Επιτόκια: «Δίκοπο μαχαίρι» για τις τράπεζες η αύξηση

Όπως αναφέρουν τραπεζικά στελέχη, το σενάριο αυτό βρίσκεται σοβαρά στο τραπέζι, καθώς η εκτίναξη του πληθωρισμού πιέζει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να λάβει δραστικά μέτρα, που περιλαμβάνουν και την αύξηση του κόστους χρήματος. Την ίδια στιγμή, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ την προηγούμενη εβδομάδα αύξησε τα επιτόκια του δολαρίου για πρώτη φορά από το 2018 και δηλώνει έτοιμη για πιο επιθετικές κινήσεις, εφόσον χρειαστεί.

Τα νέα δεδομένα έχουν σημάνει συναγερμό και στα εγχώρια τραπεζικά επιτελεία, που εξετάζουν όλα τα σενάρια και τις συνέπειες που θα έχει στον ισολογισμό τους αλλά και στο επιχειρηματικό τους μοντέλο μια αύξηση στο κόστος του χρήματος.

Μεγάλα οφέλη για όσους έχουν καταθέσεις

Σε πρώτη ανάγνωση, και με γνώμονα την επίπτωση στην κερδοφορία τους, οι τράπεζες επιθυμούν διακαώς μια αύξηση της τάξης των 50 μέχρι και 100 μονάδων βάσης στα επιτόκια. Ο λόγος είναι απλός: σχεδόν το σύνολο της αύξησης αυτής θα περάσει στο κόστος δανεισμού, ενώ αντίθετα μόνο ένα ελάχιστο κομμάτι -ή ενδεχομένως και μηδενικό- θα μεταφερθεί στις καταθέσεις, ειδικά για τρεχούμενους λογαριασμούς και λογαριασμούς ταμιευτηρίου.

Η εξέλιξη αυτή, ειδικά στην περίπτωση τραπεζών με μεγάλη δεξαμενή μικροκαταθετών -όπως λόγου χάρη η Εθνική Τράπεζα- μεταφράζεται σε άμεση αύξηση της κερδοφορία τους, χωρίς τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να χρειαστεί να κάνουν τίποτε. Συγκεκριμένα, για κάθε δισεκατομμύριο χορηγήσεων που έχουν δώσει με κυμαινόμενο επιτόκιο, τα κέρδη από την άνοδο των επιτοκίων κατά 100 μονάδες βάσης (1%) ανέρχονται σε 10 εκατομμύρια ευρώ.

Έτσι, για το σύνολο των χαρτοφυλακίων τους, και εφόσον έχουν τις απαραίτητες καταθέσεις, μπορούν να δουν την κερδοφορία τους να αυξάνεται κατά έως και 200 με 300 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση, χωρίς στην πραγματικότητα να κάνουν τίποτε. Πρόκειται για μια εξέλιξη που αποτελεί «μάνα εξ ουρανού» για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ειδικά σε μια περίοδο που πασχίζουν για να μειώσουν λειτουργικά έξοδα και να διατηρήσουν τα επιτοκιακά περιθώρια κέρδους τους.

Ο φόβος για αύξηση επισφαλειών

Στον αντίποδα, μια αύξηση στο κόστος χρήματος, σε συνδυασμό με όλες τις υπόλοιπες ανατιμήσεις που επηρεάζουν τις επιχειρήσεις -προεξαρχούσης της ενέργειας- προκαλεί φόβους για αύξηση των επισφαλειών.

Ήδη, το τελευταίο διάστημα, έχουν «χτυπήσει καμπανάκια» για ρυθμισμένα δάνεια τα οποία αντιμετωπίζουν ξανά προβλήματα, ενώ χιλιάδες εταιρείες βρίσκονται στα όρια και δυσκολεύονται εξαιρετικά να ανταποκριθούν στο σύνολο των υποχρεώσεων. Έτσι, όπως αναφέρουν στελέχη της αγοράς, μια περαιτέρω αύξηση στο κόστος του χρήματος θα μπορούσε να αποτελέσει τη «χαριστική βολή», οδηγώντας τις στην αθέτηση των υποχρεώσεών τους. Ταυτόχρονα, για τα νοικοκυριά με στεγαστικά δάνεια που βρίσκονται αντιμέτωπα με το φάσμα της ακρίβειας, η αύξηση στη μηνιαία δόση τους μπορεί να είναι η σταγόνα που θα ξεχειλίσει το ποτήρι.

Τέλος, το αυξημένο κόστος χρήματος μπορεί να αποτελέσει τροχοπέδη και για νέες χορηγήσεις, καθώς, σε συνδυασμό πάντα με τις υπόλοιπες πληθωριστικές πιέσεις, ενδέχεται να οδηγήσει σε μη βιώσιμα -και κατ’ επέκταση μη χρηματοδοτήσιμα- επιχειρηματικά πλάνα.

Έτσι, οι τράπεζες μπορούν να βρεθούν αντιμέτωπες αφενός με περιορισμένη ζήτηση για νέες χορηγήσεις και αφετέρου με ένα νέο κύμα επισφαλειών που θα ροκανίσει την κερδοφορία που θα φέρει η αύξηση των επιτοκίων.