ΔΝΤ: Αυτά είναι τα 5 μαθήματα από την ελληνική κρίση
Μπορεί η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ σχολιάζοντας την έκθεση του Ανεξάρτητου Γραφείου Αξιολόγησης (ΙΕΟ) του Ταμείου για τα προγράμματα της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας να προχώρησε σε λακωνικό «mea culpa», ωστόσο ο Βίβεκ Αρόρα αναπληρωτής Διευθυντής Στρατηγικής του ΔΝΤ προχώρησε με άρθρο του σε έναν ειλικρινή απολογισμό των εσφαλμένων προσεγγίσεων του Ταμείου κάνοντας αναφερόμενος στα «πέντε μαθήματα» που άντλησε ο διεθνής οργανισμός από τις πρόσφατες κρίσεις.
Επικαλούμενος εκτεταμένη αξιολόγηση που διενέργησε προ 8μηνου το ΔΝΤ στα 32 προγράμματα που στήριξε κατά την περίοδο της κρίσης από το 2008 έως το 2015, ο Αρόρα εστίασε στα εξής πέντε μαθήματα:
Μάθημα 1
Εάν η συναλλαγματική ισοτιμία δεν είναι διαθέσιμη ως ένα εργαλείο για να βοηθήσει την οικονομία να προσαρμοστεί από ένα σοκ, μπορεί να χρειαστεί μεγαλύτερη χρηματοδότηση για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Στη βάση αυτή το στέλεχος του ΔΝΤ ανέφερε πως η στρατηγική της λεγόμενης «εσωτερικής υποτίμησης», η οποία επιδιώκει να αποκατασταθεί η εξωτερική ανταγωνιστικότητα με τη μείωση των εγχώριων τιμών, αντί της ονομαστικής συναλλαγματικής ισοτιμίας αποδείχθηκε δύσκολο να επιτευχθεί.
« Η εσωτερική υποτίμηση απαιτεί μεγάλη μακροοικονομική (ιδίως δημοσιονομική) προσαρμογή και βαθιές, διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, και ακόμα και τότε μπορεί να πάρει περισσότερο χρόνο για να επιτύχει από το τυπικό χρόνο τον 3 έως 4 ετών ενός προγράμματος του ΔΝΤ», επεσήμανε ο Βίβεκ Αρόρα, κάτι που στην πράξη καταδείχθηκε από το ελληνικό πρόγραμμα.
Μάθημα 2
Η δημοσιονομική προσαρμογή είναι απαραίτητη για τη μείωση του δημόσιου χρέους και την αποκατάσταση της βιωσιμότητάς του. Μπορεί να χρειαστεί να είναι ταχεία, αν η χρηματοδότηση είναι περιορισμένη ή οι αρχικές ανισορροπίες είναι πολύ υψηλές (όπως στην Ελλάδα). Ωστόσο, κατά τον Βίβεκ Αρόρα είναι ιδιαίτερα σημαντική σε αυτές τις περιπτώσεις να εφαρμοσθούν συμπληρωματικά μέτρα για τη στήριξη της ανάπτυξης, διαφορετικά η πολύ μεγάλη και ταχεία προσαρμογή μπορεί να οδηγήσει σε πτώση του ΑΕΠ και στην πραγματικότητα να αυξήσει την αναλογία του χρέους προς το ΑΕΠ.
Ο Βίβεκ Αρόρα έφερε ως παράδειγμα την Ελλάδα λέγοντας πως παρά τη δημοσιονομική προσαρμογή, οι δείκτες χρέους-ΑΕΠ αυξήθηκαν περισσότερο από το αναμενόμενο. «Καθώς η μεγαλύτερη από το αναμενόμενο συσταλτική επίδραση της δημοσιονομικής εξυγίανσης έγινε εμφανής, συμβουλεύσαμε τις χώρες να επιβραδύνουν το ρυθμό προσαρμογής», ανέφερε θέτοντας ως παράδειγμα την Ελλάδα, την Αρμενία, την Ουγγαρία, τη Λετονία, την Πορτογαλία και την Ουκρανία. Κατά τον ίδιο είναι καλύτερα να αναδιαρθρώνεται το χρέος «ουσιαστικά και νωρίς», καθώς η εμπειρία έδειξε πως οι χώρες που το έπραξαν πέτυχαν καλύτερα αποτελέσματα χρέους και ανάπτυξης.
Μάθημα 3
Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις είναι σημαντικές για την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο στην περίπτωση που η ονομαστική προσαρμογή της συναλλαγματικής ισοτιμίας δεν είναι διαθέσιμη και επιλέγεται η εσωτερική υποτίμηση. Ο Βίβεκ Αρόρα υπογραμμίζει πάντως πως οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις δεν είναι πάντα τόσο αποτελεσματικές όσο αναμενόταν. «Μάθαμε ότι πρέπει να είμαστε πιο ρεαλιστές σχετικά με την ανάπτυξη που περιμένουμε από τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις βραχυπρόθεσμα, καθώς και την ικανότητα των αρχών να εφαρμόσουν αυτές τις μεταρρυθμίσεις», σημείωσε το στέλεχος του ΔΝΤ.
Μάθημα 4
Για να μειώσουν τον κίνδυνο οι χώρες πρέπει να λαμβάνουν εγκαίρως μέτρα για την ενίσχυση των πλαισίων αναδιάρθρωσης του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους. «Οι αρνητικές επιπτώσεις των κακών ισολογισμών του ιδιωτικού τομέα στα δημόσια οικονομικά και την ανάπτυξη ήταν μεγαλύτερες από ό, τι περιμέναμε», ανάφερε ο Βίβεκ Αρόρα αποδίδοντας τα προβλήματα στις καθυστερημένες αναδιαρθρώσεις χρέους, ιδιωτικού και δημόσιου.
Μάθημα 5
Απαιτούνται σαφέστερες κατευθυντήριες γραμμές για τη μελλοντική συνεργασία του ΔΝΤ με άλλους μηχανισμούς χρηματοδότησης, όπως ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM). «Η εμπειρία με τα προγράμματα της ζώνης του ευρώ έφερε στο προσκήνιο το ζήτημα του πώς το Ταμείο αλληλεπιδρά με τις περιφερειακές συμφωνίες χρηματοδότησης και με τα μέλη της νομισματικής ένωσης. Η αλληλεπίδρασή μας με τους περιφερειακούς μηχανισμούς ήταν διαφορετική από ό, τι πριν σε ορισμένα βασικά σημεία, κυρίως η κοινή προσέγγιση στο σχεδιασμό του προγράμματος», σημείωσε ο Βίβεκ Αρόρα. «Τα προγράμματα μας με μέλη μιας νομισματικής ένωσης θα πρέπει να ασχοληθούν με το γεγονός ότι οι πολιτικές μας σε επίπεδο Ένωσης μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την οικονομική κατάσταση του κάθε μέλους. Αυτές οι πολιτικές είναι συχνά δύσκολο να συμφωνηθούν, καθώς μπορεί να απαιτούν πολιτική συμφωνία μεταξύ όλων των μελών», πρόσθεσε ο Βίβεκ Αρόρα.