Οι προοπτικές της ελληνικής ασφαλιστικής «βιομηχανίας»

Με τη μέση σύνταξη στην Ελλάδα να ανέρχεται πλέον στα 900 ευρώ (μεικτά) και τη δημόσια δαπάνη για την υγεία να κυμαίνεται χαμηλότερα των 1.000 ευρώ ανά κάτοικο η επιλογή της ιδιωτικής ασφάλισης αποτελεί μονόδρομο για όσους θέλουν να διασφαλίσουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα για τα χρόνια της εργασιακής απομαχίας και όσους επιζητούν αξιοπρεπείς συνθήκες υγειονομικής περίθαλψης για τους ίδιους και τις οικογένειες τους.

Η πρόσφατη ασφαλιστική μεταρρύθμιση εξέπεμψε το σήμα στους ασφαλισμένους πως καμία παραδοχή για τις μελλοντικές τους συντάξεις δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη και πως οι συντάξιμες αποδοχές τους θα είναι πάντα συνυφασμένες με την ικανότητα του –αναδιανεμητικού- ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος να τις καταβάλει. Όταν αυτή η ικανότητα θα περιορίζεται, είτε για δημογραφικούς, είτε για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους, τότε και οι συντάξεις θα μειώνονται.

Η πραγματικότητα αυτή δεν τοποθετείται σε βάθος χρόνου, αλλά στο πολύ κοντινό μέλλον. Η μέση σύνταξη σήμερα διαμορφώνεται στα 750 ευρώ (καθαρά), ωστόσο ήδη από το 2019 λόγω των επικείμενων νέων παρεμβάσεων σε φορολογικό και ασφαλιστικό (μείωση αφορολογήτου – κατάργησης προσωπικής διαφοράς) εκτιμάται πως θα περιοριστεί σε μέσα επίπεδα στα 550 ευρώ! Να σημειωθεί πως με το ασφαλιστικό νόμο 4387/2016 η εγγυημένη εθνική σύνταξη ορίστηκε στα 384 ευρώ το μήνα, και το ποσό που είναι το μόνο «δεδομένο» σημείο αναφοράς για το δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα.

Η εισοδηματική ένδεια στην οποία έχει καταδικάσει τους σημερινούς συνταξιούχους η παρούσα δομή του ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος και η οποία οφείλεται εν πολλοίς στην καθυστερημένη μεταρρύθμισή του, καθώς και στην άρνηση των προηγούμενων κυβερνήσεων να υιοθετήσουν ένα μοντέρνο ασφαλιστικό σύστημα με τρεις πυλώνες. Σε αυτό, εκτός από την κύρια και επικουρική ασφάλιση (1ος πυλώνας) θα βασίζεται σε προαιρετικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, όπως επαγγελματικά ταμεία (2ος πυλώνας) και προγράμματα ιδιωτικής ασφαλιστικής κάλυψης (3ος πυλώνας), είναι μία εν δυνάμει πηγή αδυναμίας για την κοινωνική συνοχή.

Αλλά και η δημόσια περίθαλψη που παρέχει στους ασφαλισμένους το Εθνικό Σύστημα Υγείας έχει υποβαθμιστεί σε μεγάλο βαθμό τα χρόνια της κρίσης ως απότοκο της περιστολής της δημόσιας δαπάνης. Ενδεικτικά η πρόσβαση σε διαγνωστικές εξετάσεις περιορίστηκε δραστικά, ενώ η ήδη δυσχερής για τους ασθενείς νοσηλεία στα δημόσια νοσοκομεία, κατέστη πιο «περιπετειώδης», καθώς οι ελλείψεις σε έμψυχο δυναμικό, σε φαρμακευτική υποστήριξη και σε υλικοτεχνική υποδομή έχουν δημιουργήσει ένα καθολικά υποβαθμισμένο περιβάλλον.

