Οι μεγάλες προκλήσεις για τον ελληνικό τουρισμό

Με το διεθνές τουριστικό ενδιαφέρον να είναι στραμμένο στα μεγάλα αθλητικά γεγονότα που παραδοσιακά προσελκύουν τουρίστες (Ολυμπιακοί Αγώνες στη Βραζιλία και το Euro) αλλά και με τις εξελίξεις στην νοτιανατολική Ευρώπη να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των αποφάσεων για την επιλογή ταξιδιωτικού προορισμού, η Ελλάδα εν μέσω σφοδρής κρίσης υποδέχεται με αισιοδοξία την καλοκαιρινή περίοδο του 2016.

Οι αριθμοί για το τρέχον έτος ευημερούν, όμως τα δομικά προβλήματα που έχει δημιουργήσει η κρίση στις επιχειρήσεις, αλλά και οι αδιέξοδες πολιτικές που αφορούν στον τομέα, απειλούν να επηρεάσουν μεσομακροπρόθεσμα, με τρόπο αρνητικό και ανεπανόρθωτο τη μεγαλύτερη βιομηχανία της χώρας.

(Φωτογραφία: visitgreece.gr)

Πέρα από τη φοροκαταιγίδα που χτύπησε και τον τουρισμό, καθώς επίσης και τον αυξημένο ανταγωνισμό από τις γειτονικές αγορές (λοιπές χώρες της ΝΑ Μεσογείου κ.α.) που διαρκώς βελτιώνουν τις υπηρεσίες τους και μειώνουν τις τιμές τους, οι Έλληνες επιχειρηματίες του τουρισμού καλούνται να αντιμετωπίσουν και τις επιπτώσεις του προσφυγικού, του οποίου οι χειρισμοί και η διεθνής δημοσιότητα δημιούργησαν αρνητικό κλίμα στις ξένες αγορές για την κατάσταση στην Ελλάδα.

Πεντάμηνο 2016: Αύξηση συνολικά, πίεση στα νησιά υποδοχής προσφύγων

Συνολική αύξηση 5% στους πρώτους πέντε μήνες του 2016 και 3,7% το Μάιο του 2016 καταγράφεται στις αεροπορικές αφίξεις. Μόνο το Μάιο ο αριθμός τους ανήλθε σε 1,8 εκατομμύρια επιβάτες, έναντι 1,73 εκατομμύρια επιβάτες το Μάιο του 2015.

Αναλυτικότερα, αύξηση 1.9% εμφανίζουν οι αφίξεις στην Αθήνα, καθώς ανήλθαν σε 420.000 το Μάιο του 2016, έναντι 412.000 το Μάιο του 2015, όπως και στη Θεσσαλονίκη κατά 8,7%, καθώς έφτασαν τις 159.490 έναντι 146.690 τον περσινό Μάιο.

Σε επίπεδο πενταμήνου οι συνολικές αυξήσεις ανήλθαν σε 3.423.649 το Μάιο του 2016, έναντι 3.262.111 παρουσιάζοντας αύξηση 5%.

Στα στοιχεία του πενταμήνου αντικατοπτρίζεται με πολύ έντονο τρόπο το πρόβλημα που δημιουργείται στην τουριστική κίνηση από το μεταναστευτικό και το προσφυγικό.

Ειδικότερα, οι αφίξεις στην Κω εμφανίζονται μειωμένες κατά 21,9%, στην Σάμο 40,6% και στη Μυτιλήνη κατά το συντριπτικό 59.9%. Πρόκειται για μία τάση, η οποία αν δεν διορθωθεί τους επόμενους μήνες, ενδέχεται να δημιουργήσει δομικά προβλήματα στην τουριστική βιομηχανία των νησιών αυτών.

Η κυβέρνηση δεν είναι απαθής και στηρίζει τόσο τα νησιά αυτά, όσο και το συνολικό προϊόν με προβολή και θετική δημοσιότητα, δηλώνει η αναπληρωτής υπουργός Τουρισμού, κ. Έλενα Κουντουρά. Eκτίμησε ότι η εικόνα στην Κω έχει αντιστραφεί και η μείωση στο τέλος της σεζόν θα είναι μικρή και ίσως να έχει εξαλειφθεί, ενώ για την Μυτιλήνη και άλλα νησιά του Βορείου Αιγαίου υπογράμμισε ότι ενισχύονται με το πρόγραμμα κοινωνικού τουρισμού, αφού στους δικαιούχους που θα τα επιλέξουν προσφέρθηκαν επιπλέον παροχές. Όπως υπογράμμισε:

Το 2016 ξεκίνησε καλά με αύξηση ποσοστών σε μονοψήφιο επίπεδο για το πρώτο πεντάμηνο ενώ το 2015 ήταν χρονιά ρεκόρ και σε αφίξεις και έσοδα.

Επιπροσθέτως δήλωσε πως ο τουρισμός φέρνει το 20% του ΑΕΠ, συνδέεται άμεσα και έμμεσα με 1 εκατομμύριο θέσεις εργασίας, προσέθεσε ότι πλέον οι Ρώσοι τουρίστες παίρνουν βίζα μέσα σε 48 ώρες ενώ η τουριστική κίνηση ενισχύεται με απευθείας πτήσεις από τις ΗΠΑ, την Κίνα και την Κορέα, καθώς και άλλες χώρες, και κατέληξε λέγοντας πως έχει αρχίσει και αποδίδει η προσπάθεια για προσέλκυση τουριστών με υψηλότερο του μέσου όρου εισόδημα.

Την αμφιβολία του για το αν ο τουρισμός το 2016 θα έχει θετικό πρόσημο, εξέφρασε ο Αλέξανδρος Αγγελόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου ALDEMAR RESORTS και μέλος του Δ.Σ. του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος. Όπως τόνισε ο κ. Αγγελόπουλος, το προσφυγικό, η καθυστέρηση της αξιολόγησης και εσχάτως, το Brexit, είχαν επιπτώσεις στις τουριστικές αφίξεις και χρειάζεται υπομονή μέχρι το τέλος της σεζόν για να έχουμε σαφή εικόνα.

Ο κ. Αγγελόπουλος ανέφερε ότι υπάρχει απόσταση ανάμεσα στα στοιχεία που δίνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού από τα αντίστοιχα ελληνικά, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «μέχρι τώρα η εικόνα από τα περισσότερα νησιά, τουλάχιστον μέχρι το Μάιο δεν ήταν καλή».

Πηγή: aldemar-resorts.gr

Ο Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου ALDEMAR RESORTS εστίασε στην απουσία εθνικής στρατηγικής για τον τουρισμό, αμφισβητώντας τον όρο «βαριά βιομηχανία». Τόνισε χαρακτηριστικά ότι «το μόνο βαρύ που έχουμε είναι τα βάρη που μας έχουν φορτώσει. Βαριά βιομηχανία για να λέγεσαι, σημαίνει ότι πάνω σε αυτό χτίζεις και στηρίζεσαι. Ότι δεν χτίζουμε είναι σίγουρο, ότι στηρίζονται είναι προφανές για να πάρουν έσοδα, τα οποία, όμως, δεν προκύπτουν φέτος. Νομίζω ότι έχει έρθει η ώρα να εγκαταλείψουμε αυτήν την ορολογία και να πάμε σε κάτι διαφορετικό. Είναι το μοντέλο της ευημερίας πάνω στο οποίο πρέπει να χτίσουμε την Ελλάδα του μέλλοντος, αλλά πρέπει να το σκεφτούμε πολύ προσεκτικά και να ακτινογραφήσουμε τις μικρές πτυχές αυτής της οικονομίας».

Ευκαιρίες για ξένες επενδύσεις, ανησυχία για την φορολογία

Η ελληνική τουριστική βιομηχανία είναι ελκυστική τόσο για τους τουρίστες, όσο και για τους επενδυτές, υπογραμμίζει μιλώντας στο CNN Greece o εντεταλμένος Σύμβουλος του Διεθνούς Ταξιδιωτικού και Τουριστικού Συμβουλίου, κ. Τζέφρι Μπριζ. Το Διεθνές Ταξιδιωτικό και Τουριστικό Συμβούλιο (WTTC) που αποτελεί το φόρουμ των ηγετών της τουριστικής και ταξιδιωτικής βιομηχανίας προβλέπει ότι το ελληνικό τουριστικό προϊόν, όπως αναφέρει ο κ. Μπριζ, θα αυξηθεί κατά 2% φέτος και θα καλύψει τυχόν περυσινές ζημιές της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας. Εκτιμά ότι το Brexit δεν θα επηρεάσει σημαντικά τις αφίξεις Βρετανών τουριστών προς την Ελλάδα, αν και δεν αποκλείει βραχυπρόθεσμα μικρή μείωση στις ιδιωτικές κρατήσεις λόγω και της ισοτιμίας της Βρετανικής λίρας. Πάντως, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την αύξηση της φορολογίας και την εξίσωση του ΦΠΑ των νησιών σημειώνοντας ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικές όταν αυξάνουν τη φορολογία σε τομείς που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας. Υπογράμμισε, πάντως, ότι λόγω της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα υπάρχουν ευκαιρίες για ξένες επενδύσεις στον τουριστικό τομέα.

