«Δυσάρεστα» τα διδάγματα από τις χώρες που επέβαλαν φόρο στις τραπεζικές συναλλαγές

Η πρώτη διδάξασα στην επιβολή φόρου στις τραπεζικές αναλήψεις ήταν η Αυστραλία η οποία επέβαλε το σχετικό φόρο το 1982 και τον απέσυρε μετά από 23 χρόνια το 2005. Ακολούθησαν η Αργεντινή (1984), το Περού (1989),η Βραζιλία (1993), η Κολομβία (1998), η Βενεζουέλα (1998), το Εκουαδόρ (1999) και το Μεξικό.

Οι φόροι που επέβαλαν στις τραπεζικές συναλλαγές Αργεντινή, Περού, Βραζιλία, Κολομβία, Βενεζουέλα και Εκουαδόρ απασχόλησαν ερευνητικά το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα και υπάρχει σχετική βιβλιογραφία ήδη από το 2001.

Ειδικά για τις έξι χώρες της Λατινικής Αμερικής που αναγκάσθηκαν να επιβάλουν διάφορες παραλλαγές του φόρου όταν βρέθηκαν αντιμέτωπες με δημοσιονομικές δυσχέρειες, το ΔΝΤ αναγνωρίζει πως οι φόροι που εφαρμόστηκαν υπήρξαν επιτυχείς στην αύξηση των εσόδων σε σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά είχαν αρνητικές επιπτώσεις στην εμπιστοσύνη των καταθετών προς το τραπεζικό σύστημα.

Κατά το ΔΝΤ ο σχετικός φόρος μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα σε περιόδους δημοσιονομικής κρίσης, όταν η χρηματοπιστωτική διαμεσολάβηση, είναι αναπτυγμένη και όταν ο φορολογικός συντελεστής που βαρύνει τις συναλλαγές είναι μικρός. Ωστόσο, στις περιπτώσεις που οι φορολογικοί συντελεστές ήταν υψηλοί και ο φόρος εφαρμόστηκε για παρατεταμένη χρονική περίοδο, διαπιστώθηκε αφενός πτώση των φορολογικών εσόδων, αφετέρου πτώση των καταθέσεων και επιτάχυνση του φαινομένου της αποδιαμεσολάβησης (disintermediation), ήτοι αποδυνάμωση της ικανότητας των τραπεζών να παρέχουν δάνεια.

Σε καμία από τις προαναφερθείσες περιπτώσεις η επιβολή φόρου στις τραπεζικές συναλλαγές δεν συνέπεσε με capital controls. Δεδομένου ότι οι κεφαλαιακοί περιορισμοί από μόνοι τους έχουν πλήξει την εμπιστοσύνη των Ελλήνων αποταμιευτών στο τραπεζικό σύστημα και η ανάκτηση αυτής της εμπιστοσύνης γίνεται αργά, ενδεχόμενη επιβολή φόρου 1 τοις χιλίοις στις τραπεζικές συναλλαγές άνω των 1.000 ευρώ θα επιβάρυνε το κλίμα για τις προσφάτως ανακεφαλαιοποιημένες ελληνικές τράπεζες.

Αυτό διότι στην Ελλάδα φόρος που μπαίνει σχεδόν πάντα παραμένει, ενώ σε πολλές περιπτώσεις οι φορολογικοί συντελεστές με το χρόνο αυξάνονται. Έτσι, κανείς δεν μπορεί να διαβεβαιώσει πως ο συντελεστής 1 τοις χιλίοις δεν θα γίνει μελλοντικά 2 ή 5 τοις χιλίοις.

Σε κάθε περίπτωση ο κυβερνητικός σχεδιασμός για επιβολή φόρου στις τραπεζικές συναλλαγές θα πρέπει να πάρει την τελική έγκριση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, κάτι το οποίο προϋποθέτει την κατάρτιση μελέτης επιπτώσεων την οποία η ΕΚΤ θα αναλύσει εξονυχιστικά.