταση των φορολογουμένων, οι οποίοι έχουν επιβαρυνθεί με 24 δισ. ευρώ για τις προηγούμενες ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών. Παράγοντες της αγοράς πάντως σχολίαζαν ότι η «δέσμευση» των τραπεζών έναντι του ΤΧΣ ακόμη και αν αυτό βρεθεί χωρίς μετοχές έρχεται να «καθησυχάσει» τους φόβους που προκαλεί το σοβαρό ενδεχόμενο ελαχιστοποίησης της συμμετοχής του Ταμείου σε κάποια από τα πιστωτικά ιδρύματα μετά την ολοκλήρωση της τρέχουσας ανακεφαλαιοποίησης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μετά τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου και με βάση όσα έχουν ανακοινώσει οι τράπεζες, η παρουσία του ιδιωτικού τομέα στο μετοχικό τους κεφάλαιο θα είναι μεγαλύτερη σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν.

Στην Alpha Bank που κάλυψε συνολικά τις κεφαλαιακές της ανάγκες με το δυσμενές σενάριο το ποσοστό του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας υπολογίζεται ότι θα μειωθεί στην περιοχή του 20% από 62,2% που είναι σήμερα.

Στη Eurobank το ποσοστό του ΤΧΣ εκτιμάται ότι θα κατέλθει περίπου στο 6% από 35% που είναι σήμερα. Στην Πειραιώς, το ποσοστό του ΤΧΣ θα περιοριστεί κοντά στο 25% από 66,9% που είναι σήμερα και στην Εθνική από 52,7% εκτιμάται ότι θα υποχωρήσει στο 40%.

Στο νομοσχέδιο προβλέπεται ακόμη, ότι τα περιουσιακά στοιχεία του Ταμείου πριν τη λήξη της διάρκειας του ή την έναρξη της εκκαθάρισης του, μεταφέρονται σε φορέα ανεξάρτητο από το νομικό πρόσωπο του Ελληνικού Δημοσίου (ΕΔ). Επιπλέον, κατά τη λήξη της διάρκειας του Ταμείου και γενομένης εκκαθαρίσεως, τα περιουσιακά στοιχεία του Ταμείου μεταφέρονται αυτοδικαίως στο δημόσιο, ως οιονεί καθολικό του διάδοχο, μόνο εφόσον το Ταμείο δεν έχει πλέον υποχρεώσεις προς τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) ή το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Στήριξης και δεν κατέχει περιουσιακά στοιχεία επί των οποίων οι ανωτέρω φορείς έχουν εμπράγματες ασφάλειες ή άλλα δικαιώματα. Η ίδια πρόβλεψη γίνεται και για τις υπό αίρεση μετατρέψιμες ομολογίες (CoCos) που δύναται να αποκτήσει το ΤΧΣ κατά την ανακεφαλαιοποίηση.

Η διάκριση αυτή ήταν αναγκαία, καθώς το Ταμείο έχει οριστεί εγγυητής έναντι του ΕΤΧΣ βάσει της δεύτερης δανειακής σύμβασης, σχέδιο της οποίας κυρώθηκε με το ν. 4060/2012 και κατά συνέπεια, η ταύτιση του εγγυητή και του δανειζόμενου θα επέφερε απόσβεση της εγγυητικής ευθύνης. Επίσης, βάσει της δανειακής σύμβασης που κυρώθηκε με το ν. 4336/2015, ο ESM έχει το δικαίωμα να συστήσει ενέχυρο επί των μετοχών που αγοράζει το Ταμείο, στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησης. Για το λόγο αυτό, προβλέπεται ότι εφόσον, δεν υφίστανται πλέον αντίστοιχα δικαιώματα, μετά την ολοκλήρωση των αναγκαίων διαδικασιών εκκκαθάρισης του Ταμείου, τα περιουσιακά του στοιχεία περιέρχονται στο ελληνικό δημόσιο.

Οι αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου

Στο νομοσχέδιο ορίζεται ότι μειώνεται σε 7 από 15 μέρες η προθεσμία για την άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης υπέρ των παλαιών μετόχων, όταν η Γενική Συνέλευση του πιστωτικού ιδρύματος αποφασίζει την αύξηση του μετοχικού του κεφαλαίου, στο πλαίσιο χορήγησης κεφαλαιακής ενίσχυσης από το Ταμείο. Επίσης, παρέχεται δυνατότητα ανάκλησης παλαιότερων αποφάσεων Γενικών Συνελεύσεων τραπεζώ, για αύξηση ή μείωση μετοχικού τους κεφαλαίου, σύμφωνα με τις οριζόμενες προϋποθέσεις.