Το σύστημα υγείας σήμερα υποχρηματοδοτείται, αφού η συνολική δαπάνη υγείας είναι 15 δισ. ευρώ, εκ των οποίων μόλις τα 9,5 δισ. ευρώ ή το 5% του ΑΕΠ αφορούν στη δημόσια δαπάνη, ποσοστό που υπολείπεται σημαντικά από το αντίστοιχο άλλων ανεπτυγμένων χωρών. Η δε μείωση της δημόσιας δαπάνης υποκαταστάθηκε από την ιδιωτική δαπάνη, καθώς οι πολίτες κατάφυγαν για ποιοτικές υπηρεσίες υγείας στις ιδιωτικές υπηρεσίες και δομές υγείας. Έτσι, σήμερα τα νοικοκυριά δαπανούν περίπου το 3% του ΑΕΠ ή 5 δισ. ευρώ σε ιδιωτικές δαπάνες υγείας.

Anytime: Η πρώτη direct ασφάλιση

Για τον τρόπο με τον οποίο η Anytime άλλαξε τους όρους ασφάλισης στην αγορά του αυτοκινήτου, μίλησε στο CNN Insights ο Παναγιώτης Κούβαλης, Διευθυντής της Anytime Online. “Το όραμά μας είναι προσφέρουμε λύσεις στον πελάτη μας για μία ασφαλέστερη ζωή”, αναφέρει ο κ. Κούβαλης, τονίζοντας ότι τα νέα προϊόντα της εταιρείας βασίζονται στην καινοτομία.

Επίσης, ο Διευθυντής της Anytime Online εξηγεί πώς η εταιρεία μπορεί και προσφέρει ένα προϊόν με τον υψηλότερο δείκτη "value for money", σε μία δύσκολη οικονομικά περίοδο. Όπως λέει, “δίνουμε έμφαση στην εξυπηρέτηση του πελάτη και προσπαθούμε να έχουμε μία διαδικασία, η οποία να είναι απλή και γρήγορη για τον πελάτη μας. Ελαχιστοποιούμε τη γραφειοκρατία που απαιτείται: μία απλή φόρμα ασφάλισης, προσιτές πληροφορίες σε όλους, χωρίς ψιλά γράμματα. Επιπλέον, έχουμε ένα πάρα πολύ αξιόπιστο δίκτυο υπηρεσιών με το οποίο υποστηρίζουμε το προϊόν μας. Όπως είναι τα ιδιόκτητα συνεργεία που έχουμε και άλλες υπηρεσίες που δίνουν αξία στο προϊόν μας”. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι στο δικτυακό τόπο της Anytime μπορεί κάποιος πολύ εύκολα να υπολογίσει online τα ασφάλιστρα του οχήματός του.

Ο Διευθυντής της Anytime Online αναλύει και το πρόγραμμα χρέωσης με την ονομασία "Buy the Mile", με το οποίο οι ασφαλισμένοι μπορούν να έχουν σημαντικά οικονομικά οφέλη, πληρώνοντας ανάλογα με τα χιλιόμετρα που διανύουν: "Είναι ένα πρόγραμμα που ακολουθεί τη φιλοσοφία "pay as you drive". Ουσιαστικά είναι μία ετήσια ασφάλιση με όριο τα 5.000 χιλιόμετρα. Είναι ένας δίκαιος τρόπος προσέγγισης των αναγκών του πελάτη. Δίνει την ευκαιρία σε κάποιον που δεν χρησιμοποιεί πολύ το όχημά του να είναι ασφαλισμένο και καλυμμένο, στο σωστό πλαίσιο".

Δείτε εδώ αναλυτικά ολόκληρη τη συνέντευξη.

Τα ανασφάλιστα ΙΧ και οι υποασφαλισμένοι

Σε κάθε περίπτωση η ελληνική αγορά παραμένει σημαντικά υποασφαλισμένη, κάτι που δείχνει πως οι προοπτικές του εγχώριου ασφαλιστικού κλάδου είναι πολύ μεγάλες. Ενδεικτικά, το 2016 η ετήσια παραγωγή ασφαλίστρων ανήλθε σε περίπου 2,2% του ΑΕΠ, έναντι περίπου 7,7% κατά μέσο όρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ η ετήσια κατά κεφαλήν ασφαλιστική δαπάνη στην Ελλάδα διαμορφώθηκε περίπου στο 20% του ευρωπαϊκού μέσου όρου.

