Σε δημόσια διαβούλευση το νέο νομοσχέδιο για το ξέπλυμα χρήματος - Οι νέες Ποινικές Κυρώσεις 

Με το εν λόγω σχέδιο νόμου, ενσωματώνεται η Οδηγία (ΕΕ) 2018/843 (5η Οδηγία για την καταπολέμηση του Ξεπλύματος Χρήματος και της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας – ΞΧ/ΧΤ) και εισάγονται τροποποιήσεις στον ν. 4557/2018, ο οποίος αποτελεί το βασικό εθνικό νομοθέτημα για το σκοπό αυτό.

Η διαβούλευση του νομοσχεδίου που επεξεργάστηκαν οι υπηρεσίες του υπουργείου υπό την επίβλεψη του υφυπουργού Οικονομικών αρμόδιου για το χρηματοπιστωτικό σύστημα Γιώργου Ζαββού θα διαρκέσει μέχρι τις 11 Σεπτεμβρίου 2020.

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου η νομοθεσία που αφορά στην πρόληψη και καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας έχει αποτελέσει τα τελευταία χρόνια αντικείμενο διαδοχικών τροποποιήσεων, δεδομένης της εξελισσόμενης φύσης των απειλών και των ευπαθειών του ενωσιακού και των εθνικών συστημάτων πρόληψης και καταστολής.

Με το σχέδιο νόμου που εισάγει τις τροποποιήσεις στον ν. 4557/2018, ενσωματώνεται στην ελληνική έννομη τάξη η Οδηγία (ΕΕ) 2018/843 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 30ης Μαΐου 2018 για την τροποποίηση της Οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 σχετικά με την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας και για την τροποποίηση των Οδηγιών 2009/138/ΕΚ και 2013/36/ΕΚ (L 156).

Οι τροποποιήσεις ήταν επακόλουθο της ανάγκης προσαρμογής στις νεότερες εξελίξεις και στα δεδομένα που αναφέρει η Οδηγία στο προοίμιό της.

Ειδικότερα, το πεδίο εφαρμογής των υπόχρεων οντοτήτων έχει διευρυνθεί, ώστε να συμπεριλαμβάνει τους παρόχους υπηρεσιών ανταλλαγής μεταξύ εικονικών νομισμάτων και παραστατικών νομισμάτων, καθώς και τους παρόχους υπηρεσιών θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών.

Περαιτέρω, επιδιώκεται η εναρμόνιση της εφαρμογής ενισχυμένης δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη για τρίτες χώρες, οι οποίες καθορίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως χώρες υψηλού κινδύνου.

Επιπροσθέτως, μειώνονται τα κατώτατα όρια βάσει των οποίων απαλλάσσονται τα υπόχρεα πρόσωπα από την εφαρμογή ορισμένων μέτρων δέουσας επιμέλειας στις προπληρωμένες κάρτες.

Ακολούθως, επιδιώκονται βελτιωμένη πρόσβαση σε ακριβείς και επίκαιρες πληροφορίες σχετικά με τον πραγματικό δικαιούχο, καθώς και διαφάνεια όσον αφορά στη δομή των νομικών προσώπων και οντοτήτων.

Παράλληλα, προβλέπονται μεταξύ άλλων:

⁃ Μέτρα για την ενίσχυση της διαφάνειας των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών των εταιρικών και άλλων νομικών προσώπων με στόχο τη βελτίωση του υφιστάμενου προληπτικού πλαισίου και την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του ξεπλύματος χρήματος.

⁃ Η έκδοση καταλόγου σημαντικών δημόσιων λειτουργημάτων και ειδικών καθηκόντων και αρμοδιοτήτων για τον προσδιορισμό των πολιτικώς εκτεθειμένων προσώπων, καθώς και η υποχρέωση των διεθνών οργανισμών, διαπιστευμένων στην Επικράτεια να διατηρούν ενήμερο κατάλογο σημαντικών δημόσιων λειτουργημάτων.

⁃ Η ενίσχυση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών.

Το σχέδιο νόμου περιλαμβάνει τις εξής καινοτομίες:

• Ενίσχυση της διαφάνειας των εταιρικών δομών με διασφάλιση δημόσιας πρόσβασης στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων.

• Περιορισμός της ανωνυμίας που περιβάλλει τα ψηφιακά νομίσματα και τις υπηρεσίες θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών με την εγγραφή των σχετικών παρόχων σε ειδικό μητρώο και την πρόβλεψη άσκησης εποπτείας.

• Θέσπιση περιορισμού ποσού στις συναλλαγές με προπληρωμένες κάρτες.

• Παροχή δυνατότητας στην εθνική Μονάδα Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών (Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες) κατά την άσκηση των καθηκόντων της, για πρόσβαση σε μεγαλύτερο εύρος πληροφοριών.

• Καθορισμός κριτηρίων και δικλείδων ασφαλείας σχετικά με συναλλαγές από και προς τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου, όπως χαρακτηρίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

• Θέσπιση του Συστήματος Μητρώων Τραπεζικών Λογαριασμών και Λογαριασμών Πληρωμών ως κεντρικού αυτοματοποιημένου μηχανισμού για την έγκαιρη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με την ταυτότητα των κατόχων τραπεζικών λογαριασμών και λογαριασμών πληρωμών.

• Στενότερη και πιο συστηματική συνεργασία των αρχών προληπτικής εποπτείας και των αντίστοιχων αρχών εποπτείας για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος, τόσο μεταξύ τους όσο και με τις αρμόδιες ευρωπαϊκές αρχές.

