ΙΟΒΕ: Αύξηση εσόδων από ΦΠΑ 3,3 δισ. ευρώ εάν επεκταθεί το πλαστικό χρήμα

Σύμφωνα με την έρευνα η διείσδυση των ηλεκτρονικών πληρωμών είχε σημαντικά θετικό αντίκτυπο στη φορολογική συμμόρφωση, συμβάλλοντας τουλάχιστον στο 50% της ετήσιας αύξησης των εσόδων από ΦΠΑ που καταγράφηκε το 2017. Παρά ταύτα, το μέσο επίπεδο χρήσης καρτών στην Ελλάδα παραμένει χαμηλότερο του μέσου όρου της ΕΕ, ενώ παρουσιάζει σημαντική ετερογένεια μεταξύ κλάδων και γεωγραφικών περιοχών.

Συγκεκριμένα, παρόλο που την περίοδο 2015-2017 παρατηρήθηκε αισθητά μεγαλύτερη αύξηση χρήσης καρτών πληρωμής στην περιφέρεια της χώρας, σε σχέση με τα αστικά κέντρα Αθηνών και Θεσσαλονίκης, το επίπεδο χρήσης καρτών πληρωμής σε περιοχές εκτός του Λεκανοπεδίου Αττικής παραμένει μικρό συγκριτικά με το μερίδιο των αντίστοιχων περιοχών στο ΑΕΠ.

Ως προς τα δημογραφικά χαρακτηριστικά της χρήσης καρτών πληρωμής, παρατηρείται μειωμένη χρήση καρτών στους εργασιακά μη ενεργούς και στους ανέργους, ενώ οι τραπεζικοί υπάλληλοι, οι ένστολοι και οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα φαίνεται να έχουν υιοθετήσει σε μεγαλύτερο βαθμό τις κάρτες για τις συναλλαγές τους. Ως προς την ηλικία, η μεγαλύτερη συχνότητα χρήσης καρτών παρατηρείται στις ηλικίες 35-54 ετών ωστόσο, η μέση μηνιαία δαπάνη είναι υψηλότερη στα άτομα της ηλικίας 55-64 ετών λόγω της μεγαλύτερης μέσης αξίας συναλλαγών.

Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ, τα ετήσια έσοδα ΦΠΑ θα ήταν κατά πολύ υψηλότερα αν η Ελλάδα έφθανε το μέσο επίπεδο χρήσης καρτών της ΕΕ, καθώς τώρα υπολείπεται. Παρά την έξαρση της χρήσης μετά το 2015 η Ελλάδα παραμένει στην έβδομη χαμηλότερη θέση στην ΕΕ σε ότι αφορά στην αξία συναλλαγών με κάρτα ως ποσοστό της ιδιωτικής κατανάλωσης (Ελλάδα το 2017: 20,1% - μ.ο. ΕΕ-28 το 2016: 34,9%).

Όπως αναφέρεται, κάθε 1% αύξηση της χρήσης καρτών σε αξία ή αριθμό συναλλαγών οδήγησε κατά μέσο όρο την περίοδο 2015-2017 σε αύξηση των εσόδων ΦΠΑ κατά 0,14 ποσοστιαίες μονάδες. Εναλλακτικά, κάθε 1 ποσοστιαία μονάδα αύξηση του μεριδίου χρήσης καρτών προς ιδιωτική κατανάλωση οδηγεί σε 1,4% αύξηση των εσόδων ΦΠΑ.

Με δεδομένο ότι το επίπεδο χρήσης καρτών στην Ελλάδα παραμένει χαμηλό σε σχέση με διεθνείς πρακτικές, υπάρχει περιθώριο για μεγαλύτερο δημοσιονομικό όφελος από συνέχιση της εξάπλωσης της χρήσης των ηλεκτρονικών πληρωμών.

Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ με βάση διεθνείς πρακτικές για το μερίδιο χρήσης καρτών προς ιδιωτική κατανάλωση, τα ετήσια έσοδα ΦΠΑ θα ήταν υψηλότερα κατά 21% (3,3 δισ. ευρώ) αν η Ελλάδα έφθανε το μέσο επίπεδο χρήσης καρτών της ΕΕ. Με βάση μια πιο ομοιογενή διείσδυση χρήσης καρτών ανά κλάδο και περιοχή, τα ετήσια έσοδα από ΦΠΑ θα ήταν υψηλότερα κατά 25% (3,9 δισ. ευρώ) αν το μερίδιο χρήσης καρτών στον κλάδο εστίασης έφθανε το μερίδιο του κλάδου στην ιδιωτική κατανάλωση, 12% (2 δισ. ευρώ) αν το μερίδιο χρήσης καρτών σε συναλλαγές με ελεύθερους επαγγελματίες έφθανε το μερίδιο των υπηρεσιών των επαγγελματιών στην ιδιωτική κατανάλωση και 8% (1,3 δισ. ευρώ) ή 5,9% (930 εκατ. ευρώ) αν η χρήση καρτών στην ηπειρωτική Ελλάδα πλην Αττικής και Θεσσαλονίκης, και στη νησιωτική Ελλάδα αντίστοιχα, προσέγγιζαν το μερίδιο των περιοχών αυτών στο ΑΕΠ.

Στη μελέτη του ΙΟΒΕ εξετάζονται μέτρα πολιτικής για την επέκταση των ηλεκτρονικών πληρωμών σε τρεις άξονες, από την πλευρά της ζήτησης, την πλευρά της προσφοράς και τον ρόλο του κράτους. Ενδεικτικά, παρουσιάζονται μια σειρά από κίνητρα στους καταναλωτές, όπως επιστροφή ενός ποσοστού της αξίας συναλλαγών και εκπτώσεις φόρου εισοδήματος για στοχευμένες κατηγορίες δαπανών.

Αντίστοιχα, παρουσιάζονται μέτρα-κίνητρα για τις επιχειρήσεις, όπως μια ξεχωριστή λοταρία για επαγγελματίες σε κλάδους με ροπή προς τη φοροδιαφυγή, εκπτώσεις φόρου σε μικρές επιχειρήσεις που επιτυγχάνουν στόχους διείσδυσης των ηλεκτρονικών πληρωμών, πλήρη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις έγκαιρης παροχής πληροφοριών για τη συγκρότηση του μητρώου επαγγελματικών λογαριασμών.

Τέλος, επισημαίνονται διοικητικά μέτρα σε σχέση με την πλήρη εφαρμογή του νόμου 4446/2016, τη διασύνδεση πληροφοριακών συστημάτων έτσι ώστε να αξιοποιούνται οι πληροφορίες που καταγράφουν τα ηλεκυρονικά μέσα πληρωμών από την φορολογική διοίκηση, καθώς και την εισαγωγή αντικινήτρων σε συνδυασμό με τη μείωση του ορίου για συναλλαγές με μετρητά.