Ωστόσο, θα πρέπει να γίνεται διαφοροποίηση μεταξύ των υποασφαλισμένων εκείνων και των ανασφάλιστων. Στην πρώτη κατηγορία μιλάμε για προαιρετική ασφάλιση, στη δεύτερη για υποχρεωτική. Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι ασφάλειες αυτοκινήτων. Παρά το γεγονός ότι οι διοικητικές και ποινικές κυρώσεις είναι πολύ αυστηρές και προβλέπουν από αφαίρεση πινακίδων, άδειας κυκλοφορίας και χρηματικό πρόστιμο 500 ευρώ έως και φυλάκιση από 2 μήνες μέχρι 1 χρόνο και χρηματική ποινή μέχρι 3.000 ευρώ, ωστόσο 800.000 οχήματα σήμερα στους ελληνικούς δρόμους είναι ανασφάλιστα. Σύμφωνα με την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος (που έχει επεξεργαστεί τα στοιχεία της τροχαίας) προκύπτει ότι το 13-14% των οχημάτων στους ελληνικούς δρόμους είναι ανασφάλιστα!

Δεδομένου ότι κάποιος μπορεί να ασφαλίσει πλέον το όχημα του ακόμη και μέσω internet για περίοδο ακόμη και ενός μήνα σε τιμές εξαιρετικά προσιτές, ανεξαρτήτως κυβισμού, αυτό συνεπάγεται πως δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για τους οδηγούς που επιλέγουν να κυκλοφορούν ανασφάλιστα αυτοκίνητα ή μηχανές. Η ευθύνη τους είναι διπλή διότι σε περίπτωση πρόκλησης ατυχήματος ο συνεπής ασφαλισμένος οδηγός ο οποίος θα βρεθεί να έχει εμπλακεί στο συμβάν θα επιβαρυνθεί διπλά. Ομοίως, η μη τήρηση της νομοθεσίας για την ασφάλιση αυτοκινήτου συνεπάγεται απώλεια φορολογικών εσόδων για το Δημόσιο, αλλά και επιβάρυνση και για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις μέσω του Επικουρικού τους Ταμείου που καλείται να αποζημιώσει για τις ζημιές.

Το θέμα έχει απασχολήσει την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, η οποία έχει ήδη προαναγγείλει πως με τη βοήθεια της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος θα τρέξει έως το Μάιο ειδικές διασταυρώσεις για τον εντοπισμό των ανασφάλιστων οχημάτων και εν συνεχεία θα αποστείλει στους κατόχους τους ειδοποιητήρια για να διευθετήσουν τις εκκρεμότητες τους.

Η λύση της ιδιωτικής ασφάλισης

Μπορεί το εισόδημα των ελληνικών νοικοκυριών να έχει υποστεί σημαντική συρρίκνωση τα τελευταία χρόνια και η ικανότητα τους προς αποταμίευση να έχει συμπιεστεί δραματικά, ωστόσο όλο και περισσότεροι αναζητούν εξασφάλιση μέσω ιδιωτικών ασφαλιστηρίων, αφενός για να έχουν επαρκή ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή κάλυψη, αφετέρου για να φτιάξουν ένα συμπληρωματικό «κουμπαρά» για τα χρόνια που θα είναι συνταξιούχοι. Πολλοί έχουν βρει στα αποταμιεύτηκα προγράμματα των ασφαλιστικών εταιρειών και μια διέξοδο προκειμένου να προστατέψουν καταθέσεις που είχαν τα προηγούμενα χρόνια στις τράπεζες.

Τα ιδιωτικά ασφαλιστήρια έρχονται μεταξύ όλων των άλλων να προστατεύσουν τις περιουσίες φυσικών και νομικών προσώπων και να τους εξασφαλίσουν έναντι ατυχημάτων και αναπάντεχων συμβάντων τα οποία μέσα στις συνθήκες της κρίσης, καθίστανται ακόμη πιο δυσβάστακτα για εκείνους που δεν έχουν υψηλά εισοδήματα.