Όμως, οι διακοπές στην Ελλάδα αποτελούν μοναδική εμπειρία που είναι ανεκτίμητης αξίας, σύμφωνα τον επικεφαλής του τουριστικού ρεπορτάζ στην εφημερίδα Independent, Σάιμον Κόλντερ. Σημειώνει, μιλώντας στον Μιχάλη Κοσμίδη, ότι οι τιμές είναι ανελαστικές και δηλώνει πως «όποια και εάν είναι η τιμή, θα βρούμε τρόπο να πάμε» αναφερόμενος στους Βρετανούς τουρίστες. Υπογραμμίζει ότι οι Βρετανοί είναι «ερωτευμένοι με την Ελλάδα» και θεωρεί ότι μπορεί να υπάρξουν ευκαιρίες ανάπτυξης του τουρισμού στην ηπειρωτική Ελλάδα, εφόσον βελτιωθούν οι υποδομές, και κάνει ιδιαίτερη αναφορά στον τουρισμό με τρένο στην Πελοπόννησο.

Ο Ελληνικός τουρισμός, «σωσίβιο» στα χρόνια της κρίσης

Ο ελληνικός τουρισμός στα χρόνια της ύφεσης και συγκεκριμένα από το 2010 και μετά κατόρθωσε να επιδείξει εντυπωσιακή βελτίωση μεγεθών και να στηρίξει με καταλυτικό τρόπο την χειμαζόμενη ελληνική οικονομία. Πιο συγκεκριμένα, η τουριστική βιομηχανία της χώρας, πέτυχε να αυξήσει τα έσοδά της κατά 40% όταν στο ίδιο χρονικό διάστημα το ΑΕΠ παρουσίασε πτώση κατά 25%.

Η άμεση συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ την τρέχουσα περίοδο αγγίζει το 10% και η συνολική το 25%, ενώ επισημαίνεται ότι ο τουρισμός αποτελεί τον κατ’ εξοχήν «εξαγωγικό τομέα», αφού τα έσοδά του προέρχονται κατά 90% από το εξωτερικό, καλύπτοντας τουλάχιστον το 90% του ελλείμματος ισοζυγίου αγαθών της χώρας.

Σε επίπεδο απασχόλησης και σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία του ΙΚΑ, από το 2012 έως το 2015 ο τουρισμός προσέθεσε 43% σε θέσεις απασχόλησης και 17% σε αμοιβές, όταν τα αντίστοιχα μεγέθη για όλους τους άλλους κλάδους κινούνται μεταξύ +6% και -6%, αντίστοιχα.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Απριλίου 2016 του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, από τον τουρισμό δημιουργήθηκαν επιπλέον 90 χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, ενώ το 2015, συνέβαλε περισσότερο από το 50% της οικονομικής δραστηριότητας και του προϊόντος σε περιοχές όπως η Κρήτη, το Νότιο Αιγαίο και τα Ιόνια νησιά

Αεροδρόμια: η βασική πύλη εισόδου τουριστών στη χώρα

(Φωτογραφία: ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΛΕΣΙΔΗΣ)

Η βασική πύλη εισόδου των τουριστών για τη χώρα μας είναι τα αεροδρόμια, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των αφίξεων (συνολικά 26 εκατομμύρια το 2015) και συγκεκριμένα τα 17 εκατομμύρια, προέρχονται από εκεί. Αναλύοντας τα στοιχεία που αφορούν στις αεροπορικές αφίξεις αναδύεται και η σημασία που έχουν οι ξένες αγορές για τη χώρα μας.

Το «Τop 5» των αγορών απαρτίζεται από τις ακόλουθες χώρες: Hνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία και Ολλανδία. Σύμφωνα με τα στοιχεία του INSETE, η Ρωσία βρίσκεται πλέον στην έκτη θέση. Η Πολωνία τοποθετείται στην όγδοη θέση, ενώ την έβδομη θέση καταλαμβάνει η Κύπρος.

Όλες οι αγορές που βρίσκονται στη πρώτη δεκάδα παρουσίασαν σημαντική αύξηση το 2015, πλην της Ρωσίας που παρουσίασε μείωση κατά 44%. Η πτώση από τις αγορές της Ρωσίας και Ουκρανίας επηρέασε μόνο τα περιφερειακά αεροδρόμια στα οποία, αν εξαιρέσουμε αυτές τις 2 χώρες, παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση κατά 8%.

Οι τρείς μεγαλύτερες αγορές για την Αθήνα είναι η Ιταλία, η Γερμανία και το Hνωμένο Βασίλειο. Στους υπόλοιπους προορισμούς, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία παραμένουν πάντοτε στις τρεις πρώτες χώρες με εξαίρεση τις Κυκλάδες όπου την τρίτη θέση κατέχει η Αυστρία (μετά από την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο).

(Φωτογραφία: Reuters)

Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, η Βρετανία και η Γερμανία καταλαμβάνουν τις 2 από τις 3 πρώτες θέσεις και διαφοροποιείται η τρίτη χώρα ανάλογα με το αεροδρόμια: Θεσσαλονίκη: Κύπρος, Κρήτη: Γαλλία, Δωδεκάνησα: Ρωσία, Ιόνιο: Πολωνία, Πελοπόννησος: Ισραήλ.

Γερμανοί τουρίστες: Όλα εξαίσια, εκτός από τα περιφερειακά αεροδρόμια

Αγαπημένος τουριστικός προορισμός για τους Γερμανούς είναι η Ελλάδα, σύμφωνα με την κ. Κάτριν Σπιχάλα, υπεύθυνη επικοινωνίας ενός από τους μεγαλύτερους ταξιδιωτικούς οργανισμούς της Γερμανίας, της T.U.I. Μιλώντας στον ανταποκριτή του CNN Greece, Παντελή Βαλασσόπουλο, υπογράμμισε ότι το ελληνικό τουριστικό προϊόν σε επίπεδο ξενοδοχείων, ποιότητας και εξυπηρέτησης είναι πλέον πολύ υψηλό ενώ και η εξυπηρέτηση των πτήσεων είναι πολύ θετική. Σημείωσε ότι παράπονα υπάρχουν από Γερμανούς τουρίστες για τα περιφερειακά αεροδρόμια, εκφράζοντας την ελπίδα ότι μετά την ιδιωτικοποίηση τους θα βελτιωθούν οι συνθήκες. Η ελληνική φιλοξενία, οι καθαρές παραλίες, η καλή ποιότητα νερού, το κλίμα, αποτελούν ατού για την προσέλκυση των Γερμανών τουριστών. Η Ελλάδα έχει πολυάριθμους και πιστούς φαν και τακτικούς πελάτες, ενώ η τουριστική κίνηση θα έχει αυξητική τάση, εκτιμά η κ. Σπιχάλα. Κρήτη, Ρόδος και Κέρκυρα είναι από τα αγαπημένα νησιά των Γερμανών τουριστών και αυτά τα νησιά επιλέγουν οι πελάτες του ταξιδιωτικού Οργανισμού που εκπροσωπεί η κ. Σπιχάλα.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία του INSETE που αφορούν στις αεροπορικές εισόδους του 2016 βάσει των κρατήσεων που έχουν γίνει και αποτυπώνουν και την κίνηση που υπάρχει για τη χώρα μας από τις αγορές του εξωτερικού.

Ειδικότερα, και σύμφωνα με αυτά, εμφανίζεται αύξηση κατά 11% από το Ηνωμένο Βασίλειο, αύξηση 16% από τη Γερμανία, μείωση 1% από την Ιταλία, μείωση 53% από τη Ρωσία και αύξηση 12% από την Πολωνία.

Πέρα από τους αριθμούς των αεροπορικών αφίξεων, ωστόσο, η ανησυχία που καταγράφεται από τους επαγγελματίες του τουρισμού αφορά στο σύνολο του κλάδου.

Τα νούμερα ευημερούν, οι επιχειρήσεις ασφυκτιούν

Στο τέλος του 2015 οι εκτιμήσεις για τον ελληνικό τουρισμό σε ό,τι αφορά στο τρέχον έτος (2016) ήταν ιδιαίτερα αισιόδοξες, ενώ η τουριστική βιομηχανία εμφανιζόταν ως ο μόνος κλάδος της ελληνικής οικονομίας που δεν θα εμφάνιζε κάμψη. Όμως, η κατάσταση για τη χώρα μας σώθηκε κυριολεκτικά στο “παρά πέντε”· την εποχή που προγραμματίζονται οι καλοκαιρινές διακοπές στο εξωτερικό, υπήρξε η συγκυρία των αρνητικών εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου με επίκεντρο τα δυο τρομοκρατικά χτυπήματα σε Τουρκία και Αίγυπτο.

