Ασφαλιστικό νομοσχέδιο: Οι αλλαγές σε φόρους, εισφορές και συντάξεις από 1η Ιανουαρίου

Σύμφωνα με το «Έθνος της Κυριακής», το νέο έτος είναι χρονιά παρεµβάσεων και στο µέτωπο των µισθών. Από τις αλλαγές επηρεάζονται πάνω από τέσσερα εκατοµµύρια εργαζόµενοι – ασφαλισµένοι και συνταξιούχοι.

Πρόκειται για πάνω από 3,3 εκατοµµύρια ασφαλισµένους - µισθωτούς ιδιωτικού τοµέα, δηµοσίους υπαλλήλους, αγρότες, αυτοαπασχολούµενους και ελεύθερους επαγγελµατίες - όπως επίσης και περίπου 800.000 συνταξιούχους που θα δουν σταδιακά εντός του 2020 αναπροσαρµογές εισφορών, συντάξεων και µισθών.

1. Σύνταξη

Τα όρια ηλικίας για έξοδο πριν από τα 62 ή 67 έτη

Νέες αλλαγές στα όρια ηλικίας χιλιάδων ασφαλισµένων έρχονται από 1ης Ιανουαρίου 2020, στο πλαίσιο της µεγάλης µεταβατικής περιόδου που ξεκίνησε το 2015 και ολοκληρώνεται το 2022. Μοναδική κατηγορία ασφαλισµένων που µένουν ανεπηρέαστοι από τη νέα αύξηση είναι όσοι είχαν οριστικά θεµελιώσει δικαίωµα τη 19η Αυγούστου 2015, είχαν δηλαδή συµπληρώσει τότε και τις δύο προϋποθέσεις: το όριο ηλικίας και τον απαιτούµενο χρόνο ασφάλισης.

Επιπρόσθετα, δεν επηρεάζεται η δυνατότητα συνταξιοδότησης όσων αποχωρούν µε βαρέα και ανθυγιεινά. Αντίθετα, η νέα αύξηση ορίων που έρχεται από 1/1/2020 επηρεάζει την ηλικία συνταξιοδότησης για όλους όσοι έχουν κατοχυρωµένο δικαίωμα σύνταξης µε τα παλαιά όρια και µπορούν να αποχωρήσουν νωρίτερα από τα 62 ή τα 67 µέχρι και 31/12/2022. Τα νέα όρια αφορούν κυρίως συνταξιοδοτούµενους µε 35ετία και 37ετία, γονείς στο ∆ηµόσιο ή το ΙΚΑ κ.ά. Η αύξηση κυµαίνεται από 3 µήνες για τις 35ετίες έως 21 µήνες, δηλαδή 1,9 χρόνια για όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις.

