Διαπραγμάτευση: Τι προβλέπει ο «έντιμος συμβιβασμός» στα εργασιακά

Τελικά αυτός ο συγκερασμός οδήγησε σε έναν έντιμο συμβιβασμό, ο οποίος όμως πόρρω απέχει από την κυβερνητική δέσμευση για επαναφορά των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων και την επανακαθιέρωση της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας ως μηχανισμού διαμόρφωσης των εθνικών κατώτατων μισθών.

Ουσιαστικά με τη λύση που φέρεται να σχηματοποιήθηκε μετά τις διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης με τους θεσμούς στις Βρυξέλλες το πεδίο των εργασιακών σχέσεων παραμένει σχεδόν αμετάβλητο, καθώς εξακολουθούν να ισχύουν και να εφαρμόζονται οι νομοθετικές ρυθμίσεις που θεσμοθετήθηκαν την πενταετία 2010-2014. Κατά τις συγκλίνουσες πληροφορίες από κυβέρνηση και θεσμούς η μόνη διαφορά είναι ότι αναγνωρίστηκε πως στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού κεκτημένου οι εργαζόμενοι με ατομικές συμβάσεις που απασχολούνται με χειρότερους όρους αμοιβής και εργασίας έναντι εκείνων που προβλέπονται στις κλαδικές συμβάσεις να μπορούν να μπουν υπό την ομπρέλα των κλαδικών συμβάσεων, εφόσον αυτές υφίστανται στο κλάδο που δραστηριοποιούνται.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας το 2016 οι εθνικές ή τοπικές κλαδικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας ήταν ελάχιστες και υστερούσαν έναντι των επιχειρησιακών. Ενδεικτικά το 2016 υπογράφτηκαν μόνο 10 κλαδικές/ομοιοεπαγγελματικές συλλογικές συμβάσεις, ενώ αντίθετα, ο αριθμός των επιχειρησιακών συλλογικών συμβάσεων ήταν 318, αντιπροσωπεύοντας το 95,21% του συνόλου των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.

Οι εν λόγω κλαδικές συμβάσεις αφορούν σε κλάδους ή επαγγέλματα όπως ο τουρισμός−ξενοδοχεία, οι ηλεκτρολόγοι εργαζόμενοι σε ανελκυστήρες και σε ξενοδοχεία, οι εργαζόμενοι στα κέντρα ξένων γλωσσών, οι τράπεζες, η βιομηχανία καπνού και οι εργαζόμενοι στη ναυτιλία. Στη βάση της συμφωνίας της κυβέρνησης προστασίας θα μπορούν να τύχουν μόνον εργαζόμενοι με ατομικές συμβάσεις που δραστηριοποιούνται στους εν λόγω κλάδους. Αντιθέτως, η απουσία κλαδικών συμβάσεων σε μεγάλους κλάδους της οικονομίας, όπως το εμπόριο, η βιομηχανία και άλλου αφήνει χιλιάδες εργαζομένους με ατομικές συμβάσεις απροστάτευτους.

Για τον κατώτατο μισθό η ελληνική πλευρά φέρεται να δεσμεύθηκε πως καμία αλλαγή στο νομοθετικό πλαίσιο δεν πρέπει να γίνει πριν από την ολοκλήρωση του προγράμματος προσαρμογής, συμπεριλαμβανομένου και του άρθρου 103 του Ν. 4172/2013, το οποίο ορίζει τη διαδικασία καθορισμού του κατώτατου μισθού και του κατώτατου ημερομισθίου στον ιδιωτικό τομέα. Φέρεται δε να ανέλαβε την υποχρέωση οι αλλαγές στις πολιτικές για την αγορά εργασίας να μην οδηγούν σε επιστροφή στις ρυθμίσεις του παρελθόντος. Αυτό απλά συνεπάγεται πως μεταξύ άλλων θα διατηρηθεί το περιοριστικό πλαίσιο προσφυγής των συνδικαλιστικών και των εργοδοτικών οργανώσεων στις υπηρεσίες του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ).

Πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες του CNN Greece η κυβέρνηση φέρεται να κέρδισε τη διατήρηση του ορίου των ομαδικών απολύσεων στο 5%.

Το ευρωπαϊκό κεκτημένο

Εάν και η κυβέρνηση προσπάθησε να αναδείξει τη σημασία του ευρωπαϊκού κεκτημένου για να προστατέψει τα δικαιώματα των Ελλήνων εργαζομένων, οι αλλαγές που επέφεραν τα τελευταία χρόνια τα Μνημόνια στις εργασιακές σχέσεις σε Ισπανία και Πορτογαλία ουσιαστικά «εξουδετέρωσαν» τα ελληνικά επιχειρήματα.

Όπως στην Ελλάδα έτσι και στις Ισπανία και Πορτογαλία οι επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις εργασίας υπερισχύουν των κλαδικών, ακόμα και όταν οι επιχειρησιακές περιλαμβάνουν χειρότερους όρους αμοιβής και εργασίας. Αυτό πραγματοποιήθηκε αφενός με την κατάργηση της αρχής της ευνοϊκότερης ρύθμισης, αφετέρου με τη δυνατότητα να υπάρχουν όροι στις κλαδικές συμβάσεις οι οποίοι να προβλέπουν την απόκλιση των επιχειρησιακών συμβάσεων προς το δυσμενέστερο για τους εργαζομένους (ισχύει στην Πορτογαλία).

Παραλλήλως, όπως στην Ελλάδα έτσι και στις Ισπανία και Πορτογαλία καταργήθηκαν οι θεσμικές ρυθμίσεις που αφορούσαν στην επεκτασιμότητα των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και στη μετενέργεια ισχύος τους. Ομοίως, και στις τρεις χώρες εισήχθησαν νομοθετικές ρυθμίσεις που χορηγούν αρμοδιότητα διαπραγμάτευσης και σύναψης επιχειρησιακών συμβάσεων εργασίας και σε ομάδες μη συνδικαλισμένων εργαζομένων.