Έτσι, σε επίπεδο κρατήσεων και ενώ τα πράγματα δεν ξεκίνησαν καλά (υπήρχε κάμψη κρατήσεων τον Ιανουάριο του 2016 σε σχέση με τον Ιανουάριο του 2015 στις μεγάλες παραδοσιακές αγορές στόχους) το Φεβρουάριο και μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στην Τουρκία, υπήρξε σημαντική διόρθωση, και τους τελευταίους δυο μήνες παρουσιάζεται περαιτέρω βελτίωση.

Σύμφωνα με κυβερνητικά στελέχη, η Ελλάδα αναμένεται να κάνει νέο ρεκόρ φέτος, σε συνέχεια των περσινών υψηλών επιδόσεων. Ειδικότερα όπως ανέφερε σε πρόσφατη τοποθέτησή του στη Χαλκιδική ο Γενικός Γραμματέας του ΕΟΤ, Δημήτρης Τρυφωνόπουλος -στην τελετή της παγκόσμιας αναγγελίας των γαλάζιων σημαιών (25.05.2016)-

πέρυσι πετύχαμε ιστορικό ρεκόρ, με 26 εκατ. τουρίστες, σύνολο εσόδων 14 δισ. ευρώ και ρυθμούς ανάπτυξης 7%. Φέτος έχουμε θετικά μηνύματα για νέες υψηλές επιδόσεις καθώς το θετικό πρόσημο καταγράφεται ήδη σε επίπεδο αεροπορικών αφίξεων, οι οποίες είναι αυξημένες κατά 10% έως τώρα.

Την αισιοδοξία αυτή βέβαια δεν συμμερίζονται τα στελέχη της Τουριστικής βιομηχανίας της χώρας, τα οποία μιλούν για αύξηση μεν, για δύσκολο καλοκαίρι δε.

Οι επιχειρηματίες του κλάδου, μετά από 5 χρόνια συνεχούς ύφεσης, ετοιμάζονται και φέτος πυρετωδώς και παρακολουθούν την κατάσταση κυριολεκτικά με κομμένη την ανάσα, επισημαίνοντας σε όλους τους τόνους ότι χρειάζεται να υπάρξουν άμεσα δράσεις ανάπτυξης και προώθησης του τουρισμού και όχι κινήσεις ανάσχεσης του.

Ειδικότερα αποδίδουν την αύξηση της κίνησης στην Ελλάδα, όχι σε μια μακροπρόθεσμη και συντεταγμένη πολιτική αλλά στη διεθνή συγκυρία και στα σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γειτονικές χώρες με τα τρομοκρατικά χτυπήματα και την χαρακτηρίζουν ως αύξηση της τελευταίας στιγμής.

H βίζα ειδικού σκοπού θα φέρει τουρίστες

Ο βασικός στόχος της ελληνικής Πολιτείας θα πρέπει να είναι η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και η διεύρυνση της τουριστικής αγοράς με χώρες εκτός Σένγκεν, όπως τονίζει ο πρόεδρος της FEDHATTA κ. Λύσανδρος Τσιλίδης. Μιλώντας στο CNN Greece αναφέρει ότι το υπουργείο Τουρισμού είναι σύμμαχος στις προσπάθειες διείσδυσης του ελληνικού τουριστικού προϊόντος σε νέες αγορές, αλλά υπογραμμίζει πως το πρόβλημα με την έκδοση βίζας μπορεί να επιλυθεί με την έκδοση βίζας ειδικού σκοπού. Δηλαδή, οι τουρίστες από αγορές, όπως για παράδειγμα η Ρωσία, να παίρνουν βίζα μόνο για την Ελλάδα και για συγκεκριμένη περίοδο, ώστε να αποφεύγεται η «αιμορραγία» προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες μετά την τουριστική χορήγηση βίζας προς την Ελλάδα.

Καλή χρονιά βλέπουν οι ακτοπλόοι

Η ακτοπλοΐα αποτελεί βασικό παράγοντα για την μετακίνηση των τουριστών, ξένων και Ελλήνων, στα νησιά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

«Μπορεί η τουριστική κίνηση μέχρι στιγμής να είναι σταθερή, αλλά αυτό το καλοκαίρι θα είναι σίγουρα καλύτερο από το περυσινό», εκτιμά ο Διευθύνων Σύμβουλος της Blue Star Ferries και πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας, Μιχάλης Σακέλλης, προσθέτοντας πως «τα capital controls και το δημοψήφισμα πέρυσι το καλοκαίρι λειτούργησαν αποτρεπτικά για τους Έλληνες τουρίστες. Φέτος που δεν υπάρχουν αυτοί οι παράγοντες, αναμένεται αύξηση της κίνησης».

Ο κ. Σακέλλης σημειώνει ότι προς το παρόν δεν φαίνεται στον ορίζοντα επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, κάτι το οποίο θα έδινε νέα ώθηση στην ακτοπλοΐα. Ο βασικότερος λόγος γι' αυτό είναι, κατά τη γνώμη του, η έλλειψη νέων επενδύσεων που θα μπορούσαν να κάνουν το τουριστικό προϊόν πιο ελκυστικό.

Όσον αφορά το μέλλον του τουρισμού, ο κ. Σακέλλης είναι συγκρατημένος, τονίζοντας ότι υπάρχουν μια σειρά από παράγοντες, για τους οποίους η Ελλάδα δεν έχει μεγάλες δυνατότητες επιρροής, όπως για παράδειγμα το Brexit ή τα οικονομικά μέτρα λιτότητας που λαμβάνονται σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, τα οποία θα έχουν αρνητική επίδραση στον ελληνικό τουρισμό. Στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί και η σταθερή μείωση της αγοραστικής δύναμης του Έλληνα πολίτη τα τελευταία χρόνια.

Σύμφωνα με τις συνολικές εκτιμήσεις αναμένεται ότι φέτος η Ελλάδα πιθανότατα θα φτάσει το στόχο των 27,5 εκατομμυρίων αφίξεων (συμπεριλαμβανομένων και εκείνων της κρουαζιέρας), επιτυγχάνοντας μια αύξηση της τάξεως του 7%, με ανάλογο ποσοστό αύξησης και σε επίπεδο εσόδων καθώς εκτιμάται ότι θα ανέλθουν περί τα 15 δις ευρώ από 14,2 δις το 2015.

(Φωτογραφία: ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΜΠΟΥΓΙΩΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ)

Πάντως, παρά την αισιοδοξία, η εικόνα της επιτυχίας έρχεται να αμαυρωθεί από την έξοδο σημαντικών επιχειρήσεων για το χώρο του Τουρισμού από την χώρα μας, όπως της Ryanair -έξοδος από τις πτήσεις για τα ελληνικά νησιά που συνοδεύτηκε και με σοβαρότατες αιχμές κατά της ελληνικής κυβέρνησης- αλλά και του Robinson Club στο ένα από τα τρία σημεία που δραστηριοποιείται στη χώρα μας· αποχώρησε από τουριστική μονάδα του νομού Λασιθίου, αφήνοντας μετέωρες 8.000 κρατήσεις Γερμανών τουριστών στον αέρα.

Η στρατηγική και τα δομικά προβλήματα

Παρά τις εντυπωσιακές επιδόσεις και τις υψηλές κρατήσεις -και για τη φετινή χρονιά-, αρχίζουν να εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια για σοβαρά δομικά προβλήματα και στον κλάδο αυτό της ελληνικής οικονομίας, κυρίως ως αποτέλεσμα της πολιτικής που ακολουθείται, η οποία μόνο βοηθητική δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί.

Σύμφωνα με μελέτη καταγραφής και συγκριτικής αξιολόγησης του φορολογικού πλαισίου που υλοποίησαν οι επαγγελματίες του Τουρισμού (ΣΕΤΕ) -και μάλιστα πριν τα τελευταία νέα σκληρά μέτρα- προκύπτει ότι η Ελλάδα έχει τις μεγαλύτερες φορολογικές επιβαρύνσεις και ως εκ τούτου και τα περισσότερα φορολογικά αντικίνητρα για την ανάπτυξη του τουρισμού σε σχέση με τις λοιπές ανταγωνίστριες χώρες.

Η κατάσταση σε επίπεδο ανάπτυξης επιδεινώνεται καθώς σε μια ενδεχόμενη επένδυση θα πρέπει να συνυπολογιστούν και οι αστάθειες στο φορολογικό και οικονομικό περιβάλλον καθώς και η πολυπλοκότητα της φορολογικής νομοθεσίας. Αυτό σε αντίθεση με τις λοιπές γειτονικές χώρες, οι οποίες παρουσιάζουν ένα σταθερό φορολογικό πλαίσιο.

