Διάτρητα τα σχέδια έκτακτης ανάγκης για την εξυγίανση των τραπεζών

Εξυγίανση είναι η εύρυθμη εκκαθάριση μιας τράπεζας που τελεί σε κατάσταση αφερεγγυότητας, με σκοπό να διασφαλιστεί η συνέχιση των βασικών λειτουργιών της και να διαφυλαχθεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Η εξυγίανση αποσκοπεί επίσης στην προστασία των δημόσιων πόρων, με την ελαχιστοποίηση της εξάρτησης από έκτακτη δημόσια χρηματοπιστωτική στήριξη.

Πρέπει να σημειωθεί πως οι εποπτικές αρχές είναι υπεύθυνες για τη συνεχή προληπτική εποπτεία των τραπεζών που υπάγονται στην αρμοδιότητά τους. Εάν τα μέτρα ανάκαμψης ή παρέμβασης δεν αποδώσουν, μια τράπεζα θεωρείται ότι «τελεί σε κατάσταση αφερεγγυότητας ή επαπειλούμενης αφερεγγυότητας», και στο σημείο αυτό παρεμβαίνουν οι αρχές εξυγίανσης.

Το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης, με τη βοήθεια των εθνικών αρχών εξυγίανσης, είναι αρμόδιο για τον σχεδιασμό αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων στο πλαίσιο της εξυγίανσης όλων των σημαντικών τραπεζών, καθώς και των λιγότερο σημαντικών διασυνοριακών τραπεζών της ζώνης του ευρώ.

Μια τράπεζα τίθεται σε εξυγίανση όταν οι αρχές κρίνουν ότι τελεί σε κατάσταση αφερεγγυότητας ή επαπειλούμενης αφερεγγυότητας, η οποία δεν μπορεί να αποτραπεί με την παρέμβαση άλλης εποπτικής αρχής ή άλλου φορέα του ιδιωτικού τομέα. Εάν αυτό απαιτείται για λόγους δημόσιου συμφέροντος, η τράπεζα τίθεται σε διαδικασία εξυγίανσης. Διαφορετικά, εφαρμόζονται οι εθνικές διαδικασίες αφερεγγυότητας. Με την εξυγίανση πρέπει να διασφαλίζεται η συνέχεια των κρίσιμων λειτουργιών της τράπεζας και να διαφυλάσσεται η χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Στόχος είναι η αποφυγή μελλοντικών διασώσεων με δημόσιους πόρους και, συνεπώς, η μείωση του κόστους για τους φορολογουμένους.

Ως εξυγίανση ορίζεται η αναδιάρθρωση μιας τράπεζας που τελεί σε κατάσταση αφερεγγυότητας, με σκοπό να διαφυλαχθεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα και το δημόσιο συμφέρον, με το ελάχιστο δυνατό κόστος για τον φορολογούμενο.

Τι διαπίστωσε το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο

Οι ελεγκτές του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου διαπίστωσαν αδυναμίες στις προπαρασκευαστικές εργασίες όλων των μηχανισμών που ενδέχεται να χρειαστεί να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο της εξυγίανσης των τραπεζών. Όπως ανέφεραν σε σχετική έκθεση, μολονότι το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης προσπάθησε να καταρτίσει προκαταρκτικές εκδοχές των «σχεδίων εξυγίανσης» για τις περισσότερες τράπεζες, τα σχέδια που έχουν εγκριθεί μέχρι στιγμής δεν συμμορφώνονται με τα σχετικά πρότυπα.

Οι ελεγκτές διατυπώνουν στη σχετική έκθεση σειρά συστάσεων σχετικά με τους κανόνες και τις κατευθυντήριες οδηγίες για τα σχέδια εξυγίανσης, καθώς και για την κατάρτισή τους. Εξετάζουν επίσης τα προβλήματα στελέχωσης που αντιμετωπίζει το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης, καθώς και το νομοθετικό πλαίσιό του.

Κατά τους ελεγκτές, το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης πρέπει κατ’ αρχάς να προσδιορίσει τον χρόνο κατάρτισης του πρώτου συμμορφούμενου με το ενιαίο εγχειρίδιο κανόνων σχεδίου εξυγίανσης για κάθε τράπεζα. Τα σχέδια πρέπει να ιεραρχούνται κατά προτεραιότητα βάσει του κινδύνου αφερεγγυότητας. Κάθε σχέδιο πρέπει να περιλαμβάνει εκτίμηση της δυνατότητας εξυγίανσης της οικείας τράπεζας, συμπεριλαμβανομένου προσδιορισμού των ουσιαστικών εμποδίων, καθώς και της σκοπιμότητας και της αξιοπιστίας των στρατηγικών εξυγίανσης που επελέγησαν.

Όπως επισημαίνουν οι ελεγκτές, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ο τραπεζικός τομέας διαθέτει επαρκή ικανότητα απορρόφησης ζημιών, το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης πρέπει επίσης να οριστικοποιήσει ένα σύστημα κανόνων και κατευθυντήριων οδηγιών για τον σχεδιασμό της εξυγίανσης, συμπεριλαμβανομένης πολιτικής για τον καθορισμό των ελάχιστων απαιτήσεων ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων των τραπεζών. Επίσης πρέπει να αναπτυχθούν ή, κατά περίπτωση, να επικαιροποιηθούν καθοδηγητικά σημειώματα, καθώς και ένα εγχειρίδιο για τον σχεδιασμό της εξυγίανσης.

Σύμφωνα με τους ελεγκτές, οι καθυστερήσεις στη στελέχωση του Ενιαίου Συμβούλιου Εξυγίανσης είχαν αρνητικό αντίκτυπο σε όλους τους τομείς δραστηριοτήτων του, παρά την αφοσίωση και τον ζήλο του προσωπικού του.

«Το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης πρέπει να επιταχύνει τις διαδικασίες προσλήψεων και να στελεχώσει επαρκώς την υπηρεσία ανθρώπινων πόρων, ιδίως όσον αφορά τις περισσότερο εξειδικευμένες και υψηλόβαθμες θέσεις. Εάν οι στόχοι στελέχωσης δεν καταστεί δυνατό να επιτευχθούν, ή εάν απαιτείται η λήψη προσωρινών μέτρων, το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης θα πρέπει να εξετάσει εναλλακτικές λύσεις», αναφέρεται στην έκθεση.

Τέλος, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο η κατανομή επιχειρησιακών καθηκόντων μεταξύ των εθνικών αρχών και του Ενιαίου Συμβούλιου Εξυγίανσης, συμπεριλαμβανομένης της κατανομής των αρμοδιοτήτων, εξακολουθεί να είναι ασαφής, ενώ και τα εσωτερικά κλιμάκια εξυγίανσης είναι ανεπαρκώς στελεχωμένα.