2. Πλασματικά έτη

Αύξηση 20% του κόστους εξαγοράς στο ∆ηµόσιο

Από τον νέο χρόνο αυξάνεται κατά 20% το κόστος εξαγοράς πλασµατικών ετών για τους δηµοσίους υπαλλήλους, στο πλαίσιο της µεταβατικής περιόδου του νόµου Κατρούγκαλου. Όσοι προλάβουν να υποβάλουν αίτηση στις 30/12 και στις 31/12 µπορούν να κερδίσουν από 400 έως 1.200 ευρώ για κάθε πλήρες πλασµατικό έτος (12 µήνες) που αναγνωρίζουν. Αρκούν η υποβολή της αίτησης στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και η λήψη αριθµού πρωτοκόλλου, καθώς η εξόφληση θα γίνει µε την έκδοση της συνταξιοδοτικής απόφασης. Περίπου 50.000 δηµόσιοι υπάλληλοι µπορούν να εξαγορά σουν µέχρι και 12 χρόνια, ώστε να συνταξιοδοτηθούν πριν από τα 67 την επόµενη 5ετία. Για τις αιτήσεις εξαγοράς που θα υποβληθούν µέχρι 31/12 το κόστος υπολογίζεται στο 16,67% επί των συντάξιµων αποδοχών τον τρέχοντα ∆εκέµβριο. Από 1/1/2020 θα απαιτείται η καταβολή του 20%. Η εξαγορά συµφέρει όσους επιζητούν να κατοχυρώσουν δικαίωµα µε τις διατάξεις του 2010, του 2011 ή του 2012 αλλά και όσους θέλουν να συνταξιοδοτηθούν αργότερα (π.χ. µε 40 έτη στα 62), αλλά επιθυµούν να κατοχυρώσουν το κόστος. Οι αυξήσεις των συντελεστών αναπλήρωσης καθιστούν την εξαγορά ακόµη πιο συµφέρουσα. Το ποσό καταβάλλεται σε τόσες µηνιαίες δόσεις όσοι είναι και οι µήνες που αναγνωρίζονται. Εναλλακτικά καταβάλλεται εφάπαξ µέσα σε 3 µήνες από την κοινοποίηση της απόφασης αναγνώρισης, οπότε παρέχεται έκπτωση 2% για κάθε έτος εξαγοράς. Ετσι για παράδειγµα δηµόσιος υπάλληλος µε αποδοχές 1.860€, εφόσον υποβάλει αίτηση για εξαγορά πλασµατικών ετών µέχρι 31/12/2019, θα καταβάλει 309,8€/µήνα. Από την 1/1/2020 το εν λόγω κόστος θα διαµορφωθεί σε 372€/µήνα.

3. Ελεύθεροι επαγγελματίες

Επιλογή από 6+1 κατηγορίες εισφορών

Εντελώς νέο τοπίο εισφορών φέρνει το 2020 για 950.000 αυτοαπασχολούµενους και ελεύθερους επαγγελµατίες. Οι εισφορές αποσυνδέονται από το δηλωθέν στην Εφορία εισόδηµα και από τον κατώτατο µισθό και θεσπίζονται 6 ασφαλιστικές κατηγορίες ελεύθερης επιλογής, οι οποίες θα κυµαίνονται από 220 έως 576 ευρώ. Μια 7η υποκατώτατη κατηγορία θεσπίζεται στα 126€ για τους νέους επαγγελµατίες µε δραστηριότητα έως 5 ετών. Ο κάθε ασφαλισµένος θα µπορεί να εντάσσεται τον ∆εκέµβριο κάθε έτους ελεύθερα σε όποια κατηγορία επιθυµεί να ασφαλιστεί για το επόµενο έτος. Η πρώτη ασφαλιστική κατηγορία θα είναι υποχρεωτική και οι επόµενες προαιρετικές. Οσο υψηλότερες εισφορές καταβάλλει κάποιος τόσο µεγαλύτερη σύνταξη θα λάβει στο τέλος του ασφαλιστικού του βίου. Το ίδιο σύστηµα θα ισχύσει και για εισφορές επικουρικής και εφάπαξ. Η κατώτατη εισφορά για επικουρική θα είναι 42€/µήνα (αφορά δικηγόρους, µηχανικούς, πρατηριούχους υγρών καυσίµων και αρτοποιούς). Η κατώτατη εισφορά για εφάπαξ θα είναι 26€/µήνα (αφορά δικηγόρους, µηχανικούς, γιατρούς).

4. Αγρότες

Μεταβατικό στάδιο η νέα χρονιά

Οι εισφορές για τους 450.000 αγρότες αλλάζουν από 1/1/2020 µε τον ίδιο µηχανισµό που θα εφαρµοστεί και στους ελεύθερους επαγγελµατίες. Η εισφορά αποσυνδέεται από το δηλωθέν εισόδηµα. Οι αγρότες θα µπορούν να επιλέγουν προαιρετικά την κατηγορία στην οποία επιθυµούν να ενταχθούν τον ∆εκέµβριο κάθε έτους. Θα υπάρχει ειδική πρόβλεψη για τους αγρότες που θα δραστηριοποιούνται για πρώτη φορά και για µία 5ετία. Οι εισφορές αυτές πρόκειται να αυξηθούν από την 1/1/2021.