Οι Ποινικές Κυρώσεις

Το νέο σχέδιο νομού φέρνει αλλαγές στις ποινικές κυρώσεις για το ξέπλυμα με την πλέον σοβαρή παρέμβαση να είναι αυτή που καθιστά ανεξάρτητο το αδίκημα του ξεπλύματος από το βασικό αδίκημα, π.χ τη φοροδιαφυγή, τη δωροδοκία, την απιστία, την απάτη, κ.α..

Έτσι, πλέον η άσκηση ποινικής δίωξης και η καταδίκη για νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες δεν προϋποθέτει ποινική δίωξη ή καταδίκη του υπαιτίου για το βασικό αδίκημα.

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο:

-Με κάθειρξη μέχρι δέκα (10) ετών και με χρηματική ποινή από είκοσι χιλιάδες (20.000) ευρώ έως ένα εκατομμύριο (1.000.000) ευρώ τιμωρείται ο υπαίτιος πράξεων νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες.

- Ο υπαίτιος των πράξεων της περ. α΄ τιμωρείται με κάθειρξη και με χρηματική ποινή από τριάντα χιλιάδες (30.000) ευρώ έως ένα εκατομμύριο πεντακόσιες χιλιάδες (1.500.000) ευρώ, αν έδρασε ως υπάλληλος υπόχρεου νομικού προσώπου ή αν το βασικό αδίκημα περιλαμβάνεται στα αδικήματα των περ. γ΄ και ε΄ του άρθρου 4, ακόμη και αν για αυτά προβλέπεται ποινή φυλάκισης.

- Ο υπαίτιος των πράξεων της περ. α΄ τιμωρείται με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα (10) ετών και με χρηματική ποινή από πενήντα χιλιάδες (50.000) ευρώ έως δύο εκατομμύρια (2.000.000) ευρώ, αν ασκεί τέτοιου είδους δραστηριότητες κατ` επάγγελμα ή κατά συνήθεια ή είναι υπότροπος ή έδρασε για λογαριασμό, προς όφελος ή εντός των πλαισίων εγκληματικής ή τρομοκρατικής οργάνωσης ή ομάδας.

- Με φυλάκιση μέχρι δύο (2) ετών τιμωρείται ο υπάλληλος του υπόχρεου νομικού προσώπου ή όποιο άλλο υπόχρεο προς αναφορά ύποπτων συναλλαγών πρόσωπο παραλείπει από πρόθεση να αναφέρει αρμοδίως ύποπτες ή ασυνήθεις συναλλαγές ή δραστηριότητες ή παρουσιάζει ψευδή ή παραπλανητικά στοιχεία, κατά παράβαση των σχετικών νομοθετικών, διοικητικών ή κανονιστικών διατάξεων και κανόνων, εφόσον για την πράξη του δεν προβλέπεται βαρύτερη ποινή από άλλες διατάξεις.

- Η ποινική ευθύνη για το βασικό αδίκημα δεν αποκλείει την τιμωρία των υπαιτίων, αυτουργού και συμμέτοχων, για τις πράξεις των περ. α΄, β΄ και γ΄ , εφόσον τα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης των πράξεων νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες είναι διαφορετικά από εκείνα του βασικού αδικήματος.

- Αν η προβλεπόμενη ποινή για βασικό αδίκημα είναι φυλάκιση, ο υπαίτιος αυτού τιμωρείται για το αδίκημα της νομιμοποίησης εσόδων με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους και με χρηματική ποινή από δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ, έως πεντακόσιες χιλιάδες (500.000) ευρώ. Με την ίδια ποινή τιμωρείται ο υπαίτιος του εγκλήματος της νομιμοποίησης εσόδων, που δεν είναι συμμέτοχος στη διάπραξη του βασικού αδικήματος, εφόσον είναι συγγενής εξ αίματος ή εξ αγχιστείας σε ευθεία γραμμή ή εκ πλαγίου μέχρι και του β΄ βαθμού ή σύζυγος, θετός γονέας ή θετό τέκνο του υπαιτίου του βασικού αδικήματος.

- Αν εχώρησε καταδίκη του υπαιτίου για βασικό αδίκημα, η ποινή κατ’ αυτού ή τρίτου από τους αναφερόμενους στο δεύτερο εδάφιο της περ. στ΄ για το αδίκημα της νομιμοποίησης εσόδων που έχουν προκύψει από το ίδιο βασικό αδίκημα δεν μπορεί να υπερβαίνει την επιβληθείσα ποινή για την τέλεση του βασικού αδικήματος.

- Οι περ. στ΄ και ζ΄ δεν ισχύουν στις περιστάσεις της περ. γ΄ και στα βασικά αδικήματα που αναφέρονται στην περ. β΄.

- Αν η προβλεπόμενη ποινή για βασικό αδίκημα είναι φυλάκιση και τα έσοδα που έχουν προκύψει δεν υπερβαίνουν το ποσό των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ, η ποινή για το αδίκημα της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες είναι φυλάκιση έως δύο (2) ετών. Αν στην περίπτωση αυτή συντρέχουν στο πρόσωπο του υπαιτίου του βασικού αδικήματος ή τρίτου οι περιστάσεις της περ. γ΄, η ποινή για το αδίκημα της νομιμοποίησης εσόδων είναι φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) ετών και χρηματική ποινή από τριάντα χιλιάδες (30.000) ευρώ, έως πεντακόσιες χιλιάδες (500.000) ευρώ.

- Στα εγκλήματα νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, για την εφαρμογή των άρθρων 88 έως 93 ΠΚ, λαμβάνονται υπόψη και οι αμετάκλητες καταδικαστικές αποφάσεις που εκδίδουν δικαστήρια άλλων κρατών μερών της Σύμβασης της Βαρσοβίας της 16ης Μάϊου 2005 του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη νομιμοποίηση, την ανίχνευση, την κατάσχεση και τη δήμευση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας (ν. 4478/2017, Α΄ 91).