Τα μέτρα τώρα, η ελάφρυνση χρέους το 2018

Κατά την Εαρινή Σύνοδο του ΔΝΤ ξεκαθαρίσθηκε στην ελληνική πλευρά πως προκειμένου να μετέχει το Ταμείο στο ελληνικό πρόγραμμα θα πρέπει να προσδιορισθεί ένα προσθετό πακέτο δημοσιονομικών παρεμβάσεων πέραν του υπό διαπραγμάτευση πακέτου των 5,4 δισ. ευρώ που συζητά η κυβέρνηση με τους θεσμούς.

Το ΔΝΤ θεωρεί πως η Ελλάδα το 2015 είχε πρωτογενές έλλειμμα 1% του ΑΕΠ και πως θα απαιτηθούν μέτρα 4,5% του ΑΕΠ ή 8 δισ. ευρώ περίπου προκειμένου να μπορέσει να καταγράψει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018.

Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί συμφωνούν με την ελληνική κυβέρνηση πως το 2015 έκλεισε με πρωτογενές πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ (πιθανώς θα το καταδείξουν και τα στοιχεία της Eurostat στις 21 Απριλίου) και στη βάση αυτή θεωρούν πως θα απαιτηθούν μόλις μέτρα 5,4 δισ. ευρώ προκειμένου η Ελλάδα να μπορέσει να καταγράψει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018.

Για να γεφυρωθεί η διαφορά σε επίπεδο διαπραγμάτευσης και να ξεπερασθεί το αδιέξοδο με τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα η Ευρωζώνη πρότεινε να προσδιορισθούν από την ελληνική πλευρά «έκτακτα μέτρα σύγκλισης» (contingent measures), τα οποία θα ενεργοποιηθούν μόνον εάν διαφανεί πως δεν θα επιτευχθεί ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα.

Η πρόταση αυτή είχε πέσει στο τραπέζι ήδη από τα τέλη Μαρτίου και διατυπώθηκε επίσημα στην Εαρινή Σύνοδο του ΔΝΤ. Η επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κριστίν Λαγκάρντ αποδέχθηκε την πρόταση, κάτι που σύμφωνα με πληροφορίες ισχύει και για τον Έλληνα υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο (άλλωστε μερικώς επιβεβαιώθηκε χθες και από άτυπη ενημέρωση του Μαξίμου).

Δεν είναι άλλωστε τυχαία η δήλωση της κ. Λαγκάρντ ότι «υπάρχει ακόμη αρκετή δουλειά που πρέπει να γίνει» και ότι δεν θα πρέπει να αναμένεται άμεσο αποτέλεσμα «διότι αυτά τα πράγματα παίρνουν χρόνο».

Η Ελληνική πλευρά πείσθηκε για το θέμα των εκτάκτων μέτρων όχι μόνον διότι δέχθηκε τεράστια πίεση από τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αλλά κυρίως επειδή της ξεκαθαρίσθηκε τόσο από την πλευρά της Γαλλίας όσο και από την Ευρωζώνη ότι «εάν δεν παρθούν τώρα τα μέτρα, αργότερα ο λογαριασμός θα είναι τεράστιος».

Μάλιστα, ο κ. Τσακαλώτος έγινε αποδέκτης μηνυμάτων ότι εάν δεν κλείσει το ζήτημα αυτό άμεσα η υποστήριξη των Ευρωπαϊκών θεσμών δεν θα είναι στο μέλλον αντίστοιχη με τη σημερινή. «Δεν θα ασχοληθούμε για ένα ακόμη καλοκαίρι μαζί σας», ήταν μια εκ των δηκτικών αναφορών προς τον κ. Τσακαλωτο.

