Επώδυνο βήμα χαρακτηρίζει την ασφαλιστική μεταρρύθμιση το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής

Στην τριμηνιαία έκθεσή του για τη ελληνική οικονομία το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής υπογραμμίζει πως το ασφαλιστικό έχει μια βραχυχρόνια και μια μακροχρόνια πτυχή. Η βραχυχρόνια συνίσταται στη μείωση των ελλειμμάτων του συνταξιοδοτικού συστήματος για το 2016, καταρχάς. Όπως αναφέρεται, οι επιχορηγήσεις από τον Προϋπολογισμό στα ασφαλιστικά ταμεία ανήλθαν το 2015 σε 11,5 δισ. ευρώ ή 22,67% του τακτικού προϋπολογισμού και σε αυτά πρέπει να προστεθούν δάνεια με την εγγύηση του κράτους διαφόρων Ταμείων και, φυσικά, μέρος τουλάχιστον των δαπανών για τις συντάξεις των δημοσίων υπαλλήλων.

«Η ελληνική πλευρά έχει συμφωνήσει να επιτύχει εξοικονομήσεις περίπου 0,25% του ΑΕΠ (περί τα 450 εκατ. ευρώ) για το 2015, πράγμα που φαίνεται ότι το πέτυχε εν μέρει με σειρά μέτρων (αύξηση εισφορών υγείας των συνταξιούχων στο 6% κ.α.) και περίπου 1% του ΑΕΠ έως το 2016 που φαίνεται ότι δεν έχει ακόμα επιτευχθεί. Η εξέλιξη των τελευταίων ετών δεν αφήνει αμφιβολίες ότι επιβάλλονται τολμηρές λύσεις για το ασφαλιστικό», σημειώνεται στην έκθεση.

Επιχειρώντας μια πρώτη εκτίμησή επί των προτάσεων της κυβέρνησης για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής σημειώνει πως συνιστούν ένα πολιτικά επώδυνο βήμα διόρθωσης του συστήματος. Συγκεκριμένα υποστηρίζει πως αν εφαρμοσθούν σωστά, επιφέρουν μερικές διορθώσεις στη σημερινή κατάσταση:

• Εξορθολογίζουν εν πολλοίς το σύστημα (αύξηση ορίων συνταξιοδότησης, βαθμιαία έστω κατάργηση πρόωρων συντάξεων, επανεξέταση ποσοστών αναπλήρωσης, οροφές στις διπλές συντάξεις κλπ).
• Μειώνουν δυνητικά το «λειτουργικό» (= γραφειοκρατικό) κόστος ενοποιώντας Ταμεία (βλ. όμως πιο κάτω επιφυλάξεις).
• Το κάνουν διαφανέστερο (ενοποιώντας π.χ. τα κριτήρια συνταξιοδότησης).
• Υπό όρους αποτελεσματικότερο (ως προς τα έσοδα).
• Εν μέρει δικαιότερο καθώς επιβαρύνουν λιγότερο τους χαμηλοσυνταξιούχους (εν μέρει διότι π.χ. από την άλλη πλευρά ευνοεί του σημερινούς συνταξιούχους σε βάρος των σημερινών απασχολούμενων).
• Συμβάλλουν εν μέρει στη βιωσιμότητα μειώνοντας τη συνταξιοδοτική δαπάνη και αυξάνοντας τα έσοδα.

«Αυτή η κατ’ αρχάς θετική αξιολόγηση δεν μας εμποδίζει όμως να διακρίνουμε συζητήσιμες επιλογές και πιθανές αρνητικές παρενέργειες και, κυρίως, τις αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία ορισμένων επιλογών, ούτε ότι ορισμένες ρυθμίσεις εκπέμπουν λάθος μηνύματα (π.χ. η «προσωπική διαφορά»)» τονίζουν οι συντάκτες της έκθεσης.

Επισημαίνουν ακόμη ότι δεν μπορούν να απαντήσουμε ακόμα το ερώτημα αν η μεταρρύθμιση λύνει και σε ποιο βάθος χρόνου το ασφαλιστικό ή αν θα χρειασθεί νέα μεταρρύθμιση σε μερικά χρόνια μεταξύ άλλων και λόγω των δημογραφικών εξελίξεων δηλαδή του γεγονότος ότι η κοινωνία μας γηράσκει γρήγορα και λόγω των κινδύνων φτωχοποίησης.

Τα δύσκολα μέτρα

Σύμφωνα με την έκθεση τους επόμενους μήνες, μέχρι τον Μάρτιο-Απρίλιο 2016, θα πρέπει να συμφωνηθούν με τους θεσμούς και να αρχίσουν να εφαρμόζονται δύσκολες μεταρρυθμίσεις. Η πορεία τώρα για τους επόμενους μήνες είναι χαραγμένη και περιλαμβάνει κυρίως αποφάσεις για:

• Την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων το 2016.
• Το ασφαλιστικό, για το οποίο η ελληνική κυβέρνηση δημοσιοποίησε στις 4.1.2016 την πρότασή της ανοίγοντας με τον τρόπο αυτό το διάλογο με τους «θεσμούς».
• Το φορολογικό (αναμένεται τον επόμενο Μάρτιο).
• Το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Οικονομικής Στρατηγικής 2017-2020.
• Τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης.
• Τις μεταρρυθμίσεις στον Τραπεζικό Τομέα και τέλος.
• Τη μεταρρύθμιση στον τομέα της Ηλεκτρικής Ενέργειας.

Στο ερώτημα αν υπάρχει δημοσιονομικό κενό το 2016 το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής αναφέρει πως κατά την κυβέρνηση, η μέχρι τώρα καλή πορεία εκτέλεσης του Προϋπολογισμού 2015, ιδιαίτερα στην πορεία των εσόδων, δεν δημιουργεί θέμα δημοσιονομικού κενού, άρα και ανάγκη λήψης πρόσθετων μέτρων.

Όμως προσθέτει πως οι καθυστερήσεις που ήδη έχουν παρατηρηθεί με τη θέσπιση νομοσχεδίων που εκκρεμούν εξ αναβολής από το 2015, καθώς δεν συνδέθηκαν με πακέτα προαπαιτούμενων δημιουργούν ήδη κάποιες ανησυχίες καθώς πολλά από τα μέτρα αυτά έχουν δημοσιονομικό αποτέλεσμα το 2016. Κυρίως προέρχονται από το νέο ασφαλιστικό, από τις εκκρεμείς παρεμβάσεις στο φορολογικό νομοσχέδιο (ενοίκια, αγρότες, νέα κλίμακα κλπ), αλλά και από τις εφαρμοστικές παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν ώστε να διασφαλιστεί η μείωση των αμυντικών δαπανών κατά 500 εκατ. ευρώ μέσα στο 2016.

Ο Συντονιστής του Γραφείου Καθηγητής Παναγιώτης Λιαργκόβας και τα μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής αναγνωρίζουν ότι γενικά στην οικονομική πολιτική αντιπαρατίθενται διαφορετικές οικονομικές φιλοσοφίες και πως ό,τι είναι αναγκαίο με οικονομικά κριτήρια δεν είναι απαραίτητα εφικτό με πολιτικά, αλλά και ό,τι είναι επιθυμητό πολιτικά δεν είναι πάντοτε οικονομικά αποτελεσματικό.