Συντάξεις: Εφτά χρόνια ...χασούρα

Αυτό άλλωστε κατέδειξε και η επικεφαλής του κλιμακίου του ΔΝΤ για την Ελλάδα Ντέλια Βελκουλέσκου, η οποία τόνισε πως το έλλειμμα του συνταξιοδοτικού συστήματος της Ελλάδος βρίσκεται στο «μη βιώσιμο» επίπεδο του 10% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με τον μέσο όρο του 2,5% στη ζώνη του ευρώ.

«Είναι απαραίτητη μια περαιτέρω μείωση των τρεχουσών υψηλών συντάξεων, και αυτό μπορεί να γίνει με το ξεπάγωμα των σημερινών συντάξεων και με την εφαρμογή του νέου μαθηματικού τύπου για τις παροχές», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Για κάποιον συνταξιούχο με 40 έτη ασφάλισης που το 2010 λάμβανε σύνταξη 1.900 ευρώ και πλέον λαμβάνει 1.200 ευρώ σύνταξη, δηλαδή 700 ευρώ λιγότερα, οι αναφορές της Ρουμάνας αξιωματούχου του ΔΝΤ δεν φέρνουν παρά «απελπισία».

Σύμφωνα με επεξεργασία στοιχείων του ΙΚΑ οι συντάξεις των 700 ευρώ (τιμές 2010) έχουν υποστεί έως σήμερα μειώσεις άνω του 23%, στις συντάξεις των 1.500 ευρώ οι σωρευτικές μειώσεις ανήλθαν στο 38%, ενώ η μείωση εκτινάσσεται στο 53%, στην περίπτωση υψηλών συντάξεων στο ΙΚΑ, της τάξης των 3.000 ευρώ. Αντίστοιχα, στο Δημόσιο, οι συντάξεις των 1.250 ευρώ έχουν υποστεί σωρευτικά μειώσεις της τάξης του 25%. Η μείωση ανέρχεται στο 37% στην περίπτωση παροχών 1.875 ευρώ, ενώ ξεπερνά το 55% στις πολύ υψηλές συντάξεις των 3.750 ευρώ.

Μαχαίρι επταετίας στις συντάξεις

Από τη χαρτογράφηση των περικοπών συντάξεων που ψηφίστηκαν και εφαρμόστηκαν στο διάστημα 2010 -2016 προκύπτουν τα εξής :

Με τον νόμο 3845/2010, τον Μάιο του 2010, ψηφίστηκε η περικοπή των δώρων, ήτοι της 13ης και της 14ης κύριας σύνταξης καθώς και η υποκατάστασή τους με επιδόματα (800 συνολικά ευρώ, με εξαιρέσεις). Οι επικουρικές συντάξεις παρέμειναν 14.

Με τους νόμους 3863/2010 και 3865/2010 (μεταρρύθμιση Λοβέρδου – Κουτρουμάνη) άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων, οδηγώντας σε κλιμακωτές μειώσεις που αυξάνονται με την πάροδο των ετών.

Με το νόμο 3869/2011, που είχε αναδρομική εφαρμογή από τον Αύγουστο του 2010 επεβλήθη ειδική εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων, με κλιμακωτές μειώσεις 3% για ποσά άνω των 1.400 ευρώ έως 13% για συντάξεις άνω των 3.500 ευρώ. Ο ίδιος νόμος προέβλεπε μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις, κλιμακωτά, από 3% για ποσά άνω των 300 έως 10% για επικουρικές συντάξεις άνω των 650.