5. Συνταξιούχοι

30% από 60% το «πέναλτι» για όσους εργάζονται

Αύξηση 75% φέρνει το ασφαλιστικό νοµοσχέδιο από το 2020 για τους απασχολούµενους συνταξιούχους, καθώς αναµένεται να µειωθεί η περικοπή της σύνταξης λόγω απασχόλησης από το 60% στο 30%. Η αλλαγή του ποσοστού παρακράτησης των κύριων και επικουρικών συντάξεων αναµένεται να ισχύσει για το σύνολο των συνταξιούχων που εργάζονται πριν και µετά την εφαρµογή του νόµου Κατρούγκαλου (12 Μαΐου 2016).

6. Μπλοκάκια

Αλλάζουν οι κρατήσεις

Αλλάζει το καθεστώς εισφορών για τους µισθωτούς που διατηρούν παράλληλα και δεύτερη δραστηριότητα αυτοαπασχόλησης (µπλοκάκι). Οσοι καλύπτουν από τον µισθό τους την ελάχιστη εισφορά για σύνταξη και υγεία των 210 ευρώ, θα απαλλάσσονται από την εισφορά στο µπλοκάκι. Αν οι ασφαλιστικές κρατήσεις εργαζοµένου και εργοδότη για το 27,10% (σύνταξη και υγεία) δεν καλύπτουν το ποσό των 210 ευρώ, τότε ο ασφαλισµένος θα έχει υποχρέωση να καταβάλει στο µπλοκάκι κατ’ ελάχιστον το υπόλοιπο. Ταυτόχρονα αλλάζει ριζικά το καθεστώς των τίτλων κτήσης (πρώην αποδείξεις επαγγελµατικής δαπάνης). Εξετάζεται το ετήσιο όριο των 10.000 ευρώ να πέσει σηµαντικά στα 3.000 ευρώ ή 5.000 ευρώ και να απαλλαγεί από την υποχρέωση παρακράτησης ασφαλιστικών εισφορών (σήµερα ισχύουν εισφορές 20,28%).

7. Συμβάσεις

Εξαιρέσεις στο τραπέζι

Μπαίνει εντός του 2020 σε εφαρµογή το νέο τοπίο για τις συλλογικές κλαδικές συµβάσεις. Οι υπουργικές αποφάσεις εξειδικεύουν τα κριτήρια για τις εξαιρέσεις από τις κλαδικές συµβάσεις και τις περιπτώσεις των επιχειρήσεων για τις οποίες η επιχειρησιακή σύµβαση θα υπερισχύει της κλαδικής.

8. Μείωση εισφορών

Σε δυο δόσεις

Μείωση εισφορών έρχεται και για τους µισθωτούς, αλλά µόνο για όσους εργάζονται µε πλήρη απασχόληση από το δεύτερο εξάµηνο του 2020. Η µείωση θα είναι 0,9 ποσοστιαίες µονάδες, ενώ θα φτάσει σωρευτικά τις 5 µονάδες µέχρι και το 2023. Η αφαίρεση 0,9 ποσοστιαίων µονάδων από τον όγκο των ασφαλιστικών εισφορών εργοδότη και εργαζοµένου, που σήµερα φτάνουν αθροιστικά στο 40,56%, µεταφράζεται σε ελάφρυνση 2,21% του µη µισθολογικού κόστους. Μεγαλύτερη θα είναι η ελάφρυνση από 1/1/2021 και µετά. Το µέτρο αφορά περίπου 1,5 εκατοµµύριο µισθωτούς, εργαζόµενους µε πλήρη απασχόληση. Η αλλαγή αυτή δεν θα επηρεάσει τις συντάξιµες αποδοχές των εργαζοµένων, καθώς η µείωση δεν θα προέλθει από το 20% των εισφορών υπέρ ΕΦΚΑ, αλλά από τα συνεισπραττόµενα υπέρ ΟΑΕ∆.