(Φωτογραφία: Visitgreece.com)

Brexit, γεωπολιτική αστάθεια, φορολογία οι αστάθμητοι παράγοντες

Όπως αναφέρει ο Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων, κ. Ιωάννης Ρέτσος, τα βασικά προβλήματα έχουν να κάνουν με την ίδια τη χώρας μας: πρώτον η αύξηση του ΦΠΑ που κάνει το τουριστικό προϊόν ακριβότερο, άρα λιγότερο ανταγωνιστικό και δεύτερο το πλήγμα που έχει υποστεί η Ελλάδα από το μεταναστευτικό. Σε αυτά προστίθενται η γεωπολιτική αστάθεια στην περιοχή μας, η τρομοκρατία που φυσικά επηρεάζει όλη την Ευρώπη και αναμένεται να δούμε και τις επιπτώσεις του Brexit, γιατί όπως λέει ο κ. Ρέτσος, "η Βρετανία είναι ο δεύτερος καλύτερος πελάτης του ελληνικού τουρισμού".

Ενδεικτικό των επιπτώσεων είναι ότι το 4ο τρίμηνο του 2015, ο δείκτης κύκλου εργασιών στον τομέα παροχής υπηρεσιών καταλύματος και εστίασης της ΕΛΣΤΑΤ, παρουσίασε μείωση της τάξης του 8%. Επισημαίνεται ότι το αντίστοιχο τρίμηνο του 2014 ήταν +11% και του 2013 +37%.

Η μείωση αποδίδεται κατά κύριο λόγο στη σημαντική αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ, σε συνδυασμό με την έξαρση του προσφυγικού προβλήματος και φυσικά τα capital controls. Σύμφωνα με τις επισημάνσεις των επαγγελματιών του κλάδου, δεν είναι μόνο ο τομέας της διαμονής που ασφυκτιά.

Στο yachting οι επιβαρύνσεις που επιβάλλει η χώρα μας, δεν εφαρμόζονται πουθενά στις ανταγωνίστριες χώρες, με αποτέλεσμα οι φόροι στις μαρίνες, για παράδειγμα, να απομακρύνουν κάθε επίδοξο επενδυτή. Οι οριζόντιες αυξήσεις επιβαρύνουν όλες τις άλλες δομές του ελληνικού τουρισμού επηρεάζοντας καταλυτικά τους κλάδους ενοικίασης αυτοκινήτων, μεταφορών, τουριστικών λεωφορείων, διοργάνωσης συνεδρίων, ταξιδιωτικών γραφείων, εστίασης, επιβατηγού ναυτιλίας κλπ.

Φωτογραφία: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Τουρισμός δυο ταχυτήτων και στην κόψη του ξυραφιού

Αναλύοντας σε βάθος τα στοιχεία με βάση τα δεδομένα που αφορούν στις επιμέρους περιοχές της χώρας, φαίνεται ότι η ευημερία των αριθμών του πρώτου πενταμήνου οφείλεται κατά κύριο λόγο στους δυο μεγάλους παραδοσιακούς προορισμούς της χώρας, τη Μύκονο και τη Σαντορίνη, περιοχές οι οποίες έχουν πολύ μεγάλα θετικά πρόσημα. Αντίθετα τα νησιά του Βορείου Αιγαίου και μέρος των Δωδεκανήσων που έχουν το πρόβλημα με το προσφυγικό, εμφανίζουν σημαντικότατες μειώσεις.

(Σαντορίνη - ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Σύμφωνα με στοιχεία του Γερμανικού Ταξιδιωτικού Συνδέσμου (DRV) που αφορούν στους πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους, παραδοσιακά στην πρώτη θέση των προτιμήσεων των Γερμανιών ταξιδιωτών παραμένουν οι ελληνικοί προορισμοί όπως η Κρήτη, η Ρόδος και η Κέρκυρα, ωστόσο δεν συμβαίνει το ίδιο με τη Σάμο και την Κω, για παράδειγμα, κυρίως λόγω της αθρόας άφιξης προσφύγων και μεταναστών. Περαιτέρω και σε ότι αφορά στην υπόλοιπη Ελλάδα που στηρίζεται στον εσωτερικό τουρισμό, τα νούμερα καταρρέουν.

Ο τριπλασιασμός του ΦΠΑ πέρυσι, η περαιτέρω αύξηση του φέτος -από 23% σε 24%- η κατάργηση της απαλλαγής των ξενοδοχειακών μονάδων από τον ΕΝΦΙΑ και η επιβολή συντελεστή 0,1%, καθώς και η αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών, έχει φέρει και θα φέρει λίαν συντόμως, πολλές τουριστικές επιχειρήσεις που οριακά σώθηκαν τα τελευταία πέντε χρόνια της ύφεσης, στα όρια της επιβίωσης.

Χαμηλή ανταγωνιστικότητα

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά στον τομέα, παρά το ότι με παρέμβαση του Πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, αποφεύχθηκε η άμεση επιβολή του φόρου διαμονής και μετατέθηκε η εφαρμογή του για το 2018 -με ανοιχτό το ενδεχόμενο να μην επιβληθεί τελικά μετά τη νέα αύξηση του ΦΠΑ- επιβλήθηκε το μέτρο της συμπληρωματικής φορολόγησης των ακινήτων των επιχειρήσεων του τομέα διαμονής, μέσω του συμπληρωματικού ΕΝΦΙΑ, με συντελεστή 0,1%. Αυτά, όπως έχουν τονίσει τα στελέχη του τουρισμού, προστίθενται σε σειρά άλλων φόρων σε προϊόντα και υπηρεσίες που επηρεάζουν άμεσα και έμμεσα το καλάθι του τουρίστα, εκτοξεύοντας το κόστος του τουριστικού πακέτου και ισοπεδώνοντας στην πραγματικότητα την ανταγωνιστικότητα του τουρισμού.

Με τα νέα μέτρα που προωθούνται και σε συνδυασμό με τις επιβαρύνσεις που επιβλήθηκαν από το 2015, σε φορολογία, λειτουργικά κόστη, κόστος τουριστικού προϊόντος για την επιχείρηση και για τον πελάτη, καθώς και την παρατεταμένη έλλειψη ρευστότητας, ο ΣΕΤΕ εκτιμά ότι η επόμενη διετία θα είναι εξαιρετικά δύσκολη για τις τουριστικές επιχειρήσεις.

Φωτογραφία: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Παράλληλα, με όλες αυτές τις νέες επιβαρύνσεις στο τουριστικό προϊόν, εξανεμίζονται και όποιες προσδοκίες προσέλκυσης ικανοποιητικού όγκου ξένων επενδύσεων, και όπως χαρακτηριστικά επισήμανε ο Σύνδεσμος στην ανακοίνωσή του με αφορμή τα πρόσφατα μέτρα “εκτός αν ως «ξένη επένδυση» θα νοείται η εξαγορά εξαντλημένων οικονομικά τουριστικών επιχειρήσεων”.

Σύμφωνα πάντοτε με το ΣΕΤΕ, ακόμα και αν φέτος, τα βασικά μεγέθη του ελληνικού τουρισμού διατηρηθούν, λόγω κεκτημένης ταχύτητας και εξωγενών παραγόντων, σε επίπεδα με θετικό πρόσημο, είναι ξεκάθαρο ότι το τίμημα για τις ελληνικές τουριστικές επιχειρήσεις θα είναι βαρύτατο.

Με τις επιπτώσεις -σε αριθμό επιχειρήσεων που θα παραμείνουν σε λειτουργία, σε θέσεις εργασίας, σε κρατικά έσοδα, σε ασφαλιστικές και εργοδοτικές εισφορές, σε εισόδημα και στήριξη των περιφερειακών οικονομιών και κοινωνιών- να είναι πλέον ανεξέλεγκτες, ο ΣΕΤΕ προειδοποίησε, σε ανακοινώσεις του την κυβέρνηση για την αρνητική πορεία που παίρνουν τα πράγματα, ότι είναι επιτακτική ανάγκη να αντιληφθούν οι αρμόδιοι “ότι οι τουριστικές επιχειρήσεις δεν θα είναι σε θέση να συνεχίσουν να στηρίζουν την ελληνική οικονομία, αφού πλέον με μαθηματική ακρίβεια δεν θα είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις συσσωρευόμενες εξωπραγματικές υποχρεώσεις τόσο απέναντι στο Κράτος όσο και στο περιβάλλον λειτουργίας τους.”

Οι βασικοί στρατηγικοί πυλώνες του ελληνικού τουριστικού προϊόντος

Εκτός από το δίπτυχο «Ήλιος και Θάλασσα», οι βασικοί στρατηγικοί πυλώνες ανάπτυξης του τουριστικού προϊόντος της χώρας, σύμφωνα με το στρατηγικό σχέδιο 2012-2021, απαρτίζονται από 5 ακόμα κύριες, 2 υποστηρικτικές και 4 εξειδικευμένες κατηγορίες.

Συγκεκριμένα στις κύριες περιλαμβάνονται τα εξής: Ήλιος και Θάλασσα, Ναυτικός Τουρισμός, Τουρισμός επίσκεψης πόλεων (City Break), Ιατρικός Τουρισμός, Πολιτιστικός-Θρησκευτικός Τουρισμός και ο Συνεδριακός και Επαγγελματικός Τουρισμός (MICE: Meetings, Incentives, Conferences & Excibitions ).