Με το νόμο 4024/2011 επήλθαν μεγαλύτερες μειώσεις στις κύριες συντάξεις των νεότερων συνταξιούχων. Έτσι, οι μικρότεροι των 55 ετών υπέστησαν 40% μείωση για ποσά άνω των 1.000 ευρώ. Οι μικρότεροι των 60 και μεγαλύτεροι των 54 υπέστησαν μείωση 20% για ποσά άνω των 1.200 ευρώ. Ο ίδιος νόμος επέβαλε μειώσεις και στις επικουρικές συντάξεις. Συγκεκριμένα, για τους συνταξιούχους του ETEAM προέβλεπε μείωση 30% για ποσά άνω των 150 ευρώ. Για τα υπόλοιπα επικουρικά του ιδιωτικού τομέα, οι μειώσεις ήταν 15%, ενώ για τους δημοσίους υπαλλήλους προβλέφθηκε μείωση της δεύτερης επικουρικής κατά 20%.

Με το νόμο 4046/2012 που ίσχυσε αναδρομικά από τον Ιανουάριο του 2012, επιβλήθηκαν μειώσεις στις κύριες συντάξεις άνω των 1.300 ευρώ (υπέστησαν μειώσεις 12%). Με τον ίδιο νόμο, μειώθηκαν εκ νέου και οι επικουρικές. Συγκεκριμένα, για ποσά άνω των 250 ευρώ, μείωση ήταν 10%. Για ποσά από 251 έως 300 ευρώ, μείωση 15%, για ποσά άνω των 300 ευρώ, μείωση 20%.

Με το νόμο 4093/2012 επήλθαν από τον Ιανουάριο του 2013 νέες μειώσεις σε κύριες και επικουρικές συντάξεις. Η μείωση έγινε στο σύνολο των εισοδημάτων από συντάξεις (κύρια + επικουρική). Συγκεκριμένα, ποσά από 1.000-1.500 ευρώ υπέστησαν μείωση 5%, 1.500-2.000 μείωση 10%, από 2.000-3.000 μείωση 15%, και ποσά από 3.000 ευρώ και άνω, μείωση 20%. Επίσης, καταργήθηκαν τα επιδόματα δώρων στις κύριες και τα δώρα στις επικουρικές. Τον Ιούλιο 2014 εφαρμόστηκε η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές συντάξεις, με αποτέλεσμα όσοι είχαν ενταχθεί τότε στο υπερ-επικουρικό ταμείο υπέστησαν οριζόντιες μειώσεις της τάξης του 5,2%.

Με το νόμο 4336/2015 επήλθε σημαντική μείωση σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, μέσω της αύξησης των εισφορών υπέρ ΕΟΠΥΥ στις κύριες και της επιβολής εισφοράς στις επικουρικές. Συγκεκριμένα, οι εισφορές αυξήθηκαν κατά 2 μονάδες (6% από 4%) επί του ποσού των κύριων συντάξεων πριν από τις περικοπές που ξεκίνησαν το 2010. Στις επικουρικές, επιβλήθηκε εισφορά 6% επί του ποσού μετά των περικοπών. Στις επικουρικές βέβαια, επιβλήθηκε εισφορά υγείας και στις περιπτώσεις δεύτερης επικουρικής καθώς και στις επικουρικές που δίνονται λόγω θανάτου (χηρείας). Το ΕΚΑΣ καταργήθηκε για 158.000 χαμηλοσυνταξιούχους και η παροχή θα καταργηθεί σταδιακά το 2020 για 370.000 χαμηλοσυνταξιούχους.

Οι αλλαγές του 2016

Με τον νόμο 4387/2016, γνωστό ως «νόμο Κατρούγκαλου» οι συνταξιούχοι ήλθαν αντιμέτωποι με νέες περικοπές, οι οποίες ωστόσο θα έχουν πολλές «ουρές».

Ήδη από τον Αύγουστο του 2016 έως και το Νοέμβριο περίπου 250.000 θα δουν τις επικουρικές τους συντάξεις να μειώνονται μέχρι και 50%.

Οι συνολικές μνημονιακές απώλειες για τις επικουρικές φθάνουν και το 76%.

