Airbnb: Οι επιπτώσεις και προοπτικές στη μετά-Covid εποχή
Στη φύση του Airbnb, τις επιπτώσεις του στην οικονομία, την κοινωνία και τον αστικό χώρο, αλλά και τους τρόπους διαχείρισής του με βάση και τη διεθνή εμπειρία αναφέρονται οι Δημήτρης Μπαλαμπανίδης, Εύα Παπατζανή και Δημήτρης Πέττας, συγραφείς του βιβλίου «Το Airbnb στην πόλη» (2021, Εκδόσεις Πόλις) σε παρουσίαση που τους έκανε το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών (ΕΝΑ).
Το βιβλίο «Το Airbnb στην πόλη» συνιστά μια ολοκληρωμένη αποτύπωση της ερευνητικής προσπάθειας των συγγραφέων να παρουσιάσουν την εξέλιξη του συγκεκριμένου φαινομένου στην Αθήνα, ενώ παράλληλα θίγει επίκαιρα ζητήματα που απασχολούν τόσο την ερευνητική κοινότητα όσο και ευρύτερα το δημόσιο διάλογο.
Σύμφωνα με τους μελετητές, τα μεγαλύτερα οφέλη από την Airbnb δραστηριότητα αντλούν οι μεσαίες έως ανώτερες εισοδηματικές κατηγορίες (που διαθέτουν τα πιο προνομιακά Airbnb ακίνητα στις πιο προνομιακές περιοχές), ενώ τις πιο σοβαρές συνέπειες υφίστανται οι πλέον ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες.
Ιδιαίτερα διαδεδομένη παρανόηση, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, συνιστά επίσης η κατανόηση του Airbnb ως μίας πρακτικής που εντάσσεται στο πλαίσιο της περίφημης «οικονομίας του διαμοιρασμού».
Στην πραγματικότητα, όμως, η πρακτική του Airbnb έχει απομακρυνθεί σημαντικά από την αρχική ιδέα της πρόχειρης μίσθωσης ενός υπνοδωματίου (ή απλώς και μόνο ενός στρώματος ύπνου) εντός του διαμερίσματος στο οποίο διαμένει και ο ίδιος ο εκμισθωτής.
Όπως τονίζουν στο ΕΝΑ, στη συντριπτική πλειοψηφία των Airbnb μισθώσεων σήμερα, δεν έχουμε να κάνουμε με το μοίρασμα του οικιακού χώρου ενός οικοδεσπότη με έναν επισκέπτη, αλλά με τη μίσθωση ολόκληρου του ακινήτου για σύντομο χρονικό διάστημα. Μάλιστα, το Airbnb εξελίσσεται πια σε μία όλο και πιο «επαγγελματοποιημένη» δραστηριότητα, μέσα από την οποία προσφέρεται στον επισκέπτη μία επιμελώς οργανωμένη και ολοκληρωμένη τουριστική εμπειρία (υποδοχής, διαμονής, ξενάγησης, συμμετοχής σε δραστηριότητες κλπ.), παρόμοια με αυτήν που διαχρονικά προσφέρουν τα παραδοσιακά τουριστικά καταλύματα.
Επομένως, δεν έχουμε να κάνουμε με (βραχυχρόνιες) αστικές μισθώσεις ακινήτων (όπως όταν μισθώνει κανείς το διαμέρισμά του), αλλά με μία ξεκάθαρα πια επιχειρηματική δραστηριότητα (όπως όταν μισθώνει κανείς ένα τουριστικό κατάλυμα).
Οι παραπάνω παρανοήσεις δεν αναπαράγονται απλώς μέσα από τη σχετική δημόσια συζήτηση αλλά εμπεδώνονται και θεσμικά, στην περίπτωση της Ελλάδας μέσα από τον ισχύοντα Νόμο 4472 του 2017.
Κατά τους ίδιους, οι αστοχίες στη θεσμική ρύθμιση του φαινομένου Airbnb, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε χώρες του εξωτερικού, συνοψίζονται στα εξής:
α) θεσμοθετούνται οριζόντια μέτρα και όχι μέτρα με χωρική εξειδίκευση, με έμφαση δηλαδή στις περιοχές που δέχονται τις μεγαλύτερες πιέσεις από την Airbnb δραστηριότητα,
β) η Airbnb δραστηριότητα τοποθετείται ακόμα στο πλαίσιο της «οικονομίας του διαμοιρασμού» και όχι στο πλαίσιο της «οικονομίας πλατφόρμας», μίας απολύτως αναπτυγμένης και σύνθετης οικονομίας που διαφεύγει μέχρι σήμερα σε σημαντικό βαθμό τη θεσμική ρύθμιση (πίσω από το παραπέτασμα της «οικονομίας του διαμοιρασμού»).
γ) η Airbnb δραστηριότητα νοείται ακόμα και αντιμετωπίζεται ως αστική μίσθωση ακινήτου και όχι ως μίσθωση τουριστικού καταλύματος ενώ, τις περισσότερες φορές πια, περί αυτού πρόκειται.