Μεταρρύθμιση στα «χαρτιά» ο Εθνικός Οργανισμός Κτηματολογίου – Ανήσυχοι οι θεσμοί

Μπορεί ο υπουργός Περιβάλλοντος Γιώργος Σταθάκης να θέλει να συνδυαστεί το όνομα του με τη «δημιουργία» του Κτηματολογίου στην Ελλάδα, ωστόσο αυτό που σίγουρα θα καταφέρει είναι να παραλύσει την αγορά ακινήτων, τις μεταβιβάσεις και τις πράξεις μεταγραφής. Αυτό διότι αντί να διατηρήσει τη διάκριση υποθηκοφυλακείων και κτηματολογίου για μικροπολιτικούς λόγους δημιούργησε έναν «φαραωνικό» φορέα που βασίζεται σε μη συνταγματικές βάσεις και δεν διαθέτει υποδομή.

Όπως καταγγέλλουν στελέχη της κτηματαγοράς στο CNN Greece, η επιχειρηματολογία του κ. Σταθάκη για τη δημιουργία του Ενιαίου Οργανισμού Εθνικού Κτηματολογίου στηρίχθηκε στο ότι σε καμία άλλη χώρα δεν υπήρχε το ελληνικό «δυαδικό» σύστημα αυτόνομης ύπαρξης υποθηκοφυλακείων και κτηματολογίου.

Ωστόσο, αυτό είναι τουλάχιστον ανακριβές, καθώς σήμερα σε ένα σύνολο 23 ευρωπαϊκών χωρών σε μόλις 8 λειτουργεί Ενιαίος Φορέας Υποθηκοφυλακείων και Κτηματολογίου και στις υπόλοιπες 15 υποθηκοφυλακεία και κτηματολόγιο είναι διακριτοί φορείς.

Αλλά και σε όσες χώρες υφίσταται διάκριση μεταξύ των δύο θεσμών, αυτοί λειτουργούν σε συνεργασία, καθώς οι υπηρεσίες χαρτογράφησης (cadastres) παρέχουν τα γεωγραφικά στοιχεία των ακινήτων –τους χάρτες που λείπουν από τη χώρα μας- στις αρμόδιες υπηρεσίες για το νομικό έλεγχο και την καταχώριση εμπραγμάτων δικαιωμάτων (land registries).

Παράλληλα, και σε χώρες όπου υφίστανται Ενιαίοι Φορείς Υποθηκοφυλακείων και Κτηματολογίου, αυτοί, πάντα, συμπεριλαμβάνουν διακριτά τμήματα (departments) που αφορούν στις δύο διακριτές λειτουργίες: cadastre/ mapping και land registration, αναγνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητες της καθεμίας. Αυτό που πρέπει να επισημανθεί είναι πως σε όσες χώρες υπάρχει Ενιαίος Φορέας Υποθηκοφυλακείων και Κτηματολογίου υπήρχε προ πολλού πλήρες κτηματολόγιο, ήτοι προϋπήρχαν δηλαδή διαθέσιμα κτηματολογικά στοιχεία για όλη την επικράτεια.

Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα του Ολλανδικού μοντέλου που χρησιμοποιείται διαχρονικά ως παράδειγμα για το ελληνικό κτηματολόγιο. Από πολλούς, αποσιωπάται σκοπίμως ότι η Ολλανδία έχει κτηματογραφηθεί εξ ολοκλήρου ήδη από το 1830 και οι δύο θεσμοί (υποθηκοφυλακεία και κτηματολόγιο) λειτούργησαν παράλληλα για δεκαετίες πριν συνενωθούν. Η Ελλάδα θα είναι η μοναδική περίπτωση πανευρωπαϊκά και παγκοσμίως όπου θα έχουμε ένωση των δύο θεσμών, ενώ το δεύτερο, το κτηματολόγιο, δεν υπάρχει παρά για ένα ελάχιστο ποσοστό της χώρας.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν στελέχη με γνώση των διεργασιών οι συμμετέχοντες στην ομάδα της Παγκόσμιας Τράπεζας που ενεργεί ως σύμβουλος για το ελληνικό κτηματολόγιο προέρχονται από υπηρεσίες χαρτογράφησης και όχι από αντίστοιχους θεσμούς land registries.