Ενδεικτικά στις 4 Οκτωβρίου- οπότε θα γίνει και η πληρωμή των επικουρικών -οι συνταξιούχοι θα δουν διπλό ψαλίδι στις συντάξεις τους καθώς θα μπει η πρώτη δόση των αναδρομικών που πρέπει να πληρώσουν.

Θα υπάρξει παρακράτηση της εισφοράς ασθενείας(6%) από τις συντάξεις του μηνός Οκτωβρίου 2016 και την παρακράτηση των ποσών που δεν παρακρατήθηκαν από τον Ιούλιο σε τέσσερις ισόποσες δόσεις και την πρώτη δόση από τη σύνταξη του μηνός Νοεμβρίου 2016.

Οι μειώσεις αφορούν τόσο στις κύριες όσο και στις επικουρικές συντάξεις και θα «τρέξουν» παράλληλα με την αναδρομική παρακράτηση των ποσών έναντι των, επίσης αναδρομικών, περικοπών που γίνονται σε όσες επικουρικές υπερβαίνουν τα 1.300 ευρώ μεικτά μαζί με την κύρια.

Περίπου 150.000 νέοι συνταξιούχοι μόνο για τα έτη 2016 και 2017 από όλες τις κατηγορίες, γήρατος, αναπηρίας, χηρείας έχουν μέχρι 35% μείωση στις κύριες συντάξεις τους λόγω της αλλαγής στον τρόπο υπολογισμού. Αφορά σε όσους έχουν υποβάλει ή θα υποβάλουν αίτηση μετά την εφαρμογή του νέου νόμου 4387/2016, δηλαδή από 13/5/2016 και μετά.

Επιβάλλεται αναδρομικά από τον Οκτώβριο το «πλαφόν» των 2.000 ευρώ για την ατομική σύνταξη (άθροισμα μίας κύριας και μίας επικουρικής σύνταξης) και των 3.000 ευρώ (άθροισμα πολλών κύριων συντάξεων και πολλών επικουρικών συντάξεων). Τα εφάπαξ που καταβάλλονται έχουν ενσωματώσει περικοπές που θα κυμανθούν από 15% έως 18%, σύμφωνα με το νέο τρόπο υπολογισμού του βοηθήματος.

«Παραμετρικές περικοπές»

Αυστηρότερες προϋποθέσεις ισχύουν για τις νέες συντάξεις χηρείας που εκδίδονται μετά τις 12 Μαΐου 2016. Συγκεκριμένα τίθεται όριο ηλικίας τα 55 έτη. Οι χήρες/χήροι άνω των 55 θα παίρνουν δια βίου τη σύνταξη. Εφόσον είναι 52 θα την παίρνουν για τρία χρόνια, θα τη χάνουν και μετά θα επαναχορηγείται στα 67. Αν είναι κάτω από 52 θα την εισπράττουν για τρία χρόνια (με επιπλέον διετή επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών σε περίπτωση ανεργίας) εκτός αν είναι μητέρες ανηλίκων οπότε θα τη λαμβάνουν μέχρι να ενηλικιωθεί το παιδί ή μέχρι να αποφοιτήσει (24 ετών). Ειδικές προϋποθέσεις ισχύουν για τις συντάξεις χηρείας των διαζευγμένων.

Στις περιπτώσεις απασχόλησης συνταξιούχων η κύρια και η επικουρική σύνταξη περικόπτεται κατά 60%, χωρίς καμιά πρόβλεψη για μικρότερο ποσοστό στις περιπτώσεις χαμηλοσυνταξιούχων.

Μειώσεις θα υποστούν όσοι συνταξιοδοτηθούν πρόωρα, πριν από το όριο πλήρους συνταξιοδότησης. Ο νέος νόμος προβλέπει ότι η μείωση της εθνικής σύνταξης προκειμένου για τους ασφαλισμένους που παίρνουν μειωμένη σύνταξη λόγω γήρατος ανέρχεται σε 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται για τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης. Επιπλέον, το αναλογικό ποσό θα μειωθεί κατά 10% λόγω του «πέναλτι».