Εργασιακό νομοσχέδιο: Οκτάωρο, νέο καθεστώς για εργασιακές συμβάσεις, υπερωρίες και μισθούς

Σύμφωνα με τη σχετική διάταξη του εργασιακού νομοσχεδίου, το οκτάωρο, δεν καταργείται, ενώ δεν μεταβάλλεται ο χρόνος εβδομαδιαίας απασχόλησης που παραμένει στις 45 ώρες (40 ώρες συμβατικό ωράριο + 5 υπερεργασία) για τους εργαζομένους με 5ήμερο και στις 48 ώρες (40 ώρες συμβατικό ωράριο + 8 υπερεργασία) για εργαζομένους με 6ήμερο.

Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με δημοσίευμα του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής, διευκολύνεται η ευελιξία στα ωράρια εργασίας που θα μπορούν πλέον να συμφωνούνται και σε ατομικό επίπεδο με συμφωνία εργαζομένου και εργοδότη.

Ο εργαζόμενος θα μπορεί να συμφωνεί με ατομική σύμβαση με τον εργοδότη του αύξηση ή μείωση των ωρών απασχόλησης πάνω και κάτω από το 45ωρο εβδομαδιαίως, χωρίς να μειωθούν οι αποδοχές του. Αυτή είναι η λεγόμενη διευθέτηση του χρόνου εργασίας ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης.

Μέχρι σήμερα επιτρεπόταν κατόπιν συλλογικής συμφωνίας, δηλαδή μεταξύ σωματείου και επιχείρησης, και δεν προχώρησε λόγω διαφωνιών. Η αυξομείωση του ωραρίου θα γίνεται εντός 6 μηνών, αντί 4 που είναι σήμερα.

Αυξάνονται οι ώρες υπερωριακής απασχόλησης σε 150 ώρες ετησίως (αντί 120 και 96) με την ίδια αμοιβή - προσαύξηση. Σε 10 χώρες της Ευρώπης επιτρέπονται ίδιες ή περισσότερες από 150 ώρες υπερωρίας. Είναι οι Σουηδία, Σλοβακία, Βουλγαρία, Ελβετία, Κροατία, Λουξεμβούργο, Λιθουανία, Ουγγαρία, Πολωνία, Πορτογαλία. Στη Σουηδία το όριο είναι 200 ώρες και στη Σλοβακία 400.

Θεσπίζεται η κάρτα εργασίας ως βασικό μέσο ελέγχου των ωρών εργασίας και των υπερωριών. Με δεδομένο ότι θα γίνεται ακριβής καταγραφή της απασχόλησης μέσω της ψηφιακής κάρτας εργασίας, διασφαλίζεται ότι οι υπερωρίες θα αμείβονται. Σε αντίθεση με το σημερινό καθεστώς που η υπερωριακή απασχόληση μέχρι τώρα έμενε κρυφή, αδήλωτη και απλήρωτη. Η εισαγωγή της ψηφιακής κάρτας θα ξεκινήσει από τις τράπεζες και θα επεκταθεί σε όλες τις επιχειρήσεις (σούπερ μάρκετ, εταιρίες με προσωπικό πάνω από 20 άτομα κ.λπ.).

Θεσπίζονται άδειες πατρότητας 14 ημερών μετά τη γέννηση και 2 μηνών για ανατροφή τέκνου με αποδοχές.

Θεσπίζονται κανόνες υπέρ των εργαζομένων στην τηλεργασία, με το δικαίωμα της «αποσύνδεσης», δηλαδή τη δυνατότητα του εργαζομένου να μην παρέχει εργασία μετά τη λήξη του ωραρίου του. Θα μπορεί δηλαδή μόλις τελειώνει την τηλεργασία να μην απαντά ακόμη και όταν τον καλεί ο εργοδότης του.

Διευρύνονται οι κατηγορίες που οι απολύσεις θα απαγορεύονται ή θα θεωρούνται άκυρες αν πραγματοποιηθούν. Για παράδειγμα, θα θεωρείται άκυρη η απόλυση εργαζομένου που αρνήθηκε να υπογράψει ατομική σύμβαση για διευθέτηση ωραρίου.

Τροποποιείται το πλαίσιο των καταχρηστικών απολύσεων, με πρόβλεψη αυξημένης αποζημίωσης χωρίς δικαίωμα επαναπρόσληψης.

Η νομοθετική ρύθμιση που θα περιλαμβάνει το νομοσχέδιο έχει στόχο την απεμπλοκή εργοδοτών και εργαζομένων από χρονοβόρες δικαστικές διενέξεις. Το νέο καθεστώς δεν θα ακυρώνει το δικαίωμα των εργαζομένων να προσφεύγουν δικαστικά όταν θεωρούν ότι η απόλυσή τους είναι καταχρηστική, πλην όμως δεν θα προβλέπεται επαναπρόσληψη, αλλά μια επιπλέον αποζημίωση απόλυσης (έως και διπλάσια ή τριπλάσια) της αρχικής.

Από 12ωρο σε 4ωρο με τα ίδια λεφτά

Με τη νέα ρύθμιση για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, ο εργαζόμενος θα μπορεί να συμφωνεί με τον εργοδότη να δουλεύει 10ωρο, 11ωρο ή 12ωρο κάποιες μέρες της εβδομάδας ή του μήνα μέσα σε μια περίοδο 6 μηνών, με αντάλλαγμα εντός του ίδιου εξαμήνου οι επιπλέον ώρες δουλειάς να επιστραφούν στον εργαζόμενο είτε με μείωση ωραρίου σε 4, 5 και 6 ώρες ημερησίως είτε με επιπλέον άδεια και με τις ίδιες αμοιβές.

Θα πρέπει να προβλεφθούν δικλίδες, ώστε να μην επιτρέπονται απολύσεις όσο θα διαρκεί η διευθέτηση του χρόνου εργασίας, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να απασχοληθεί, για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος για 12ωρα και να τον απολύσει ο εργοδότης πριν του επιστραφεί η μείωση του χρόνου εργασίας.

Τι ισχύει και τι θα προβλέπεται για τις υπερωρίες

Ισχύον καθεστώς:

• Έως 120 ώρες υπερωριακή απασχόληση τον χρόνο σε επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, λιανεμπόριο κ.λπ. και έως 96 ώρες τον χρόνο στις βιομηχανίες-βιοτεχνίες, με προσαύξηση ωρομισθίου 40%.
• Υπερωρίες κατ’ εξαίρεση πάνω από τις 120 ή τις 96 ώρες με άδεια υπουργού και ΑΣΕ, καθώς και προσαύξηση ωρομισθίου 60%.
• Υπερωρίες χωρίς κατ’ εξαίρεση άδεια (παράνομες υπερωρίες) πέραν των 120 ή των 96 ωρών με προσαύξηση ωρομισθίου 80%.

Νέο καθεστώς:

• Έως 150 ώρες υπερωριακής απασχόλησης τον χρόνο (για όλες τις επιχειρήσεις) με προσαύξηση ωρομισθίου 40%.
• Υπερωρίες κατ’ εξαίρεση άνω των 150 ωρών με άδεια γενικού γραμματέα και με προσαύξηση 60%.
• Παράνομες (μη δηλωμένες και χωρίς κατ’ εξαίρεση άδεια) υπερωρίες άνω των 150 ωρών, με προσαύξηση 120%.

Παράδειγμα

Με ισχύον καθεστώς εργαζόμενος που έχει 150 ώρες υπερωρίες, εκ των οποίων νόμιμες είναι οι 120, παίρνει προσαύξηση ωρομισθίου 40% έως τις 120 ώρες υπερωριακής απασχόλησης και 80% προσαύξηση ωρομισθίου για τις υπόλοιπες 30 ώρες που είναι παράνομες (χωρίς ειδική άδεια). Αν το ωρομίσθιο είναι 7,2 ευρώ (που αντιστοιχεί σε μηνιαίο μικτό μισθό 1.200 ευρώ), θα έχει προσαύξηση 2,88 ευρώ για κάθε ώρα νόμιμης υπερωρίας και 5,76 ευρώ για κάθε ώρα παράνομης υπερωρίας. Αρα, για τις 120 νόμιμες ώρες υπερωρίας θα πάρει προσαύξηση 345,6 ευρώ (2,88+120=345,6) και για τις 30 παράνομες υπερωρίες θα πάρει άλλα 172,8 ευρώ (5,76Χ30=172,8). Σύνολο για τις 150 ώρες υπερωριακής απασχόλησης θα πάρει 518,4 ευρώ προσαύξηση ωρομισθίου.

