Νίκος Καραμούζης: Η Ελληνική Οικονομία: Να είμαστε Αισιόδοξοι;

H ελληνική και η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζουν μία πρωτοφανή παγκόσμια υγειονομική κρίση, που προκαλεί ταυτόχρονα δυσμενέστατες οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες και αβεβαιότητες.

Για την Ελλάδα εκτιμάται ότι το 2020 το ΑΕΠ θα συρρικνωθεί πάνω από -10%, οι πραγματικές επενδύσεις κατά -15%, το πρωτογενές δημοσιονομικό έλλειμμα θα διευρυνθεί πλέον του -8% (+3,6% το 2019), το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμα θα προσεγγίσει τα € 18-19 δισ., το δημόσιο χρέος θα εκτοξευτεί στο 209% του ΑΕΠ, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών χειροτερεύει ραγδαία, προσεγγίζοντας τα -€12 δισ. (αναβιώνουν ξανά τα δίδυμα ελλείμματα!), η ανεργία θα κινηθεί άνω του 17%, τα προσωπικά εισοδήματα μειώνονται και η υπερχρέωση των επιχειρήσεων αυξάνεται.

Ατυχώς η αρχική αισιοδοξία για το 2021 μετριάζεται, με την Ελληνική Κυβέρνηση να προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ κοντά στο 4,5% (o OOΣΑ προβλέπει μόνο 0,9%!) και πρωτογενές δημοσιονομικό έλλειμμα κοντά στο - 3,9% του ΑΕΠ.

Μία σειρά δυναμικών ως πρόσφατα κλάδων αντιμετωπίζουν σοβαρά και διαρκεί προβλήματα όπως, οι αερομεταφορές, τα ταξίδια και η διασκέδαση, οι αλυσίδες λιανικής, η εστίαση, οι τουριστικές δραστηριότητες, ο ξενοδοχειακός κλάδος, το οικοσύστημα των αεροδρομίων, οι εφοδιαστικές αλυσίδες προϊόντων χονδρικής, οι κρουαζιέρες, τα διαρκή και πολυτελή αγαθά, τα υλικά οικοδομής, η ιδιωτική εκπαίδευση και οι εταιρείες πετρελαίων και φυσικού αερίου.

Αντίβαρο στις παραπάνω πρωτοφανείς οικονομικές αντιξοότητες αποτελούν οι δημοσιονομικές πρωτοβουλίες της Ελληνικής Κυβέρνησης για τη στήριξη της οικονομίας, ύψους € 31,4 δισ. για το 2020 και 2021, τα άνευ προηγουμένου μέτρα παροχής ρευστότητας και μείωσης των επιτοκίων που υλοποιεί η ΕΚΤ (οι ελληνικές τράπεζες έχουν δανειστεί € 40 δισ. από την ΕΚΤ) και οι ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, προεξέχοντος του Σχεδίου Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας (EU € 32 δισ. για την Ελλάδα), μία σημαντική αναπτυξιακή ευκαιρία που δεν πρέπει να πάει χαμένη.

Χρειαζόμαστε ένα νέο δυναμικό παραγωγικό πρότυπο, ένα μεταρρυθμιστικό άλμα προς τα εμπρός, που θα στηρίζεται στην ανταγωνιστικότητα, την εξωστρεφή ανάπτυξη, τις ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις, με έντονο ψηφιακό και πράσινο αποτύπωμα.

Η Ελλάδα έχει την επόμενη ημέρα της πανδημίας να αντιμετωπίσει τρεις σημαντικές προκλήσεις με αρνητικό αναπτυξιακό πρόσημο: την ανάγκη αποκατάστασης της δημοσιονομικής σταθερότητας και βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους μετά την πανδημία, την υπερχρέωση των ιδιωτικών επιχειρήσεων και την ανάγκη πλήρους εξυγίανσης του τραπεζικού τομέα και το μεγάλο βαθμό υπό επένδυσης και υπερφορολόγησης τα τελευταία χρόνια.

Θα αναφερθώ σε οκτώ συγκεκριμένες πρωτοβουλίες πολιτικής που θα κάνουν την ειδοποιό διαφορά στην τροφοδότηση μιας επενδυτικής και αναπτυξιακής ώθησης, ενός αναπτυξιακού άλματος.

