Παναγιώτης Καπόπουλος: Τέσσερις παράγοντες για την οικονομική ανάκαμψη το 2021

H πορεία της οικονομικής δραστηριότητας το τρέχον έτος εξαρτάται από μία σειρά παραγόντων που έχουν αρχίσει να διαμορφώνονται. Οι παράγοντες αυτοί είναι οι εξής:

• Πρώτον, η πορεία της υγειονομικής κρίσης στο πρώτο τρίμηνο του έτους και η αντοχή αφενός του συστήματος υγείας και αφετέρου συγκεκριμένων κλάδων που πλήττονται από τα περιοριστικά μέτρα για την εξάπλωση του ιού.
• Δεύτερον, ο βαθμός στον οποίο τα εμβολιαστικά προγράμματα θα απελευθερώσουν την ταξιδιωτική κίνηση και την ιδιωτική κατανάλωση, στο δεύτερο εξάμηνο του έτους.
• Τρίτον, η αποτελεσματικότητα των μέτρων δημοσιονομικής πολιτικής που έχουν έως τώρα ληφθεί και αναμένεται να συνεχιστούν, στο πρώτο εξάμηνο του έτους, για την ενίσχυση των εισοδημάτων και της απασχόλησης, σε συνδυασμό με την πιστωτική επέκταση από το τραπεζικό σύστημα για τη στήριξη της ρευστότητας των επιχειρήσεων.
• Τέταρτον, η ταχύτητα ενεργοποίησης του Σχεδίου Ανάκαμψης της ΕΕ-27 (“Next Generation EU”).

Αναφορικά με τον πρώτο παράγοντα, οφείλουμε να σημειώσουμε ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις έδειξαν σημάδια αντοχής στο σφοδρό υφεσιακό shock και τα διαδοχικά lockdowns. Έγιναν σημαντικές λειτουργικές προσαρμογές τόσο με τη βοήθεια των δημοσιονομικών μέτρων όσο και με την αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας. O κόσμος στην πανδημία έγινε, σε σύντομο χρονικό διάστημα, πολύ περισσότερο ψηφιακός. Σε περιοχές τεχνολογικών εφαρμογών, όπως η εξ αποστάσεως εργασία και οι ηλεκτρονικές αγορές, «συμπυκνώθηκαν» έτη μετασχηματισμού μέσα σε μερικούς μόνο μήνες.

Σχετικά με τον δεύτερο παράγοντα, είναι προφανές ότι η αποτελεσματικότητα του εμβολιαστικού προγράμματος τόσο στην Ελλάδα, όσο και στις χώρες προέλευσης των τουριστών θα προσδιορίσει τη δυναμική της ανάκαμψης της οικονομικής δραστηριότητας και της κινητικότητας του πληθυσμού.

Κρίσιμες παράμετροι για τη σταδιακή επάνοδο του τουρισμού στα επίπεδα προ πανδημίας είναι η άρση των ταξιδιωτικών περιορισμών και η υποχώρηση της ανάγκης κοινωνικής αποστασιοποίησης. Η επάνοδος στην κανονικότητα, σε αυτό το πεδίο, πιθανότατα να απαιτήσει περισσότερο χρόνο. Η επιστροφή των αφίξεων και των εισπράξεων από τον τουρισμό στο 50%-60% των υψηλών επιδόσεων του 2019 θα μπορούσε να θεωρηθεί εφικτός στόχος για φέτος, εφόσον διαμορφωθούν ευνοϊκές συνθήκες, εξέλιξη που θα βοηθήσει σημαντικά στη σταδιακή εξομάλυνση του ελλείμματος εξωτερικών πληρωμών.

Ως προς τον τρίτο παράγοντα, αξίζει να σημειωθεί ότι η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική που υιοθετήθηκε από την Ελληνική Κυβέρνηση έλαβε άνευ προηγουμένου διαστάσεις, χωρίς καμία υποχώρηση του αξιόχρεου του ελληνικού Δημοσίου, καθώς το κόστος δανεισμού ακολούθησε πτωτική πορεία, υποστηριζόμενο από τη μη συμβατική, επεκτατική νομισματική πολιτική της ΕΚΤ.

Τα δημοσιονομικά μέτρα της Ελληνικής Κυβέρνησης, σε συνδυασμό με την ισχυρή πιστωτική επέκταση προς τις επιχειρήσεις, οδήγησαν σε σημαντική άμβλυνση των αρνητικών επιπτώσεων στη συνολική δαπάνη και στις θέσεις απασχόλησης στη χώρα μας. Ιδιαίτερα δε, η πιστωτική πολιτική που υιοθετήθηκε από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα οδήγησε σε εντυπωσιακή αύξηση του δανεισμού προς τις ελληνικές επιχειρήσεις που πλήττονταν από την πανδημική κρίση.

Τέλος, το 2021 είναι μία σημαντική χρονιά για το ευρωπαϊκό project. H έκδοση συλλογικού χρέους, για πρώτη φορά, με σκοπό την αντιμετώπιση μιας οικονομικής κρίσης, μέσω της συγκέντρωσης του «ιλιγγιώδους» ποσού των Ευρώ 750 δισ., αποτελεί ένα τεράστιο βήμα. Ήδη από το προηγούμενο έτος έχουν τεθεί οι βασικές αρχές για την αξιοποίησή του, δίδοντας έμφαση στην πράσινη μετάβαση και στην ψηφιακή οικονομία.

Η προοπτική πρόσβασης στα κεφάλαια του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, από το δεύτερο εξάμηνο του 2021, μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την αναπτυξιακή δυναμική της χώρας. Η αποτελεσματική αξιοποίηση των κεφαλαίων αυτών αποτελεί μοναδική ευκαιρία, όχι μόνο για να στηριχτεί η οικονομία μετά την τεράστια ζημία που προκάλεσε η πανδημική κρίση, αλλά και για να προσαρμοστεί, με ταχύ ρυθμό, στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται. Το κυριότερο, όμως, είναι να καλυφθεί το επενδυτικό κενό που σωρεύθηκε, κατά την οικονομική ύφεση της περασμένης δεκαετίας.

* O Παναγιώτης Καπόπουλος είναι ο Chief Economist της Alpha Bank