Στις υποστηρικτικές κατηγορίες περιλαμβάνονται ο Αγροτουρισμός, ο Οικοτουρισμός και ο Γαστρονομικός Τουρισμός, ενώ στις εξειδικευμένες κατηγορίες ο Τουρισμός της τρίτης ηλικίας, ο Τουρισμός Ευζωίας και οι διάφορες Επισκέψεις και εσωτερικές μετακινήσεις.

Λόγω και της στρατηγικής επιλογής του δίπτυχου «Ήλιος και Θάλασσα», ο τουρισμός αποτελεί εποχιακή δραστηριότητα με επακόλουθο την επιβάρυνση πόρων (φυσικών και ανθρώπινου δυναμικού) τους μήνες αιχμής και αχρηστίας τους χειμερινούς μήνες.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εποχιακή απασχόληση, με επακόλουθο την μη απασχόληση των εργαζομένων στον τουριστικό τομέα για μεγάλες χρονικές περιόδους, με συνέπεια την αστάθεια του εισοδήματός τους αλλά και σημαντικές επιπτώσεις στην κοινωνική δραστηριότητα στις τουριστικές περιοχές. Για τους λόγους αυτούς η επιμήκυνση της τουριστικής σεζόν και η ανάπτυξη και περαιτέρω υποστήριξη και άλλων μορφών θεματικού τουρισμού παραμένει η μεγάλη πρόκληση για τους αρμόδιους του τομέα.

Διαρκές ζητούμενο ο ποιοτικός τουρισμός και η αύξηση της τουριστικής δαπάνης

Τα συνολικά νούμερα μπορεί να ευημερούν, το μεγάλο στοίχημα ωστόσο της τουριστικής βιομηχανίας στην Ελλάδα παραμένει η προσέλκυση του ποιοτικού τουρισμού και η αύξηση της κατά κεφαλήν δαπάνης του τουρίστα. Ο τουρισμός, σε αντίθεση με τις περισσότερες μεταποιητικές δραστηριότητες ή τις υπηρεσίες του πρωτογενούς τομέα, αποτελεί οριζόντια δραστηριότητα και όχι κάθετη.

Συγκεκριμένα αποτελεί μια δραστηριότητα που οριοθετείται από την πλευρά της ζήτησης προϊόντων και υπηρεσιών, ενώ οι μεταποιητικές δραστηριότητες ή δραστηριότητες του πρωτογενούς τομέα αποτελούν δραστηριότητες παραγωγής και προσφοράς προϊόντων.

(Παραλία Ναυάγιο, Ζάκυνθος - ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Δεδομένου αυτού, ο τουρισμός επιδρά σε πολλούς κλάδους της οικονομίας, όπως μεταφορές (π.χ. ταξίδι με αεροπλάνο και μεταφορά με λεωφορείο), διαμονή (σε ξενοδοχείο ή αλλού), εστίαση (σε εστιατόρια ή bar εντός ή εκτός του χώρου διαμονής), διασκέδαση (περιλαμβανομένων των επισκέψεων σε αξιοθέατα) και κατανάλωση σε καταστήματα.

Όπως γίνεται κατανοητό ο τουρισμός αφορά περισσότερα του ενός μέρη του κοινωνικού και παραγωγικού ιστού, είναι συνδεδεμένος με την κατανάλωση και η αύξηση της δαπάνης σε αυτόν δίνει ώθηση στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας στην χώρα συνολικά.

Είναι σαφές, λοιπόν, ότι ο τουρισμός συμβάλλει με καταλυτικό τρόπο στη διαμόρφωση του ΑΕΠ της χώρας, ενώ ακριβώς λόγω της πολυεπίπεδης διάρθρωσης του και των πολλών και διαφορετικών τουριστικών προορισμών ανά την Ελλάδα, έχει κρίσιμο ρόλο στη διασπορά του εθνικού εισοδήματος στις περιφέρειες της χώρας.

Η βασική επένδυση της χώρας σε ό,τι αφορά στο τουριστικό προϊόν εστιάζεται στο δίπτυχο «Ήλιος και Θάλασσα», παρά τις προσπάθειες ανάπτυξης διαφόρων μορφών επιμέρους θεματικών του τουρισμού, όπως ο θρησκευτικός τουρισμός (που συγκεντρώνει το ενδιαφέρον πολλών επισκεπτών από τη Ρωσία τα τελευταία χρόνια) ο Οινικός τουρισμός (στα πρότυπα της Γαλλίας και της Ιταλίας, οι περισσότερες οινοποιητικές μονάδες και οι Περιφέρειες προσπαθούν να αναπτύξουν και αυτές τις μορφές του θεματικού τουρισμού ανά την Ελλάδα) ή ακόμα και ο Executive Τουρισμός (επιμέρους υποκατηγορία που αφορά στην παροχή υψηλότατης ποιότητας τουριστικών υπηρεσιών σε πολύ υψηλή τιμή, σε περιορισμένο κοινό με ειδικά προσαρμοσμένες διακοπές και υπηρεσίες).

Το διεθνές περιβάλλον

Την ίδια ώρα που στην Ελλάδα η φοροκαταιγίδα -και- στον τουριστικό τομέα έχει πάρει πλέον ανεξέλεγκτες διαστάσεις, στις γειτονικές ανταγωνίστριες χώρες, οι κυβερνήσεις επιδοτούν τις τουριστικές επιχειρήσεις ή τις απαλλάσσουν από πρόσθετες επιβαρύνσεις, σε μια προσπάθεια να αποσβεσθούν όσο το δυνατό περισσότερο, οι συνέπειες των αρνητικών γεγονότων (τρομοκρατικές επιθέσεις, συρράξεις κλπ) που στοχεύουν στην καρδιά της τουριστικής βιομηχανίας κάθε χώρας που τις υφίσταται.

Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της γειτονικής Τουρκίας, της οποίας η κυβέρνηση, για να ενισχύσει τον τουριστικό κλάδο που πλήττεται τόσο από τις πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις όσο και από τη μείωση των Ρώσων τουριστών -ανερχόμενη δύναμη στο διεθνές τουριστικό περιβάλλον- λόγω της έντασης μεταξύ των δυο χωρών, προχώρησε σε επιδοτήσεις τουριστικών επιχειρήσεων ύψους 80 εκατ. ευρώ καθώς και σε ανακοίνωση σειράς φοροελαφρύνσεων και φοροαπαλλαγών.

Στη χώρα μας, η αιχμή του δόρατος του Ελληνικού Τουρισμού, τα νησιά του Αιγαίου, με την επιβολή των νέων φόρων και την εκτίναξη του ΦΠΑ στο 24%, φέρνουν τους επιχειρηματίες απέναντι στο δίλημμα είτε της δραματικής μείωσης του περιθωρίου κέρδους τους -όταν την ίδια ώρα οι υποχρεώσεις τους αυξάνονται- είτε της εκτόξευσης των τιμών προκειμένου να αντεπεξέλθουν στα νέα δεδομένα.

Σε όλο αυτό το σκηνικό, οι εικόνες από τα ελληνικά νησιά και τους πρόσφυγες που κάνουν το γύρο του κόσμου, δημιούργησαν σίγουρα εντυπώσεις και αν δεν αποτρέπουν τον μέσο ταξιδιώτη, σίγουρα τον προβληματίζουν, για το κατά πόσο κατάλληλη είναι η τρέχουσα χρονική στιγμή για να κάνει ένα ταξίδι στην Ελλάδα.

Δίπλα σε όλα αυτά ένα ακόμα θέμα έρχεται να θέσει μια ακόμα αρνητική παράμετρο στην όλη κατάσταση, όχι μόνο για την φετινή σεζόν αλλά κυρίως για τα χρόνια που έρχονται: η μείωση του χρόνου των διακοπών των τουριστών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία των μεγάλων ταξιδιωτικών πρακτορείων διεθνώς, η οικονομική κρίση πλήττει όλο το δυτικό κόσμο και κάνει τους επισκέπτες από σημαντικές για την Ελλάδα αγορές -όπως η Γερμανία, η Βρετανία, η Γαλλία, η Ιταλία και οι ΗΠΑ- να μειώνουν το χρόνο των διακοπών τους.

Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία της TUI -ενός από τους μεγαλύτερους tour operator παγκοσμίως- σχετικά με την αγορά της Γερμανίας όπου στο πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους κατέγραψε μείωση του χρόνου των διακοπών των Γερμανών -χώρα που επισημαίνεται ότι έχει πληγεί λιγότερο από κάθε άλλη Ευρωπαϊκή, από την κρίση και αποτελεί ένας από τους σημαντικότερους πελάτες της ελληνικής αγοράς- κατά 40%.