9. «Εργανή ΙΙ»

Ψηφιακό ωράριο

Με το νομοσχέδιο «Εργάνη ΙΙ» έρχεται η ηλεκτρονική κάρτα εργασίας καθώς και το ψηφιακό ωράριο. Το πρώτο τρίµηνο του 2020 το µέτρο θα ξεκινήσει να λειτουργεί σε στάδια και πιλοτικά σε συγκεκριµένους κλάδους, όπως για παράδειγµα στο λιανικό εµπόριο και στον χρηµατοπιστωτικό τοµέα. Στόχος είναι η ηλεκτρονική κάρτα να εφαρµοστεί σε όλο τον ιδιωτικό τοµέα στα τέλη του 2020 και να διασυνδεθεί ψηφιακά µε το σύστηµα «Εργάνη» αλλά και µε την Αναλυτική Περιοδική ∆ήλωση του ΕΦΚΑ. Η νέα ηλεκτρονική κάρτα θα είναι εισόδου - εξόδου.

10. Κύριες συντάξεις

Πόσο θα αυξηθούν τα ποσοστά αναπλήρωσης

Μετά και την απόφαση του ΣτΕ στο νέο Ασφαλιστικό αυξάνονται οι συντελεστές αναπλήρωσης των κύριων συντάξεων, ώστε να οδηγούν σε αναπλήρωση της τάξης του 51% για 40 έτη ασφάλισης (έναντι 42,80% σήµερα) και 40%-40,5% για 35ετία ασφάλισης (έναντι 33,81% σήµερα) στην ανταποδοτική σύνταξη. Αυτό σηµαίνει αύξηση άνω των 8 ποσοστιαίων µονάδων για τη 40ετία και άνω των 6 ποσοστιαίων µονάδων για την 35ετία. Στην 5ετία 30-35 η σωρευτική αύξηση θα είναι µικρότερη. Στην ανταποδοτική θα προστίθεται η εθνική των 384 ευρώ.

Η αναπροσαρµογή των συντελεστών µεταφράζεται σε αυξήσεις κύριων συντάξεων για 3+2 κατηγορίες παλαιών και νέων συνταξιούχων. Τρεις κατηγορίες συνταξιούχων θα δουν… ζεστό χρήµα στην τσέπη, ενώ άλλες δύο κατηγορίες θα αντιληφθούν την αύξηση στο εκκαθαριστικό τους, καθώς διατηρούν προσωπική διαφορά. ∆εδοµένου ότι το Ασφαλιστικό θα ψηφιστεί τον Ιανουάριο, µαζεύονται ήδη αναδροµικά 4 µηνών. Η κλιµακωτή αύξηση της αναπλήρωσης κοντά στο 51% για τη 40ετία φέρνει αυξήσεις της τάξης του 10% στα τελικά ποσά των συντάξεων για αποδοχές έως 1.500 ευρώ και έως 15% για υψηλότερες. Για όλες τις αναπροσαρµογές η αφετηρία µπαίνει στις 4 Οκτωβρίου 2019.

