Ομαδικές απολύσεις χωρίς (διοικητικό) φραγμό

Αυτές οι δύο θέσεις δείχνουν πως η ελληνική διάταξη του Ν. 1387/1983 που απαιτεί από τους εργοδότες να λαμβάνουν διοικητική έγκριση (υπουργική άδεια) πριν προχωρήσουν σε ομαδικές απολύσεις βαίνει προς τροποποίηση.

Τα θέματα των ομαδικών απολύσεων, των συλλογικών συμβάσεων και του συνδικαλιστικού νόμου θα απασχολήσουν συνάντηση που θα έχουν σήμερα τα τεχνικά κλιμάκια των θεσμών με υπηρεσιακά στελέχη του υπουργείου Εργασίας.

Οι δύο πλευρές θα καταγράψουν συγκλίσεις και αποκλίσεις στα κομβικά αυτά θέματα της δεύτερης αξιολόγησης προκειμένου την Πέμπτη να υπάρξει μια συνολική συζήτηση από τον υπουργό Εργασίας Γιώργο Κατρούγκαλο και τους Ντέκλαν Κοστέλο (ΕΕ), Φραντσέσκο Ντρούντι (ΕΚΤ), Νικόλα Τζαμαριόλι (ESM) και Ντέλια Βελκουλέσκου (ΔΝΤ).

Ειδικά για τις ομαδικές απολύσεις Κομισιόν και ΔΝΤ παραπέμπουν στην πρόσφατη πρόταση του Γενικού Εισαγγελέα του Ευρωδικαστηρίου, ο οποίος έκρινε πως είναι αντίθετη στη Συνθήκη της ΕΕ και στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ η ελληνική διάταξη που απαιτεί από τους εργοδότες να λαμβάνουν διοικητική έγκριση πριν προχωρήσουν σε ομαδικές απολύσεις και πως είναι αντίθετο προς το ενωσιακό δίκαιο να εξαρτάται η άδεια αυτή από την υπουργική εκτίμηση για τις συνθήκες της αγοράς εργασίας, την κατάσταση της επιχείρησης και το συμφέρον της εθνικής οικονομίας.

Η εν λόγω πρόταση του Γενικού Εισαγγελέα του Ευρωδικαστηρίου χαρακτηρίζει «τουλάχιστον αξιοπερίεργο» τον ισχυρισμό ότι οι Αρχές ενός κράτους-μέλους μπορούν να αποφασίσουν καλύτερα από τη διοίκηση της επιχείρησης τι είναι καταλληλότερο για την κατάστασή της και θεωρεί μη πρόσφορο για την προστασία των εργαζομένων το να μπορεί μια διοικητική αρχή (υπουργός, νομάρχης) να ανατρέπει τις επιχειρηματικές αποφάσεις, που τελικά λαμβάνονται από την εργοδοσία.

Κατά την ίδια πρόταση, η οδηγία 98/59 προέβλεψε έναν συμβιβασμό με διαδικασία προστατευτική μέσω διαβούλευσης εργοδοτών- εργαζομένων, η οποία όμως δεν επηρεάζει το δικαίωμα του εργοδότη να αναδιοργανώνει την επιχείρηση. Αντίθετα, δημιουργεί κίνδυνο διατάραξης της ισορροπίας από τη σκοπιά της διάταξης της Συνθήκης Λειτουργίας της ΕΕ η μονομερής επιβολή πρόσθετων υποχρεώσεων στους εργοδότες, όπως έγινε στην ελληνική νομοθεσία, με αποτέλεσμα να μην έχουν οι εργαζόμενοι κίνητρο να μετάσχουν στις διαπραγματεύσεις.

Τι προβλέπεται σήμερα

Σήμερα ομαδικές απολύσεις θεωρούνται όσες γίνονται, από επιχειρήσεις που απασχολούν περισσότερους από 20 εργαζόμενους, για λόγους που δεν αφορούν το πρόσωπο των απολυομένων. Σύμφωνα με το νομο το όριο που οι απολύσεις θεωρούνται ομαδικές καθορίζεται:

• Μέχρι 6 εργαζόμενους, προκειμένου για επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις που στην αρχή του μήνα απασχολούν από 20 έως 150 εργαζόμενους.
• Σε ποσοστό 5% του προσωπικού και μέχρι 30 εργαζόμενους για τις επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις που απασχολούν περισσότερους από 150 εργαζόμενους.