Είναι γεγονός πως οι ασφαλιστικές εταιρείες στην Ελλάδα προσαρμόστηκαν στο περιβάλλον της κρίσης, αντιμετώπισαν προβλήματα και δυσχέρειες μέσα σε ένα αυστηρό εποπτικό περιβάλλον και ενίσχυσαν τα κεφαλαιακά τους αποθέματα. Κατά την Τράπεζα της Ελλάδος η ελληνική ασφαλιστική αγορά εμφανίζει επάρκεια κεφαλαίων, με το 92% των επιλέξιμων κεφαλαίων ταξινομούνται στην υψηλότερη κατηγορία ποιότητας. Η κεφαλαιακή αυτή επάρκεια των ελληνικών ασφαλτικών εταιρειών τους επέτρεψε να απευθυνθούν με καλύτερους όρους στους αποδυναμωμένους οικονομικά πελάτες τους.

Προσάρμοσαν σχετικά γρήγορα τις τιμές τους στη νέα πραγματικότητα παρέχοντας σε ένα πλήρως ανταγωνιστικό περιβάλλον (56 επιχειρήσεις δραστηριοποιούνταν στην ασφαλιστική αγορά το 2016), μια ευρεία γκάμα προϊόντων και υπηρεσιών για όλα τα βαλάντια και όλες τις ανάγκες. Είναι χαρακτηριστικό πως σήμερα κάποιος μπορεί να αποκτήσει ένα αποταμιευτικό – συνταξιοδοτικό πρόγραμμα ακόμη και με μηνιαίες καταβολές 30 ευρώ. Εάν θέλει ένα πρόγραμμα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας είναι εφικτό να το εξασφαλίσει με μηναία δόση μικρότερη των 20 ευρώ. Εάν θέλει να ασφαλίσει αυτοκίνητο μπορεί να το κάνει με κόστος που οριακά ξεπερνά τα 10 ευρώ το μήνα.

Οι καταναλωτές διαπιστώνουν μέρα με την ημέρα πως το Δημόσιο και οι δομές του δεν μπορούν να τους διασφαλίσουν αξιοπρεπείς παροχές και στρέφονται στις ασφαλιστικές εταιρείες για να καλύψουν το έλλειμμα των κρατικών υπηρεσιών. Δεν είναι τυχαίο πως ακόμη και εν μέσω capital controls η ελληνική ασφαλιστική αγορά γνώρισε ανάκαμψη.

Σε τρεις πυλώνες το μέλλον του ασφαλιστικού

Για το αν και το πώς θα διασωθεί και θα συνεχίσει να λειτουργεί το ασφαλιστικό σύστημα μίλησε στο CNN Insights η Γενική Διευθύντρια της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος, Μαργαρίτα Αντωνάκη. Μόνο μέσα από τη συνύπαρξη της κοινωνικής, επαγγελματικής και ιδιωτικής ασφάλισης μπορεί να επιτευχθεί η διατήρησή του, σύμφωνα με την κα Αντωνάκη. Όπως τονίζει χαρακτηριστικά, «νέοι με πλησιάζουν και μου εκφράζουν την ανησυχία τους για το αν θα λάβουν σύνταξη στο μέλλον. Και για τις γενιές που βγαίνουν τώρα στη σύνταξη είναι αμφίβολο».

Μιλώντας για το πώς επηρέασε η κρίση την ασφαλιστική αγορά, αναφέρει ότι από το 2009 η παραγωγή μειώθηκε κατά 30%.

Δείτε εδώ ολόκληρη τη συνέντευξη

Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος (ΕΑΕΕ), η συνολική παραγωγή ασφαλίστρων του 2016 παρουσίασε αύξηση 4,6% ανερχόμενη τελικά στα € 3,78 δισ. Από τη σύγκριση των δηλώσεων παραγωγής ασφαλίστρων του 2016 με τις αντίστοιχες του 2015 προκύπτει ότι οι ασφαλίσεις ζωής ανήλθαν σε 1,91 δισ. ευρώ πέρυσι, σημειώνοντας αύξηση 6,1% σε ετήσια βάση, ενώ οι ασφαλίσεις ζημιών ανήλθαν σε 1,87 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 3,1%.