Παράδειγµα 1: Εµπορος ασφαλισµένος στον ΟΑΕΕ (πρώην ΤΕΒΕ) σε µεσαίες κατηγορίες συµπληρώνει το 2020 τα 62 και τα 40 έτη ασφάλισης. Με τον σηµερινό τρόπο υπολογισµού και µε συντάξιµες αποδοχές 1.870€ θα λάµβανε κύρια σύνταξη 1.184,3€ (µεικτά). Με τους νέους συντελεστές η σύνταξή του διαµορφώνεται στα 1.319€ - αύξηση 11%.
Παράδειγµα 2: Ιδιωτικός υπάλληλος µε ασφάλιση στην ανώτατη κλάση του ΙΚΑ και 12.000 ένσηµα µπορεί να συνταξιοδοτηθεί το 2020 µε πλήρη σύνταξη. Με τον σηµερινό τρόπο υπολογισµού και µε συντάξιµες αποδοχές 3.187€ θα λάβει κύρια σύνταξη 1.748,03€ (µεικτά). Με τους νέους συντελεστές η σύνταξή του διαµορφώνεται στα 1.977,5€ (µεικτά) - αύξηση 12,5%.
Παράδειγµα 3: Μηχανικός του πρ. ΤΣΜΕ∆Ε συµπληρώνει το 2020 τα 40 έτη, ώστε να συνταξιοδοτηθεί µε πλήρη σύνταξη στα 62. Με τον σηµερινό τρόπο υπολογισµού και µε αποδοχές 2.800€ θα λάβει κύρια σύνταξη 1.582,4€ (µεικτά). Με τους νέους συντελεστές η σύνταξή του θα διαµορφωθεί στα 1.784€ (µεικτά) - αύξηση 12,4%.

11. Επικουρικές

Αυξήσεις σε 300 χιλ.

Αναδρομικές αυξήσεις από 5 ευρώ έως 196 ευρώ που θα φτάνουν µεσοσταθµικά στα 99,57 ευρώ τον µήνα για περίπου 300.000 δικαιούχους επικουρικών συντάξεων φέρνει το ασφαλιστικό νοµοσχέδιο. Τις αυξήσεις θα λάβουν µετά την ψήφιση του νοµοσχεδίου µαζί µε τα αναδροµικά από 4 Οκτωβρίου όσοι είχαν άθροισµα κύριας και επικουρικής πάνω από 1.300 ευρώ το καλοκαίρι του 2016 και είδαν τις επικουρικές τους να µειώνονται. Υπενθυµίζεται πως όλες οι επικουρικές συντάξεις επανυπολογίστηκαν µε ετήσιο ποσοστό αναπλήρωσης 0,45%. Οσοι συνταξιούχοι είχαν άθροισµα κάτω από 1.300 ευρώ διατήρησαν «προσωπική διαφορά» στην επικουρική. Οσοι είχαν άθροισµα από 1.300 ευρώ και πάνω έχασαν την προσωπική διαφορά µέχρι του ορίου των 1.300 ευρώ. Αυτοί οι συνταξιούχοι θα επιστρέψουν τώρα στο ποσό της επικουρικής που είχαν τον Μάιο του 2016. Πάνω από 40% αύξηση θα έχουν πάνω από 156.000 συνταξιούχοι, κυρίως µισθωτοί του πρ. ΙΚΑ – ΕΤΕΑΜ.

12. Στη διαβούλευση

Κατώτατος μισθός

Εντός του τελευταίου 10ηµέρου του Φεβρουαρίου του 2020 θα ξεκινήσει η διαβούλευση για τον νέο κατώτατο µισθό. Μετά τη σύνταξη του πορίσµατος ο υπουργός Εργασίας θα εισηγηθεί στο Υπουργικό Συµβούλιο, τον νέο κατώτατο µισθό και το κατώτατο ηµεροµίσθιο. Ο νέος µισθός θα επηρεάσει τουλάχιστον 400.000 εργαζόµενους µε µερική ή πλήρη απασχόληση. Εντός του πρώτου τετραµήνου του 2020 αναµένεται να εκδοθεί και η απόφαση του ΣτΕ που θα κρίνει την τύχη των τριετιών για δεκάδες χιλιάδες εργαζόµενους στον ιδιωτικό τοµέα. Η απόφαση θα είναι κοµβική και για το περιβάλλον εντός του οποίου θα ισχύσει ο νέος κατώτατος µισθός, ο οποίος θα είναι είτε «γυµνός» για όλους είτε µε επιδόµατα προϋπηρεσίας για όσους τα είχαν θεµελιώσει έως τις 14 Φεβρουαρίου του 2012.