Επίσης, μετατίθεται το χρονικό διάστημα εντός του οποίου πρέπει να διατεθούν οι μετοχές που κατέχει το Ταμείο στα πιστωτικά ιδρύματα σε πενταετία από την έναρξη ισχύος του ν. 4340/2015, αντί πενταετίας από την συμμετοχή του Ταμείου στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας, που ισχύει σήμερα. Το Ταμείο, κατά την πώληση των μετοχών πρέπει να διασφαλίζει ότι η τιμή διάθεσης εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, προς χάριν του οποίου λειτουργεί όπως προβλέπεται στο σκοπό του. Σε κάθε περίπτωση, ειδικά στις πωλήσεις πακέτων μετοχών, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η τιμή διάθεσης είναι ικανοποιητική και για την αποφυγή φαινομένων ασύμφορων πωλήσεων (fire sales), ο υπουργός Οικονομικών έχει το δικαίωμα να ασκήσει βέτο σε απόφαση του ΤΧΣ όταν η προτεινόμενη τιμή πώλησης βρίσκεται εκτός του εύρους που προσδιορίζουν οι σχετικές εκθέσεις αποτίμησης.

Ακόμη, ορίζεται ότι η τιμή διάθεσης ή η τιμή κτήσης των μετοχών που κατέχει το Ταμείο μπορεί να είναι χαμηλότερη από την πιο πρόσφατη τιμή κτήσης των μετοχών από αυτό ή της τρέχουσας τιμής αγοράς, εφόσον είναι σύμφωνες με το σκοπό του Ταμείου και την αναφερόμενη έκθεση ανεξάρτητου χρηματοοικονομικού συμβούλου. Στις ανωτέρω περιπτώσεις παρέχεται στον υπουργό Οικονομικών δικαίωμα άσκησης αρνησικυρίας για την αποφυγή ασύμφορων πωλήσεων. Τα ανωτέρω εφαρμόζονται και στις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του κ.ν. 2190/1920.

Παράλληλα, παρέχεται η δυνατότητα ανάκλησης παλαιότερων αποφάσεων γενικών συνελεύσεων των πιστωτικών ιδρυμάτων για αύξηση ή μείωση μετοχικού κεφαλαίου που ακόμη εκκρεμούν, καθώς δεν έχει παρέλθει ο προβλεπόμενος χρόνος υλοποίησής τους, εφόσον το πιστωτικό ίδρυμα συγκαλέσει ΓΣ επικαλούμενο τη σχετική νομοθεσία.

Τροποποιούνται διατάξεις που αφορούν στον τρόπο σύστασης και σύνθεσης των διοικητικών συμβουλίων και των επιτροπών των τραπεζών που λαμβάνουν ή έλαβαν στο παρελθόν κρατική ενίσχυση από το Ταμείο. Οι βασικές αρχές προβλέπουν σημαντική εμπειρία σε σχετικούς τομείς σε ανώτατες διευθυντικές θέσεις, ενώ ακόμη και για τα μη εκτελεστικά μέλη απαιτείται μια ειδική εμπειρία (3 χρόνια) που θα τους επιτρέψει να ασκήσουν αποτελεσματικά τα καθήκοντά τους. Σύμφωνα με τους κανόνες της διεθνούς διαφάνειας και του παγκόσμιου δεν πρέπει να διορίζονται σε θέσεις διοίκησης τα λεγάμενα « Πολιτικά εκτεθειμένα πρόσωπα» ενώ τέλος προάγεται η διαφάνεια και η αποφυγή σύγκρουσης συμφερόντων με την υποχρεωτική δήλωση των οικονομικών διασυνδέσεων του μέλους με το πιστωτικό ίδρυμα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην αξιολόγηση των μελών αυτών καθώς και στην πρόβλεψη εξειδικευμένου και έμπειρου μέλους που θα ασχολείται αποκλειστικά στη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Κριτήρια επιλεξιμότητας για τα μέλη του Γενικού Συμβουλίου και της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ταμείου

Στα της εσωτερικής λειτουργίας του ΤΧΣ, ορίζεται ότι κατά την έγκριση της πολιτικής αποδοχών για το προσωπικό του Ταμείου, το Γενικό Συμβούλιο λαμβάνει υπόψη του τα επίπεδα αποδοχών που ισχύουν για στελέχη με όμοια προσόντα, τα οποία απασχολούνται στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα (σήμερα η πολιτική αποδοχών εξειδικεύεται με τη συμφωνία-πλαίσιο που συνάπτει ο Υπουργός Οικονομικών με το Γενικό Συμβούλιο).
Διασαφηνίζεται η σύσταση Επιτροπής Επιλογής των μελών του Γενικού Συμβουλίου και της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ταμείου που συγκροτείται με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών.