Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο: Αργεί η Ένωση Κεφαλαιαγορών – Οι διαπιστώσεις για την Ελλάδα

Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο διαπιστώνει στην έκθεσή του πως παρά τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το 2015 έως σήμερα να επιτύχει τον φιλόδοξο στόχο της οικοδόμησης μιας Ένωσης Κεφαλαιαγορών, το εγχείρημα δεν έχει ακόμη αποφέρει αποτελέσματα. Οι ελεγκτές του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου διαπίστωσαν ότι, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, οι προσδοκίες που είχαν διατυπωθεί ήταν υπερβολικά υψηλές και δεν ήταν ρεαλιστική η επίτευξή τους, λαμβανομένων υπόψη των μέτρων που θεσπίστηκαν στο πλαίσιο της Ένωσης Κεφαλαιαγορών.

Σύμφωνα με τους ελεγκτές μέχρι σήμερα, οι περισσότερες νομοθετικές πράξεις που σχετίζονται με την Ένωση Κεφαλαιαγορών είτε δεν έχουν ακόμη τεθεί σε εφαρμογή είτε τέθηκαν σε εφαρμογή μόλις πρόσφατα. Μάλιστα το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο υπογραμμίζει πως «πολλά από τα μέτρα που μπορούσε να λάβει η Κομισιόν στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της ήταν μη δεσμευτικά ή περιορισμένης εμβέλειας, και δεν συνεισέφεραν σημαντικά στη δημιουργία της Ένωσης Κεφαλαιαγορών».

Οι αναφορές στην Ελλάδα

Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου για τις λιγότερο ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές εντός της ΕΕ έδειξε ότι, για τουλάχιστον τέσσερα συνεχόμενα έτη, η Κομισιόν δεν συνέστησε την εφαρμογή άμεσων σχετικών μεταρρυθμίσεων σε δέκα κράτη μέλη, αν και αυτά τα κράτη μέλη εξακολουθούν να έχουν λιγότερο ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές από τον μέσο όρος της ΕΕ. Σε πέντε από αυτές τις περιπτώσεις, ήτοι στις Ελλάδα, Βουλγαρία, Κροατία, Λετονία και Σλοβακία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε συστάσεις μόνον για ευρύτερες προκλήσεις που επηρεάζουν τον χρηματοπιστωτικό τομέα, όπως η εποπτεία των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών ή το δικαστικό σύστημα.

Αλλά και για την υπηρεσία υποστήριξης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων της ΕΕ το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο αναφέρει πως δεν επικούρησε επαρκώς κάποιες χώρες όπως η Ελλάδα, η Σλοβακία, η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, η Κύπρος και η Αυστρία, με αποτέλεσμα να μην έχουν υλοποιήσει έργα σχετικά με την Ενιαία Ένωση Κεφαλαιαγορών.

Κατά την έκθεση, η υπηρεσία υποστήριξης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων της ΕΕ σκόπευε να υιοθετήσει μια προσέγγιση τριών σταδίων (βήμα προς βήμα) στην αλληλουχία των παρεμβάσεων, δηλαδή πρώτα να αναλύσει διεξοδικά την τρέχουσα κατάσταση, στη συνέχεια να βοηθήσει στη βελτίωση της πρόσβασης σε υποδομές και, τέλος να υποστηρίξει τις προσπάθειες εμβάθυνσης και διεύρυνσης της πρόσβασης στην κεφαλαιαγορά. Για το σκοπό αυτό, η υπηρεσία υποστήριξης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων της ΕΕ έθεσε επτά ευρείες περιοχές και 26 τύπους έργων σχετικών με την Ένωση Κεφαλαιαγορών που που θα μπορούσαν να υποστηριχθούν. Ωστόσο, σε έξι από τα 13 κράτη μέλη με τις σχετικά λιγότερο ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές (Λιθουανία, Σλοβενία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Ελλάδα και Κύπρο), η υπηρεσία υποστήριξης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων της ΕΕ δεν ακολούθησε στενά αυτήν την προσέγγιση.