Σήμερα περίπου 8 στα 10 ασφαλιστήρια συμβόλαια είναι ατομικά και το 20% ομαδικά. Από το σύνολο της παραγωγής ασφαλίστρων ζωής το 50% αφορά σε αποταμιευτικά – συνταξιοδοτικά προγράμματα, το 34% σε προγράμματα νοσοκομειακής περίθαλψης και το 16% σε λοιπές καλύψεις. Το 60% των ασφαλιστικών συμβολαίων γίνονται μέσω δικτύων διαμεσολαβούντων, 31% μέσα από συνεργασίες με τράπεζες και το 9% απευθείας από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις.

Να σημειωθεί πως η εγχώρια ασφαλιστική αγορά χαρακτηρίζεται σήμερα από σημαντική συγκέντρωση στις εργασίες ασφαλίσεων ζωής, καθώς οι 5 μεγαλύτερες ασφαλιστικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις ασφαλίσεις ζωής κατέχουν το 79% της αγοράς.

Το μερίδιο αγοράς για τις 5 μεγαλύτερες ασφαλιστικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις ασφαλίσεις κατά ζημιών ανέρχεται σε 43%, σε όρους ακαθάριστων εγγεγραμμένων ασφαλίστρων.

Η ύπαρξη προοπτικών ανάπτυξης για τον ασφαλιστικό κλάδο στην Ελλάδα επιβεβαιώνεται και από τις παρατηρούμενες επενδυτικές κινήσεις, στο πλαίσιο των οποίων εντός του 2016 έλαβαν χώρα σημαντικές μεταβολές στη μετοχική σύνθεση εγχώριων ασφαλιστικών επιχειρήσεων με την έλευση ξένων μετόχων.

Αυστηρή εποπτεία

Μπορεί στο παρελθόν η ελληνική ασφαλιστική αγορά να αμαυρώθηκε από συμπεριφορές επιχειρηματιών που λειτούργησαν ανεύθυνα έναντι των υγειών επιχειρήσεων του κλάδου και κυρίως έναντι των ασφαλισμένων, ωστόσο αυτές οι συμπεριφορές δεν θα επαναληφθούν δεδομένου ότι το νέο εποπτικό πλαίσιο είναι δρακόντειο και διαθέτει πλήθος δικλίδων ασφαλείας.

Η αγορά ιδιωτικής ασφάλισης λειτουργεί πλέον με βάση ένα κοινό και συνεκτικό ευρωπαϊκό πλαίσιο εποπτείας (Κοινοτική Οδηγία 2009/138/ΕΚ για τη Φερεγγυότητα ΙΙ), με σαφή προσανατολισμό στην αξιολόγηση και διαχείριση κινδύνων. Η δε Τράπεζα της Ελλάδος ως η αρμόδια εποπτική αρχή έχει ζητήσει από τις διοικήσεις των επιχειρήσεων ιδιωτικής ασφάλισης να συνεχίσουν να δίνουν έμφαση στη βελτίωση των δομών εταιρικής διακυβέρνησης, την εκπαίδευση του προσωπικού τους και τη διαφάνεια.

Είναι ενδεικτικό πως οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις οφείλουν πλέον να δημοσιοποιούν, με ευθύνη του Διοικητικού Συμβουλίου τους στοιχεία αναφορικά με τη φερεγγυότητα και τη χρηματοοικονομική τους κατάσταση.

Κείμενο: Θανάσης Κουκάκης

Συνεντεύξεις: Τάσος Οικονόμου

Σκηνοθεσία: Σεραφείμ Ντούσιας

Κάμερα- Μοντάζ: Περικλής Χατζηνάκος

Eπιμέλεια longform: Τάσος Οικονόμου

Οργάνωση παραγωγής: Ανδρέας Παναγόπουλος