Από το Πόρτο Κατσίκι της Λευκάδας μέχρι τη Σαντορίνη κι από το Ναυάγιο της Ζακύνθου μέχρι τη Μικρή Βενετία στη Μύκονο, το φετινό καλοκαίρι αναμένεται «θερμό». Σε μία ευνοϊκή διεθνή συγκυρία, η Ελλάδα ετοιμάζεται να υποδεχτεί 30.000.000 τουρίστες και ταυτόχρονα να κάνει ρεκόρ εσόδων. Το 2016 σημειώθηκε ρεκόρ στις αφίξεις με 28,4 εκατομμύρια επισκέπτες, κόντρα στο αρνητικό κλίμα που είχε δημιουργηθεί λόγω της προσφυγικής κρίσης. Αποτελεί, πλέον, κοινό τόπο ότι τη δεδομένη χρονική στιγμή, ο τουρισμός είναι η πιο σημαντική διέξοδος ανάπτυξης για την Ελλάδα. Οι πιο μετριοπαθείς προβλέψεις για τα έσοδα, λοιπόν, κάνουν λόγο για αύξηση περίπου 1-1,5 δισεκατομμύριo ευρώ σε σχέση με το 2016.

Όπως αναφέρει στο CNN Insights ο νέος πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (Σ.Ε.Τ.Ε.), Ιωάννης Ρέτσος, “το 2017 είχε φανεί από την αρχή του χρόνου ότι θα είναι μία πολύ καλή χρονιά. Είχαμε μία πολύ μεγάλη αύξηση στις προκρατήσεις, σε σχέση με το 2016, το οποίο στο πρώτο τετράμηνο παρουσίαζε πολύ μεγάλη υστέρηση".

(Δείτε εδώ ολόκληρη τη συνέντευξη)

Από το ξεκίνημα, λοιπόν, οι οιωνοί ήταν ιδιαίτερα θετικοί για τον αριθμό αφίξεων των τουριστών, γεγονός που δημιούργησε νέες προοπτικές. Όπως τονίζει ο κ. Ρέτσος, "η Ελλάδα έχει ωριμάσει ως τουριστική αγορά. Οπότε το ζητούμενο δεν είναι πόσοι παραπάνω τουρίστες θα έλθουν, αλλά πόσα παραπάνω χρήματα θα αφήσουν στη χώρα μας. Το μεγάλο στοίχημα για φέτος είναι το τουριστικό συνάλλαγμα. Η πρόβλεψη του πρώην προέδρου του ΣΕΤΕ, Ανδρέα Ανδρεάδη, από τον περασμένο Μάρτιο κάνει λόγο για 14,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Είναι περίπου 1 δισεκατομμύριο παραπάνω από το 2016. Είναι ουσιαστικά τα χρήματα που εισέπραξε η χώρα το 2015”.

Ναυάγιο, Ζάκυνθος - Visit Greece

Αναζητώντας τα αίτια της ανόδου

Κυβερνητικά στελέχη θεωρούν ότι αποδίδει καρπούς η μεθοδική προβολή του τουριστικού προϊόντος στοχευμένα σε παραδοσιακές και νέες αγορές, καθώς και η στρατηγική για επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Από την πλευρά του, ο κ. Ρέτσος κάνει λόγο για ωρίμανση... αντίληψης του ελληνικού τουριστικού προϊόντος: "Η Ελλάδα έχει καλό τουριστικό προϊόν και αυτό έχει φανεί τα τελευταία χρόνια κι από τις έρευνες της ικανοποίησης των πελατών των μεσογειακών χωρών. Η Ελλάδα είναι συνεχώς σε ανοδική πορεία κι έχουν βελτιωθεί πάρα πολύ οι ιδιωτικές υποδομές. Έγινε μία προσπάθεια για τη βελτίωση και των δημόσιων υποδομών, η οποία έχει παγώσει τα τελευταία χρόνια λόγω της κρίσης".

Εντούτοις, σε αυτό το δύσκολο οικονομικό πλαίσιο, Κινέζοι, Ρώσοι αλλά και Αμερικανοί επισκέπτες αυξάνουν διαρκώς την παρουσία τους στη χώρα μας, την ώρα που πολλαπλασιάζονται οι απευθείας αεροπορικές συνδέσεις. Όμως, απαιτείται μία πιο ολιστική, σύγχρονη στρατηγική για να αξιοποιηθεί σε μεγαλύτερο βαθμό το ελληνικό τουριστικό προϊόν.

Εάν εφαρμοστεί μία πενταετής στρατηγική, συνδυάζοντας την αύξηση των αφίξεων και των επενδύσεων, τότε το 25% του ΑΕΠ μπορεί να προέρχεται από τον τουρισμό, μετά το 2020.
Ι. Ρέτσος

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ - Ιανουάριος 2017), η Ελλάδα το 2015 υποδέχθηκε σχεδόν 23,6 εκ. τουρίστες. Από αυτούς εισέπραξε περίπου 14,6 δισεκατομμύρια ευρώ. Από το σύνολο των τουριστών, το 63,0% εισήλθε στην χώρα μας αεροπορικώς – που παραδοσιακά αποτελεί τον κύριο τρόπο μετάβασης των τουριστών από το εξωτερικό στην Ελλάδα, 34,0% οδικώς, 3,0% δια θαλάσσης, ενώ το ποσοστό των τουριστών που επιλέγουν το τρένο ως μέσο για το ταξίδι τους στην Ελλάδα είναι αμελητέο. Το 62% των εσόδων καταγράφεται στο 3ο τρίμηνο του έτους, ενώ το 26% στο β΄ τρίμηνο του έτους. Όπως καταλαβαίνει εύκολα κάποιος, η απογείωση του τουρισμού μπορεί να γίνει μόνο από τους διαδρόμους των ελληνικών αεροδρομίων.

Swiss: Η ελβετική εγγύηση στις ελληνικές πτήσεις

Εκφράζοντας την περηφάνεια του για την προσφορά της SWISS στον ελληνικό τουρισμό, ο Ιωάννης Ζωγραφάκης, περιφερειακός διευθυντής Ελλάδας, Τουρκίας και Κύπρου της ελβετικής αεροπορικής εταιρείας αναφέρθηκε στην θεαματική άνοδο επισκεπτών στη χώρα μας, αλλά και των εκτιμώμενων εσόδων.

Αναφερόμενος στη συμβολή των αεροπορικών εταιρειών στον τουρισμό, ο κ. Ζωγραφάκης τόνισε ότι «αναμφισβήτητα συμβάλλουν θετικά στην αύξηση του τουρισμού. Όπου υπάρχει αεροπορική σύνδεση, ιδιαίτερα στη νησιωτική Ελλάδα, έχουμε μεγάλη αύξηση του τουρισμού. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια βλέπουμε κάθε χρόνο νέες εταιρείες να επιχειρούν στην Ελλάδα και βλέπουμε και αύξηση των εταιρειών χαμηλού κόστους. Τα τελευταία χρόνια έχουμε μείωση του κόστους των εισιτηρίων. Το αεροπορικό ταξίδι αποτελεί αυτήν τη στιγμή αναλογικά το φτηνότερο μέσο μεταφοράς. Λαμβάνοντας, δε, υπόψιν τη γεωγραφική διατομή της Ελλάδας, με τα πολλά νησιά, νομίζω ότι είναι το πιο κατάλληλο μέσο για την ανάπτυξη του τουρισμού. Θα έλεγα ότι οι αεροπορικές προσφέρουν πάνω από το 80% στην ανάπτυξη του τουρισμού».

Μιλώντας για τα πλεονεκτήματα της SWISS έναντι των ανταγωνιστών της, ειδικά τους θερινούς μήνες, ο κ. Ζωγραφάκης είπε: «νομίζω ότι έχει πολλά πλεονεκτήματα. Το κύριο είναι ότι πρόκειται για αεροπορική εταιρεία της Ελβετίας, μίας χώρας που διακρίνεται για την ποιότητα των υπηρεσιών και των προϊόντων που προσφέρει, με πολιτική ουδετερότητα και ασφάλεια. Θεωρώ, επίσης, ότι το αεροδρόμιο της Ζυρίχης είναι μικρό και το πιο λειτουργικό της Ευρώπης με χρόνο ανταπόκρισης 35 λεπτά στην πτήση. Πλέον αυτού, νομίζω ότι το σημαντικό σε ένα ταξίδι, πέρα από την ασφάλεια και την άνεση είναι η συμπεριφορά της αεροπορικής εταιρείας. Καθώς η SWISS έχει ως πρώτη προτεραιότητα τον επιβάτη, προσπαθούμε να δώσουμε όλες τις καλύτερες δυνατές λύσεις για τον επιβάτη για να μείνει απόλυτα ευχαριστημένος.