Οι υφιστάμενες αδυναμίες

Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο εντοπίζει μια σειρά από αδυναμίες που εξακολουθούν να υφίστανται. Σύμφωνα με τους ελεγκτές, τα μέτρα για τη διαφοροποίηση των πηγών χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις ήταν υπερβολικά αδύναμα ώστε να λειτουργήσουν ως κίνητρο και καταλύτης για μια διαρθρωτική στροφή προς περισσότερη χρηματοδότηση από την αγορά στην ΕΕ. Παραδείγματος χάριν, οι ελεγκτές σημειώνουν ότι η πρόσβαση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις δημόσιες αγορές δεν έχει μέχρι στιγμής βελτιωθεί σημαντικά ούτε έχει καταστεί φθηνότερη. Σημειώνουν επίσης ότι η Κομισιόν θα μπορούσε να έχει καταβάλει περισσότερες προσπάθειες για την προώθηση του χρηματοοικονομικού προγραμματισμού μεταξύ των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των δυνητικών επενδυτών.

Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου σημειώνει ακόμη πως η νομοθεσία περί τιτλοποιήσεων –η οποία θα μπορούσε να λειτουργήσει ως έμμεσο χρηματοδοτικό μέσο για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις – αποτέλεσε θετικό βήμα, αλλά δεν έχει ακόμη επιτύχει τον αναμενόμενο αντίκτυπο όσον αφορά τη διευκόλυνση της χρηματοδότησης, ούτε βοήθησε τις τράπεζες να αυξήσουν τη δανειοδοτική τους ικανότητα.

Ειδική μνεία γίνεται στην έκθεση στο ότι υπάρχουν σαφείς γεωγραφικές αποκλίσεις μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά στην κεφαλαιοποίηση, τη ρευστότητα και το βάθος των τοπικών κεφαλαιαγορών. «Τα κράτη μέλη της Δύσης και του Βορρά τείνουν να έχουν βαθύτερες κεφαλαιαγορές και αυτοενισχυόμενους κεφαλαιακούς κόμβους, ενώ τα κράτη μέλη στην Ανατολή και το Νότο υστερούν», σημειώνεται σχετικά.

Οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν είχε αναπτύξει ολοκληρωμένη και σαφή ενωσιακή στρατηγική για την αντιμετώπιση αυτών των διαφορών. Διαπίστωσαν ότι η Κομισιόν είχε χρησιμοποιήσει τον συντονιστικό της ρόλο στο πλαίσιο της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου προκειμένου να προωθήσει την ανάπτυξη και την ολοκλήρωση των τοπικών κεφαλαιαγορών και παρείχε στήριξη σε ορισμένα κράτη μέλη. Ωστόσο, δεν είχε συστήσει σε όλα τα κράτη μέλη με λιγότερο ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές να εφαρμόσουν τις σχετικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.

Οι ελεγκτές παρατήρησαν επίσης ότι το σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών δεν είχε επιφέρει ριζικές αλλαγές όσον αφορά στην άρση των κύριων φραγμών που παρεμποδίζουν τις διασυνοριακές ροές κεφαλαίων. Οι φραγμοί αυτοί απορρέουν συχνά από την εθνική νομοθεσία, όπως αυτή που διέπει τους τομείς της αφερεγγυότητας και της παρακράτησης φόρου στην πηγή, ή από την έλλειψη χρηματοοικονομικής παιδείας. Η πρόοδος όσον αφορά την άρση των φραγμών ήταν περιορισμένη, εν μέρει λόγω της έλλειψης στήριξης από τα κράτη μέλη.

Επίσης, ένα άλλο ζήτημα σχετικό με το σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών ήταν η ασαφής διατύπωση των στόχων. Όπως διαπιστώθηκε, οι προτεραιότητες προσδιορίστηκαν σε προχωρημένο στάδιο της διαδικασίας και όπου υπήρχαν στόχοι, συνήθως δεν ήταν μετρήσιμοι. Οι δε ελεγκτές επίκριναν το γεγονός ότι η παρακολούθηση της προόδου «δεν ήταν τακτική και συνεπής».

Τέλος, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο διατύπωσε προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σειρά συστάσεων για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του σχεδίου για την Ένωση Κεφαλαιαγορών. Κάλεσε δε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να εξετάσει με ποιον τρόπο θα εξελίξει την πρόταση της Κομισιόν για την αντιμετώπιση της ασύμμετρης φορολογικής μεταχείρισης μεταξύ μετοχικών και δανειακών κεφαλαίων που αποβαίνει εις βάρος της ανάπτυξης της Ένωσης Κεφαλαιαγορών.