Πώς τα «fund -γύπες» κέρδισαν και κερδίζουν από το ελληνικό χρέος
Το πόσο καλά θωρακισμένη ήταν νομικά η ελληνική αναδιάρθρωση χρέους (PSI) του 2012 καταδεικνύει μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας η οποία εξετάζει περιπτώσεις δικαστικών προσφυγών και αγωγών που ακολούθησαν μεγάλων κρατικών χρεοστασίων. Παράλληλα, αναδεικνύει το πώς επιτήδειοι επενδυτές προσέτρεξαν να αποκτήσουν ελληνικά ομόλογα ξένου δικαίου πριν το PSI, ώστε να κερδίσουν από τις χαμηλές τιμές τους και κυρίως από το γεγονός ότι δύσκολα μπορούσαν να «κουρευτούν» χωρίς να υπάρξουν νομικές επιπλοκές για την Ελλάδα.
Κατασκευάζοντας ένα σύνολο δεδομένων που καλύπτει τέσσερις δεκαετίες οι συντάκτες της έκθεσης διαπιστώνουν ότι οι αγωγές των πιστωτών στις περιπτώσεις χρεοστασίων έχουν γίνει όλο και πιο κοινές και πως οι νομικές εξελίξεις έχουν ενισχύσει τους επενδυτές και έχουν αυξήσει το κόστος αθέτησης για τα κράτη.
Για την Ελλάδα η μελέτη αναφέρει πως ήδη πριν την αναδιάρθρωση χρέους το Φεβρουάριο του 2012 υπήρχαν «νομικές απειλές» από αμοιβαία κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου. Χαρακτηριστικά γίνεται λόγος στην Vega Asset Management που απείλησε δημοσίως με αγωγές εάν ζημιωνόταν.
Ακολούθως, αναφέρει ότι η ελληνική κυβέρνηση προσπάθησε να πιέσει το μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ομολογιούχων να δεχθούν την αναδιάρθρωση. Ενδεικτικά γίνεται λόγος στη δήλωση που έκανε ο Πέτρος Χριστοδούλου, ο τότε επικεφαλής του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους, προειδοποιήσει ότι η κυβέρνηση δεν είχε σκοπό να πληρώσει όσους δεν μπήκαν στη διαδικασία και πως ήταν «έτοιμη για νομικές προκλήσεις».
Ωστόσο, αυτές οι πιέσεις δεν είχαν αποτέλεσμα. Οι συντάκτες της έκθεσης τονίζουν πως έως το 2011 πάνω από το 10% των ελληνικών ομολόγων διεπόταν από ξένο δίκαιο και ως εκ τούτου δεν μπορούσε να ανταλλαγεί στη βάση των ρητρών συλλογικής δράσης (ειδικών νομικών όρων) που χρησιμοποιήθηκαν για την ανταλλαγή χρέους του 2012.
Ένα μεγάλο μέρος των ομολόγων αυτών αποκτήθηκε από «fund -γύπες» που εκ συστήματος μπλοκάρουν αναδιαρθρώσεις χρέους αποκτώντας πλειοψηφική θέση σε χρεόγραφα ξένου δικαίου. Το αποτέλεσμα ήταν συνολικά 6,4 δισ. ευρώ ελληνικού χρέους να μην αναδιαρθρωθούν.
Η Ελλάδα εξακολουθεί να αποπληρώνει αυτά τα ακούρευτα ομόλογα στο 100% της ονομαστικής αξίας, κάτι που σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης οδήγησε σε 4,1 δισ. ευρώ μικρότερη ελάφρυνση χρέους (άνω του 2% του ΑΕΠ του 2012).
Όπως τονίζεται στην έκθεση, οι βασικοί λόγοι που η Ελλάδα αποπληρώνει τα ομόλογα αυτά είναι αφενός οι ανησυχίες σχετικά με την άσκηση δικαστικών προσφυγών, αφετέρου το γεγονός ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν ήθελαν να ναρκοθετήσουν την εκ νέου πρόσβαση της χώρας στις αγορές ομολόγων.