Σχετικά με την πολιτική των προσφορών, θα σας δώσω ένα παράδειγμα: αυτήν τη στιγμή, οι προσφορές που έχουμε για ένα ταξίδι Αθήνα – Ζυρίχη – Νέα Υόρκη μετ' επιστροφής είναι 389 ευρώ. Ένα αντίστοιχο ταξίδι στη Γενεύη είναι 88 ευρώ κι ένα αντίστοιχο στη Ζυρίχη 105 ευρώ. Σε αυτήν την τελική τιμή είναι ελάχιστο το έσοδο της αεροπορικής εταιρείας, το μεγαλύτερο κομμάτι του κόστους είναι φόροι αεροδρομίου. Θεωρώ, όμως, ότι κάνουμε αυτές τις προσφορές για να υπάρχει το μίνιμουμ της πληρότητας πτήσης αρκετά νωρίς και να έχουμε μία καθαρή εικόνα της συμπεριφοράς του επιβάτη και πώς κινείται η αγορά. Νομίζω ότι ο υγιής ανταγωνισμός ωφελεί την ανάπτυξη του ίδιου του προϊόντος αλλά και την εξέλιξη των εταιρειών».

Δείτε εδώ ολόκληρη τη συνέντευξη

Λαλάρια Σκιάθου - Visit Greece

Κύριες πύλες εισόδου τα αεροδρόμια

Όπως αποκαλύπτουν και τα στοιχεία της ερευνητικής μονάδας του ΣΕΤΕ -Sete Intelligence- το σύνολο των διεθνών αεροπορικών αφίξεων το 2016 εκτιμάται σε 18,4 εκατ. παρουσιάζοντας αύξηση 7,4% σε σχέση με το 2015. Οι αεροπορικές θέσεις για το 2016 ανήλθαν σε 23 εκατ. ή 1,34 εκατ. επιπλέον θέσεις σε σχέση με το 2015. Η Αθήνα παρουσίασε αύξηση στις διεθνείς αεροπορικές αφίξεις +10,5%, ενώ τα περιφερειακά αεροδρόμια παρουσίασαν αύξηση +5,8%.

Οι χώρες από τις οποίες ήρθαν οι περισσότεροι επισκέπτες το 2016 είναι οι ακόλουθες:

1) Hν. Βασίλειο (3,3 εκ.)

2) Γερμανία (2,9εκ.)

3) Ιταλία (1,6 εκ.)

4) Γαλλία (1 εκ.)

5) Ρωσία (819 χιλ.)

Η Ολλανδία βρίσκεται στην 6η θέση (745 χιλ.). Η Πολωνία ακολουθεί στην 7η θέση (728χιλ.), ενώ την 8η θέση κατέλαβε η Κύπρος (726 χιλ.). Στην 9η θέση ήταν η Ελβετία (642 χιλ.) και στη 10η η Σουηδία (568 χιλ.). Όλες οι αγορές που βρίσκονται στη πρώτη δεκάδα παρουσίασαν αύξηση.

Από τις χώρες που βρίσκονται στο top 15, μείωση παρουσίασαν μόνο 3: το Βέλγιο, -40 χιλ. επιβάτες, η Αυστρία, -23 χιλ. επιβάτες, αλλά και η Τουρκία, -89 χιλ. επιβάτες.

Σπήλαιο Μελισσάνης, Κεφαλονιά

Τα κορυφαία σε κίνηση αεροδρόμια

Ως προς τους επιβάτες, τις θέσεις και τις πληρότητες του κάθε αεροδρομίου, η Αθήνα βρίσκεται στην πρώτη θέση με 6,4 εκατ. επιβάτες και 8,3 εκατ. θέσεις για το 2016. Οι μεγαλύτερες αγορές για την Αθήνα το 2016 είναι η Γερμανία (716 χιλ. επιβάτες), η Ιταλία (705 χιλ. επιβάτες), και το Hν. Βασίλειο (643 χιλ. επιβάτες). Η Τουρκία εμφανίζει τη μεγαλύτερη μείωση σε αριθμό επιβατών και θέσεων από τις χώρες που ανήκουν στο top 15.

Το tοp 15 πόλεων προέλευσης αντιστοιχεί σε 5,8 εκ. επιβάτες για το 2016, παρουσιάζοντας αύξηση 4,3% σε σχέση με το 2015. Ως προς τον αριθμό των επιβατών, στην 1 η θέση βρίσκεται το Λονδίνο με 1,2 εκατ. παρουσιάζοντας αύξηση +9,9% στη 2η το Μάντσεστερ με 542 χιλ. (+6,7%) και στην 3 η το Άμστερνταμ με 505 χιλ. (+6,6%). Στην 4 η θέση βρίσκεται η Μόσχα με 434 χιλ. εμφανίζοντας τη μεγαλύτερη αύξηση +15,3% μεταξύ των πόλεων που ανήκουν στο top 15. Στην 5η θέση βρίσκεται το Ντίσελντορφ με 398 χιλ. (+6,1%).

Μύρτος - Κεφαλονιά

(Φωτογραφία: visitgreece.gr)

Διεθνής προβολή στα επιτεύγματα του ελληνικού τουρισμού

Το κλίμα αισιοδοξίας και άνθησης των αριθμών δεν καταγράφεται μόνο στις εκτιμήσεις και τις προβλέψεις στελεχών του κλάδου και της κυβέρνησης. Αποτυπώνεται και στις αναλύσεις διεθνών οργανισμών και μέσων ενημέρωσης, Η γερμανική οικονομική εφημερίδα Handelsblatt αναφέρεται στα αναμενόμενα ρεκόρ του τουρισμού στην Ελλάδα, αλλά και την… κυριαρχία των Γερμανών επισκεπτών: «ο τουρισμός μεταβάλλεται στην ισχυρότερη ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας, η οποία θα μπορούσε να την βγάλει από την κρίση. Η ελληνική κυβέρνηση αναμένει ανάπτυξη της οικονομίας της τάξεως του 1,8% χάρη στον τουρισμό. Ενώ το 2010 ο τουρισμός συνέβαλε στο ΑΕΠ κατά 15,6% σύμφωνα με εκτιμήσεις του World Travel & Tourism Council (WTTC) το ποσοστό αυτό ανέρχεται ήδη σε 18,6% και σύμφωνα με τις προγνώσεις του μέχρι το 2027 το ποσοστό θα αυξάνεται κατά 4,6% ετησίως, με ποσοστό δηλαδή μεγαλύτερο από την ανάπτυξη της συνολικής οικονομίας", σημειώνει η εφημερίδα.

«Σε αυτό συμβάλλουν ιδίως οι Γερμανοί τουρίστες, στις προτιμήσεις των οποίων η Ελλάδα βρίσκεται πολύ ψηλά. Καμιά χώρα δεν βρίσκεται στις προτιμήσεις των Γερμανών τόσο ψηλά όσο η Ελλάδα, σύμφωνα με το ερευνητικό Ινστιτούτο GfK, κατά το οποίο σε σχέση με το 2012, οπότε η χώρα συνταράσσετο από διαδηλώσεις, τα κέρδη των ταξιδιωτικών γραφείων έχουν τριπλασιαστεί," προστίθεται στο δημοσίευμα.

Στην κλίμακα ανταγωνιστικότητας του World Economic Forum η Ελλάδα καταλαμβάνει την 24η θέση μεταξύ 136 χωρών φέτος, ενώ πέρυσι ήταν στην 31η θέση. Σύμφωνα δε με τις προγνώσεις του WTTC, ο τζίρος από τον τουρισμό από 14,7 δισ. δολάρια που ήταν πέρυσι θα ανέλθει μέχρι το 2027 στα 24,6 δισ. δολάρια. Κομβικό ρόλο θα έχουν σε αυτό και οι Κινέζοι. Μεσοπρόθεσμα οι αφίξεις αναμένεται να αυξηθούν από 150.000 πέρυσι σε 1,5 εκατομμύριο.

Όπως μάλιστα τονίζει χαρακτηριστικά στην Handelsblatt o Jim Jiannong Qian ο αντιπρόεδρος του μεγαλύτερου κινεζικού επιχειρηματικού ομίλου Fosun, "η Ελλάδα είναι ένα πολύ ασφαλής προορισμός".

Τέλος η γερμανική οικονομική εφημερίδα γράφει πως "ο κινεζικός κολοσσός συμμετέχει επίσης στο Joint Venture για την ανάπτυξη του Ελληνικού, το οποίο αναμένεται να γίνει μαγνήτης για τους τουρίστες. Τα ενδιαφέροντα όμως του Fosun δεν περιορίζονται σε αυτό. Προτίθεται να συμμετάσχει και σε άλλο Joint Venture με την Friedmann Pacific Asset Management Ltd. ώστε να μετατρέψει το αεροδρόμιο Ε. Βενιζέλος σε αεροπορικό κόμβο μεταξύ Κίνας και Ευρώπης».