Με το νέο καθεστώς ο ίδιος εργαζόμενος με το ίδιο ωρομίσθιο των 7,2 ευρώ θα κάνει 150 ώρες υπερωριακής απασχόλησης με προσαύξηση ωρομισθίου 40% και για τις πάνω από τις 150 ώρες θα έχει προσαύξηση 120% αν είναι παράνομες (χωρίς ειδική άδεια). Στην περίπτωση που μείνει στις 150 νόμιμες υπερωρίες η προσαύξηση με 40% θα είναι 432 ευρώ (2,88Χ150=432), ενώ με το παλιό καθεστώς στις 150 υπερωρίες είχε 518,4 ευρώ προσαυξήσεις.

Τι θα ισχύσει με το οκτάωρο

Η προωθούμενη διάταξη για το ωράριο εργασίας, την υπερεργασία και τις υπερωρίες, σύμφωνα με το αποκλειστικό δημοσίευμα του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής, έχει ως εξής:

1 Σε επιχειρήσεις στις οποίες εφαρμόζεται συμβατικό ωράριο εργασίας έως 40 ώρες την εβδομάδα ο εργαζόμενος μπορεί να απασχολείται 5 επιπλέον ώρες την εβδομάδα κατά την κρίση του εργοδότη (υπερεργασία). Οι ώρες αυτές υπερεργασίας (41η, 42η, 43η, 44η, 45η ώρα) αμείβονται με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 20% και δεν συνυπολογίζονται στα επιτρεπόμενα όρια υπερωριακής απασχόλησης. Για όσους εργαζομένους ισχύει σύστημα εργασίας 6 εργάσιμων ημερών την εβδομάδα, η υπερεργασία ανέρχεται σε 8 ώρες την εβδομάδα (από 41η έως 48η ώρα).

2 Η πέραν των 45 ωρών την εβδομάδα απασχόληση μισθωτού θεωρείται υπερωριακή απασχόληση. Για όσους εργαζομένους ισχύει σύστημα εργασίας 6 εργάσιμων ημερών την εβδομάδα, υπερωριακή απασχόληση θεωρείται η εργασία πέραν των 48 ωρών την εβδομάδα.

3 Μισθωτοί απασχολούμενοι υπερωριακώς δικαιούνται για κάθε ώρα νόμιμης υπερωρίας, και έως 3 ώρες ημερησίως και μέχρι τη συμπλήρωση 150 ωρών ετησίως, αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 40%.

4 Κάθε ώρα υπερωρίας, για την πραγματοποίηση της οποίας δεν τηρούνται οι προβλεπόμενες από το νόμο διατυπώσεις και διαδικασίες έγκρισης, χαρακτηρίζεται παράνομη υπερωρία.

5 Για κάθε ώρα παράνομης υπερωρίας ο μισθωτός δικαιούται αποζημίωση ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 120%.

6 Με αποφάσεις του γενικού γραμματέα Εργασίας του υπουργείου Εργασίας δύναται να χορηγείται κατά περίπτωση άδεια υπερωριακής απασχόλησης των μισθωτών όλων των επιχειρήσεων και εργασιών εν γένει, επιπλέον των επιτρεπόμενων ανώτατων ορίων υπερωριακής απασχόλησης ετησίως σε περιπτώσεις επείγουσας φύσης εργασίας, η εκτέλεση της οποίας κρίνεται απολύτως επιβεβλημένη και δεν επιδέχεται αναβολή. Για αυτήν την υπερωριακή απασχόληση, οι μισθωτοί δικαιούνται προσαυξημένο ωρομίσθιο κατά 60%.