«Η επικεφαλής της εν λόγω ομάδας, Βανέσα Λόρενς είναι γεωγράφος και έχει διατελέσει επί μακρόν Διευθύντρια της Υπηρεσίας Χαρτογράφησης της Μεγάλης Βρετανίας. Θα διανοείτο άραγε ποτέ η κ. Λορενς να προτείνει και στη χώρα της τη συνένωση της υπηρεσίας χαρτογράφησης με τον αρμόδιο φορέα για την καταχώριση εμπραγμάτων δικαιωμάτων, με τον τρόπο που προτείνεται στην Ελλάδα και μάλιστα χωρίς καμία απολύτως διαβούλευση με αυτούς που κατά το ελληνικό Σύνταγμα είναι επιφορτισμένοι με το έργο του νομικού ελέγχου και της καταχώρισης εμπραγμάτων δικαιωμάτων;», αναρωτιούνται τα εν λόγω στελέχη.

Πάντως τόσο οι υποθηκοφύλακες όσο και οι εργαζόμενοι στην Κτηματολόγιο ΑΕ αναμένουν τις πρώτες διοικητικές πράξεις για την ενεργοποίηση του Ενιαίου Οργανισμού Εθνικού Κτηματολογίου προκειμένου να τις προσβάλουν στο Συμβούλιο της Επικρατείας, όπου έχουν την πεποίθηση πως θα δικαιωθούν κατά κράτος.

Αλλά και οι θεσμοί από την πλευρά τους βλέπουν πως το «μόρφωμα» του Ενιαίου Οργανισμού Εθνικού Κτηματολογίου θα αντιμετωπίσει προβλήματα, καθώς η προετοιμασία που προηγήθηκε ήταν ελλιπής και δεν ελήφθησαν υπόψη οι υπάρχουσες δομές.

Σχέση μεταξύ υποθηκοφυλακείων και Κτηματολογίου σε χώρες της Ευρωπης

1. ΒΕΛΓΙΟ: Διακριτοί θεσμοί.

Land registries: Υπάγονται στο Υπουργείο Οικονομικών.

Cadastre: Υπάγεται στην Administration of Patrimonial Documentation.

2. ΒΟΣΝΙΑ-ΕΡΖΕΓΟΒΙΝΗ: Διακριτοί θεσμοί.

Land registries: Υπάγονται στα Land Registry Departments των τοπικών δικαστηρίων στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Δικαιοσύνης.

Cadastre: Το κτηματολόγιο είναι ευθύνη των κτηματολογικών υπηρεσιών των δήμων.

3. ΚΡΟΑΤΙΑ: Διακριτοί θεσμοί.

Land Registries: η αρμοδιότητά τους ασκείται απευθείας από τα municipal courts. Θεωρείται δηλαδή αμιγώς δικαιοδοτικό έργο

Cadastre: State Geodetic Administration υπαγόμενη στο Υπουργείο Κατασκευών.

4. ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ: Διακριτοί θεσμοί.

Land registries: Her Majesty’s Land Registry for England and Wales, υπαγόμενο στο Department for Business, Innovation and Skills (BIS).

Mapping: Ordnance Survey είναι η εθνική υπηρεσία χαρτογράφησης (National Mapping Authority).

5. ΕΣΘΟΝΙΑ: Διακριτοί θεσμοί.

Land registries: Υπάγονται στα Land Registry Departments των τοπικών δικαστηρίων στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Δικαιοσύνης.

Cadastre: Estonian Land Board υπαγόμενο στο Υπουργείο Περιβάλλοντος.

6. ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ: Ενιαίος φορέας.

National Land Survey of Finland

7. ΙΡΛΑΝΔΙΑ: Διακριτοί θεσμοί.

Land registries: Property Registration Authority που υπάγεται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης

Mapping: Ordinance Survey of Ireland είναι η αρμόδια υπηρεσία χαρτογράφησης

8. ΙΤΑΛΙΑ: Ενιαίος φορέας.