Πάντως, η πίεση επί αθηναϊκού εδάφους θα είναι αφόρητη για την κυβέρνηση και τον ίδιο τον κ. Τσακαλώτο, δεδομένου ότι οι πιστωτές ζητούν μείωση του αφορολογήτου χαμηλότερα των 9.100 ευρώ και εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές συντάξεις. Ειδικά για το πρώτο θέμα ο υπουργός Οικονομικών έχει ξεκαθαρίσει πως ο ίδιος δεν θα καταθέσει προς ψήφιση στη Βουλή νομοσχέδιο με αφορολόγητο μικρότερο των 9.100 ευρώ.

Οι πιστωτές οι οποίοι ανησυχούν ιδιαίτερα για πιθανές «πολιτικές επιπλοκές» φαίνεται να έχουν αποσαφηνίσει στην κυβέρνηση πως πιθανά πισωγυρίσματα δεν θα γίνουν αποδεκτά.

Το θέμα του χρέους

Αν και στο θέμα της ελάφρυνσης του χρέους έχει δοθεί μεγάλη βαρύτητα τόσο από την κυβέρνηση, όσο και από το ίδιο το ΔΝΤ, η διαχείρισή του ζητήματος αυτού μοιάζει να είναι το πλέον εύκολο κομμάτι της εξίσωσης.

Όπως διαφάνηκε από τις δηλώσεις Τόμσεν στην Εαρινή Σύνοδο του ΔΝΤ, το Ταμείο θέλει να στηρίξει την Ανάλυση Βιωσιμότητας του Χρέους (DSA) που θα καταρτίσει σε πιο χαμηλά πρωτογενή πλεονάσματα από το 3,5% του ΑΕΠ, ώστε αυτό να είναι πιο ρεαλιστικό. «Πιστεύουμε ακράδαντα ότι το DSA πρέπει να βασίζεται σε ένα χαμηλότερο στόχο», είπε σχετικά ο Δανός Διευθυντής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Ταμείου.

Δεδομένου ότι το ζήτημα του χρέους καθίσταται επείγον μετά το 2021, οι Ευρωπαίοι είναι διατεθειμένοι να δεσμευτούν έναντι της Ελλάδος και του ΔΝΤ πως θα αναλάβουν στο κοντινό μέλλον μέτρα που θα διασφαλίζουν πως οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδος (μεικτές δανειακές ανάγκες) θα παραμείνουν σε ένα βιώσιμο επίπεδο μετά το 2022 (π.χ. 15% του ΑΕΠ), ώστε να ελευθερωθούν πόροι για την ενίσχυση της ανάπτυξης και την τόνωση των επενδύσεων.

Άλλωστε αυτή η ενημέρωση παρασχέθηκε ήδη κατά την Εαρινή Σύνοδο του ΔΝΤ στο πλαίσιο της συνεδρίασης του International Monetary and Financial Committee από τον Ιταλό υπουργό Οικονομικών Πιερ Κάρλο Παντοάν.

Το πώς θα διασφαλιστεί ότι οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες θα μείνουν μακροπρόθεσμα στα επίπεδα που θα ορίσουν Ευρωζώνη και ΔΝΤ, αυτό θα το προσδιορίσουν σε δεύτερο χρόνο τεχνικά κλιμάκια του ESM, του ΔΝΤ και του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους σε συνεργασία πιθανώς με επενδυτικές τράπεζες του εξωτερικού και ειδικούς συμβούλους. Σε κάθε περίπτωση αυτή η εργασία δεν είναι απαραίτητο ότι θα γίνει μέσα στο 2016.

Μάλιστα, ο Πόλ Τόμσεν άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο ο σχεδιασμός για την ελάφρυνση χρέους να ολοκληρωθεί ακόμη και μέσα στο 2018, δεδομένου ότι ανέφερε πως «η ελάφρυνση του χρέους θα πρέπει να παραδοθεί μέσα στο χρονικό ορίζοντα του προγράμματος (inside a program period) και πως «δεν χρειάζεται να είναι εμπροσθοβαρής» (does not need to be upfront), αλλά μπορεί να «εξαρτάται από τη εφαρμογή του προγράμματος σε βάθος δύο ετών».