• Πρώτο βήμα η εμπέδωση της σταθερότητας, αξιοπιστίας και αποτελεσματικότητας των θεσμών και κανόνων π.χ. στο φορολογικό, ασφαλιστικό, περιβαλλοντολογικό, χωροταξικό, εργασιακό πλαίσιο.
• Σημαντικό βήμα επίσης, αποτελεί η ουσιαστική διασφάλιση της ανεξαρτησίας των Ανεξάρτητων Αρχών, (π.χ. Τράπεζα Ελλάδος, Επιτροπή Ανταγωνισμού, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς κλπ.) με την τελική επιλογή των διοικήσεων τους από τη Βουλή, με ενισχυμένη πλειοψηφία και επί τη βάσει καθορισμένων κριτηρίων μετά από πρόταση της εκάστοτε κυβέρνησης.
• Η τρίτη μεγάλη πρωτοβουλία αποτελεί η μεταρρύθμιση της Δημόσιας Διοίκησης και του Δημόσιου Τομέα με νέα, σύγχρονη, οργανωτική και διοικητική δομή και αναπτυξιακό προσανατολισμό, με αναβάθμιση της παιδείας, της υγείας και της φιλικότητας του κράτους προς το επιχειρείν.
• Η τέταρτη μεγάλη αλλαγή αφορά στη διαμόρφωση ενός ανταγωνιστικού πλαισίου, όσον αφορά τους φορολογικούς συντελεστές, (ιδιαίτερα με μείωση των υψηλών φορολογικών συντελεστών εισοδήματος φυσικών προσώπων και του ΦΠΑ), το κόστος ενέργειας, (40% πιο ακριβό σε τιμές χονδρικής σε σχέση με το μέσο όρο της ΕΕ), την απελευθέρωση και τον πράσινο ενεργειακό μετασχηματισμό της αγοράς, τη μείωση του κόστους τραπεζικού δανεισμού (οι ελληνικές επιχειρήσεις πληρώνουν το ακριβότερο κόστος τραπεζικού δανεισμού στην Ευρώπη, π.χ. 1,5% πάνω από τις πορτογαλικές επιχειρήσεις), τον περιορισμό των ασφαλιστικών εισφορών και τη βελτίωση του συστήματος επενδυτικών αποσβέσεων.
• Το πέμπτο μεγάλο βήμα είναι η μετατροπή του Πειραιά σε διεθνές ναυτιλιακό και διακομιστικό κέντρο και η διαμόρφωση ελκυστικού πλαισίου προσέλκυσης ξένων κεφαλαίων, εγκατάστασης ξένων επιχειρήσεων, θεσμικών επενδυτών και κατοίκων στην Ελλάδα, καθώς και επιστροφής των Ελλήνων της διασποράς.
• Έκτη μεγάλη μεταρρύθμιση αποτελεί η αλλαγή του μείγματος της δημοσιονομικής πολιτικής, ώστε να είναι φιλικότερη προς την ανάπτυξη, δικαιότερο ως προς την κατανομή των φορολογικών βαρών και με έντονα τα αναπτυξιακά στοιχεία στις δημόσιες επενδύσεις και τη φορολογική πολιτική.
• Έβδομο σημαντικό βήμα, η πλήρης αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας και η μόχλευση των εν λόγω πόρων με ιδιωτικές επενδύσεις.
• Η όγδοη πρωτοβουλία αφορά την υλοποίηση ενός φιλόδοξου σχεδίου ιδιωτικοποιήσεων, συμπεριλαμβανομένων και των τραπεζών, αλλά κυρίως τη χάραξη μιας εθνικής στρατηγικής αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας και γης με αναπτυξιακά χαρακτηριστικά, μια τεράστια αναπτυξιακή ευκαιρία μπροστά μας.

Η κυβέρνηση έχει παρουσιάσει ένα πρόγραμμα αναπτυξιακών κατευθύνσεων, αλλά αντιμετωπίζει, αφενός τις καθυστερήσεις και τον αναπτυξιακό αποπροσανατολισμό που προκαλεί ο Covid-19, αφετέρου την αδυναμία του κρατικού μηχανισμού να υλοποιήσει πολύπλοκα και απαιτητικά σχέδια, παράλληλα, επιπρόσθετο πρόβλημα αποτελεί το σύνηθες έλλειμα πολιτικής βούλησης που δημιουργεί ο πολιτικός κύκλος και οι αντιδράσεις κατεστημένων συμφερόντων που ευνοούνται από την κλειστή οικονομία και τον προστατευτισμό. Οφείλουμε να προχωρήσουμε με τόλμη σε επενδυτικές και αναπτυξιακές μεταρρυθμίσεις, που θα καταστήσουν τη χώρα σταθερό και ελκυστικό πόλο προσέλκυσης επενδυτικών και παραγωγικών δραστηριοτήτων, μετατρέποντας την Ελλάδα σε ιδανικό τόπο να ζεις, να επενδύεις, να παράγεις να δημιουργείς.

* Ο Nίκος Καραμούζης είναι Πρόεδρος της Grant Thornton Ελλάδος και Executive Chairman του SMERemediumCap