Σχέδια επενδύσεων από διεθνείς κολοσσούς

Στις ίδιες εκτιμήσεις έχει καταλήξει και ο μεγαλύτερος τουριστικός οργανισμός της Ευρώπης η -επίσης- γερμανική ΤUI, η οποία κάνει λόγο για αύξηση των φετινών κρατήσεων της τάξεως του 23% συνολικά προς την Ελλάδα, με μεγαλύτερο ποσοστό αυτό της Χαλκιδικής με 44%, ενώ ο τουριστικός διευθυντής της, Μάρεκ Αντριτσακ, έκανε λόγο για μακροπρόθεσμα σχέδια της εταιρείας ώστε να αναπτυχθεί στην Ελλάδα ακόμα περισσότερο. «Οι Έλληνες κερδίζουν από την ανασφάλεια και τις πολιτικές ταραχές στην Τουρκία αλλά και από τα δικά τους δυνατά χαρτιά: η ποιότητα των ξενοδοχείων και των υπηρεσιών δεν ήταν ποτέ καλύτερες», δήλωσε στην Handelblatt ο κ. Αντριτσακ.

"Kalo taxidi!" εύχεται ο Economist

Δημοφιλείς ελληνικοί τουριστικοί προορισμοί, όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη θα είναι φέτος γεμάτες με περισσότερο κόσμο από κάθε άλλο καλοκαίρι, τονίζει ο Economist. Όπως σημειώνεται, οι Έλληνες ξενοδόχοι και ταξιδιωτικοί πράκτορες αναφέρουν ότι οι κρατήσεις μέχρι στιγμής υποδηλώνουν ότι το ρεκόρ αφίξεων που καταγράφηκε πέρσι, θα καταρριφθεί εύκολα αυτή την χρονιά. Έπειτα από επτά χρόνια κρίσης, οι τιμές στην Κέρκυρα και την Κρήτη είναι πιο ευνοϊκές συγκριτικά με εκείνες τουριστικών προορισμών της Ισπανίας.

Την ίδια στιγμή, ανταγωνιστικοί προορισμοί στην Τουρκία για την ίδια περίοδο θεωρούνται ένα λιγότερο ασφαλές ταξίδι, σύμφωνα με τον Economist. Η Ελλάδα αναμένει αύξηση Βρετανών, Γερμανών και Ρώσων τουριστών, αλλά ίσως βρει δύσκολο να τους πείσει να δαπανήσουν γενναιόδωρα κατά την διαμονή τους.

Greece expects big increases in British, German and Russian tourists https://t.co/RHeWSHP64Y
— The Economist (@TheEconomist) May 30, 2017

Κατά μέσο όρο, ο χρόνος διαμονής και η κατανάλωση των τουριστών σε τοπικά ξενοδοχεία και καταλύματα είναι μικρότερη σε σύγκριση με δώδεκα χρόνια πριν. Εντούτοις, οι προοπτικές είναι θετικές. Με τη γερμανική Fraport να έχει αναλάβει τον έλεγχο των περιφερειακών αεροδρομίων, ειδικοί της τουριστικής αγοράς προβλέπουν πως ο αριθμός αφίξεων στην Ελλάδα θα αγγίξει τα 40 εκατομμύρια έως το 2022. Τουλάχιστον ένας τομέας της ελληνικής οικονομίας είναι σε εξαιρετική κατάσταση, καταλήγει το ρεπορτάζ του Economist.

Η σημασία του τουρισμού για την οικονομία και την κοινωνία

Τη συνεχή και σταθερά αυξανόμενη τα τελευταία τριάντα χρόνια συνεισφορά του τουρισμού στην απασχόληση αναδεικνύει η μελέτη του ΣΕΤΕ «Μακροχρόνιες τάσεις (1983 – 2016) απασχόλησης στον Τουρισμό και στους λοιπούς κλάδους της Ελληνικής Οικονομίας».

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η απασχόληση στον τουρισμό στην Ελλάδα αυξάνεται διαρκώς τα τελευταία 30 χρόνια με μέσο ετήσιο ρυθμό 2,8%. Η αυξητική τάση εντάθηκε από το 2014 και μετά, όταν και ολοκληρώθηκε η μεταστροφή του σε έναν κατ’ εξοχήν εξωστρεφή, διεθνώς ανταγωνιστικό, τομέα.

Κατά τη διάρκεια του 2016, η απασχόληση στον τουρισμό έφθασε στο υψηλότερο επίπεδο (341,2 χιλ.) από την αρχή της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού, υπερβαίνοντας το προηγούμενο υψηλό σημείο του 2008 (322 χιλ.). Παράλληλα, η παρατηρούμενη αύξηση της μερικής απασχόλησης στον τουρισμό, μετά την ανάκαμψή του το 2013, ως αποτέλεσμα των διαρθρωτικών αλλαγών στην αγορά εργασίας, δεν είναι εις βάρος, αλλά επιπρόσθετη της πλήρους απασχόλησης, η οποία καταγράφει επίσης αύξηση.

Ως αποτέλεσμα των παραπάνω εξελίξεων και της παράλληλης μείωσης της απασχόλησης στους υπόλοιπους τομείς, η συμμετοχή του τουρισμού στην απασχόληση ανέβηκε από 3,9% το 1983 σε 9,3% το 2016. Επίσης, το 3ο τρίμηνο του 2016, η απασχόληση στον τουρισμό αντιπροσώπευε το 10,2% της συνολικής απασχόλησης κατέχοντας την 3η θέση μετά το εμπόριο (17,8%) και τον πρωτογενή τομέα (12,2%), αλλά μπροστά από την μεταποίηση (9,5%) και τον δημόσιο τομέα (8,9%).

(Σαντορίνη - ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Πτώση στους επιβάτες κρουαζιέρας

Επιπλέον 1,1 εκατ. τουρίστες θα ταξιδέψουν διεθνώς με κρουαζιερόπλοια το 2017 σύμφωνα με εκτιμήσεις της Διεθνούς Ένωσης Κρουαζιέρας, ενώ στην Ελλάδα οι επιβάτες κρουαζιέρας αναμένεται να σημειώσουν πτώση κατά τουλάχιστον 20%. Αναλυτικά, οι εκτιμήσεις της Ένωσης κάνουν λόγο για 25,3 εκατ. επιβάτες διεθνώς από 24,2 εκατ. το 2016.

Αξιοσημείωτη είναι η πορεία σε παγκόσμιο επίπεδο της κρουαζιέρας σύμφωνα πάντα με στοιχεία της Διεθνής Ένωσης Κρουαζιέρας καθώς από 17,8 εκατ. επιβάτες το 2009 ανέβηκαν σε 19,1 εκατ. το 2010, 20,5 εκατ. το 2011, 20,9 εκατ. το 2012, 21,3 εκατ. το 2013, 22,3 εκατ. το 2014 και 23,1 εκατ. το 2015. Σε αντίθεση με την ανοδική πορεία που θα καταγράψει η διεθνής κρουαζιέρα το 2017 στην Ελλάδα τα νούμερα θα είναι πτωτικά.

Συνολικά εκτιμάται ότι ο αριθμός των επιβατών κρουαζιέρας θα σημειώσει πτώση κατά περίπου 20% προκαλώντας επιπτώσεις στην τοπική οικονομία των περιοχών που θα μειωθεί ο αριθμός των προσεγγίσεων των κρουαζιερόπλοιων. Όπως αναφέρουν εκπρόσωποι των τουριστικών φορέων η μείωση του αριθμού των κρουαζιερόπλοιων στην Ελλάδα οφείλεται κυρίως στη περικοπή δρομολογίων στην Τουρκία λόγω των προβλημάτων ασφαλείας που αντιμετωπίζει η γειτονική χώρα.

Οι βασικοί στρατηγικοί πυλώνες του ελληνικού τουριστικού προϊόντος

Συγκεκριμένα στις κύριες περιλαμβάνονται τα εξής: Ήλιος και Θάλασσα, Ναυτικός Τουρισμός, Τουρισμός επίσκεψης πόλεων (City Break), Ιατρικός Τουρισμός, Πολιτιστικός-Θρησκευτικός Τουρισμός και ο Συνεδριακός και Επαγγελματικός Τουρισμός (MICE: Meetings, Incentives, Conferences & Excibitions ).

Στις υποστηρικτικές κατηγορίες περιλαμβάνονται ο Αγροτουρισμός, ο Οικοτουρισμός και ο Γαστρονομικός Τουρισμός, ενώ στις εξειδικευμένες κατηγορίες ο Τουρισμός της τρίτης ηλικίας, ο Τουρισμός Ευζωίας και οι διάφορες Επισκέψεις και εσωτερικές μετακινήσεις.

Για τους λόγους αυτούς η επιμήκυνση της τουριστικής σεζόν και η ανάπτυξη και περαιτέρω υποστήριξη και άλλων μορφών θεματικού τουρισμού παραμένει η μεγάλη πρόκληση για τους αρμόδιους του τομέα.

Το φεγγάρι πάνω από τα Μετέωρα (Photo: Visit Greece)

Κείμενο - Συνεντεύξεις: Τάσος Οικονόμου

Σκηνοθεσία: Σεραφείμ Ντούσιας

Εικονολήπτες: Λευτέρης Παρτσάλης, Νίκολας Κόρνφορντ

Στούντιο: Περικλής Χατζηνάκος, Γιώργος Αποστολόπουλος

Επιμέλεια longform: Τάσος Οικονόμου

Συντονισμός: Ανδρέας Παναγόπουλος