Cadastral and Land Registry Agency, υπαγόμενη στο Υπουργείο Οικονομικών

9. ΛΕΤΟΝΙΑ: Διακριτοί θεσμοί.

Land Registries: Υπάγονται στα Land Registry Departments των τοπικών δικαστηρίων στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Δικαιοσύνης.

Cadastre: State Land Service, υπάγεται και αυτό στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, αλλά ως διακριτός οργανισμός.

10. ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ: Ενιαίος φορέας.

State Enterprise Centre of Registers υπαγόμενη στο Υπουργείο Δικαιοσύνης

11. ΟΛΛΑΝΔΙΑ: Ενιαίος φορέας.

Cadastre, Land Registry and Mapping Agency, υπαγόμενη στο Υπουργείο Υποδομών και περιβάλλοντος.

12. ΠΟΛΩΝΙΑ: Διακριτοί θεσμοί.

Land registries: Land and Mortgage Registers που αποτελούν υπηρεσίες των δικαστηρίων και υπάγονται στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Δικαιοσύνης

Cadastre: Register of land and buildings, υπαγόμενο στο Υπουργείο Δημόσιας Διοίκησης και Εσωτερικών Υποθέσεων.

13. ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ: Διακριτοί θεσμοί.

Land registries: INSTITUTO DOS REGISTOS E DO NOTARIADO υπαγόμενο στο Υπουργείο Δικαιοσύνης

Cadastre: General Direction of Territory, υπαγόμενο στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Ενέργειας.

14. ΡΟΥΜΑΝΙΑ: Ενιαίος φορέας.

National Agency for Cadastre and Land Registration, υπαγόμενη στο Υπουργείο Γεωργίας, Δασών και Αγροτικής παραγωγής.

15. ΣΚΩΤΙΑ: Διακριτοί θεσμοί.

Land registries: The Registers of Scotland, ανεξάρτητη διοικητική αρχή.

Mapping: Ordnance Survey είναι η εθνική υπηρεσία χαρτογράφησης.

16. ΙΣΠΑΝΙΑ: Διακριτοί θεσμοί.

Land registries: Registros de propriedad, πρόκειται για δημόσιες υπηρεσίες που λειτουργούν κατά παραχώρηση από ιδιώτες (registradores).

Cadastre: Cadastro, υπάγεται στο Υπουργείο Οικονομικών.

17. ΣΟΥΗΔΙΑ: Ενιαίος φορέας.

Lantmäteriet, (Swedish mapping, cadastral and land registration authority), υπαγόμενη στο Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικών Υποθέσεων

18. ΚΥΠΡΟΣ: Ενιαίος φορέας.

Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας του Υπουργείου Εσωτερικών

19. ΓΕΡΜΑΝΙΑ: Διακριτοί θεσμοί.

Land registries: Αποτελούν ειδικό τμήμα των τοπικών δικαστηρίων (Grundbuchamt beim Amtsgericht).

Cadastre: Κάθε κρατίδιο έχει δική του υπηρεσία κτηματολογίου

20. ΑΥΣΤΡΙΑ: Διακριτοί θεσμοί.

Land registries: Αποτελούν ειδικό τμήμα των τοπικών δικαστηρίων (Grundbuch).

Cadastre: Bundesamt für Eich- und Vermessungswesen (BEV), υπαγόμενο στο Υπουργείο Οικονομικών

21. ΕΛΒΕΤΙΑ: Διακριτοί θεσμοί.

Land registries: Υπάγονται στα τοπικά δικαστήρια και στο Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Cadastre: Διαφορετική οργάνωση σε κάθε καντόνι, αλλά πάντα διακριτός οργανισμός σε σχέση με το land registry.

22. ΔΑΝΙΑ: Διακριτοί θεσμοί.

Land registries: Η αρμοδιότητα ανήκε στα τοπικά δικαστήρια. Πλέον υπάρχει μόνο ένα κεντρικό Court of land Registration.

Cadastre: Danish Geodata Agency.

23. ΓΑΛΛΙΑ: Ενιαίος φορέας.

Cadastre, υπάγεται στην γαλλική Φορολογική Αρχή (Direction Générale des Finances Publiques)