Σε ομαδικές απολύσεις που προκαλούνται από τη διακοπή της δραστηριότητας της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης, κατόπιν δικαστικής απόφασης, εφαρμόζεται η διαδικασία ενημέρωσης και διαβούλευσης στην τασσόμενη προθεσμία των 20 ημερών. Για να προσδιοριστεί ο αριθμός του προσωπικού λαμβάνεται υπόψη το σύνολο του προσωπικού τόσο στο κεντρικό όσο και στα τυχόν υποκαταστήματα.

Ο εργοδότης που επιθυμεί να πραγματοποιήσει ομαδικές απολύσεις υποχρεούται να έλθει σε διαβουλεύσεις με τους εκπροσώπους των εργαζομένων και ειδικότερα, υποχρεούται:

• Να συντάξει οικονομοτεχνική έκθεση.
• Να πληροφορήσει τους εκπροσώπους των εργαζομένων σχετικά με τις προθέσεις του, με σκοπό να ερευνηθεί η δυνατότητα αποφυγής ή μείωσης των απολύσεων.
• Να παρέχει κάθε πληροφορία που μπορεί να διευκολύνει τη διατύπωση εποικοδομητικών προτάσεων.
• Να τους γνωστοποιήσει εγγράφως τους λόγους για τους οποίους σχεδιάζει να πραγματοποιήσει ομαδικές απολύσεις, τον αριθμό εκείνων που θα απολύσει κατά φύλο, ηλικία και ειδικότητα.

Η διαδικασία περιλαμβάνει δύο φάσεις:

Η πρώτη αναφέρεται στις διαβουλεύσεις μεταξύ των εργαζομένων και του εργοδότη και διαρκεί 20 ημέρες. Τα αποτελέσματα των διαβουλεύσεων διατυπώνονται σε πρακτικό που υπογράφεται και από τα δύο μέρη και υποβάλλεται στον υπουργό Εργασίας. Εάν υπάρξει συμφωνία των μερών, οι ομαδικές απολύσεις πραγματοποιούνται σύμφωνα με το περιεχόμενο της συμφωνίας.

Η δεύτερη φάση αρχίζει εάν δεν υπάρχει συμφωνία μεταξύ των μερών, οπότε ο υπουργός Εργασίας έχει δικαίωμα είτε να παρατείνει για 20 ημέρες τις διαβουλεύσεις είτε να μην εγκρίνει την πραγματοποίηση του συνόλου ή μέρους των απολύσεων.

Η πρόσκληση του εργοδότη σε διαβουλεύσεις πριν από τις ομαδικές απολύσεις εξαντλείται συνήθως στο τυπικό στοιχείο της αποστολής της πρόσκλησης. Τα στοιχεία που συνήθως δίνονται από την εργοδοτική πλευρά, πέραν της γενικότητάς τους, είναι εξαιρετικά ανεπαρκή και δεν εξαντλούν την υποχρέωση πληροφόρησης των εργαζομένων που επιβάλλει ο νόμος στον εργοδότη.

Ο εργοδότης μπορεί να πραγματοποιήσει ομαδικές απολύσεις στην έκταση που καθορίζει η απόφαση του υπουργού Εργασίας. Αν δεν εκδοθεί τέτοια απόφαση μέσα στις προβλεπόμενες προθεσμίες, οι ομαδικές απολύσεις πραγματοποιούνται στην έκταση που δέχτηκε ο εργοδότης κατά τις διαβουλεύσεις. Σε περίπτωση που πραγματοποιηθούν ομαδικές απολύσεις κατά παράβαση των παραπάνω διατάξεων, αυτές είναι άκυρες και ο εργαζόμενος δικαιούται να ζητήσει την ακύρωση της απόλυσης καθώς και μισθούς υπερημερίας.

Οι θεσμοί θέλουν να επιφέρουν αλλαγές στο προαναφερθέν πλαίσιο προκειμένου να καταργηθεί η απόφαση του υπουργού Εργασίας και να αυξηθεί το όριο απολύσεων από 5% σε 10% του προσωπικού για τις επιχειρήσεις που απασχολούν περισσότερους από 150 εργαζόμενους.