Έρευνα ELTRUN – Cosmote: Σε πρώιμα στάδια η ψηφιακή ετοιμότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων

Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα της έρευνας «Η Ψηφιακή Ετοιμότητα των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων στην Ελλάδα», που εκπόνησε το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου (ELTRUN) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με την Cosmote, η οποία παρουσιάστηκε χθες. Όπως προκύπτει από την έρευνα, καταγράφεται αύξηση 17% στον μέσο όρο του Δείκτη Ψηφιακής Ετοιμότητας σε σχέση με το 2022, ενώ η διαχείριση σχέσεων με πελάτες, η αποτελεσματική επικοινωνία και η βελτίωση της εμπειρίας πελάτη είναι τα κυριότερα οφέλη από τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών.

Όσον αφορά στους ανασταλτικούς παράγοντες στην αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών, ψηλά στη λίστα βρέθηκαν οι περιορισμένοι χρηματοοικονομικοί πόροι και η έλλειψη ενημέρωσης και εκπαίδευσης του προσωπικού. Ωστόσο, αναφορικά με τους πόρους, αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο το 25% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων αξιοποίησε σχετικές επιχορηγήσεις ή επιδοτήσεις που έχουν δρομολογηθεί τα τελευταία χρόνια!

Η έρευνα διεξήχθη πανελλαδικά τον Μάιο του 2024 σε συνέχεια προηγούμενων αντίστοιχων ερευνών το 2022 και το 2020. Καταγράφει την ψηφιακή ωριμότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε όλους τους κλάδους της αγοράς (εμπόριο, μεταποίηση, επαγγελματίες-επιστήμονες, τουρισμός-εστίαση, κατασκευαστικές-οικοδομικές εταιρείες, υπηρεσίες).

Ψηφιακά συστήματα και υποδομές

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, στον τομέα της ψηφιακής παρουσίας και επικοινωνίας, η αξιοποίηση των ιστοσελίδων παραμένει σε υψηλά επίπεδα, σημειώνοντας οριακή μείωση της τάξης του 8% σε σχέση με το 2022, ενώ σταθερά υψηλό παραμένει το ποσοστό των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων που δημιούργησε την ιστοσελίδα του με τη βοήθεια εξειδικευμένης εταιρείας.

Σταθερή -2 στις 3 επιχειρήσεις- παραμένει και η επικοινωνία μέσω τηλεφωνικών κέντρων, με τις επιχειρήσεις που τα χρησιμοποιούν να έχουν στραφεί σε λύσεις cloud, αυξημένες κατά 70% σε σχέση με το 2022. Μειωμένη κατά 31% εμφανίζεται η χρήση εργαλείων τηλεδιάσκεψης, ως αποτέλεσμα της επιστροφής των εργαζομένων στα γραφεία μετά την περίοδο του Covid 19.

Αυξημένη, ωστόσο, κατά 29% είναι η χρήση εναλλακτικών μορφών επικοινωνίας με τους πελάτες, με το Viber να βρίσκεται πρώτο στην προτίμηση των εταιρειών και το TikTok να παρουσιάζει σημαντική άνοδο.

Στον τομέα των ψηφιακών συναλλαγών και προώθησης, αμετάβλητο παραμένει το ποσοστό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που διαθέτουν e-shop (1 στις 4). Ωστόσο, αυξημένες κατά 37,5% από το 2022 είναι οι επιχειρήσεις που πραγματοποιούν πάνω από το 10% των πωλήσεων τους ηλεκτρονικά σε ποσοστό 55%, γεγονός που υποδεικνύει την αύξηση της χρήσης και της εξοικείωσης με τα e-shops από τις μικρομεσαίες. Αυξητικές τάσεις σημειώνονται συγκριτικά με το 2022, στη χρήση digital campaigns και social media ως μέσων προώθησης, αύξηση 27% και 20% αντίστοιχα.

Το 2024, καταγράφηκε άνοδος (59% από 55% το 2022) στην αξιοποίηση διοικητικών συστημάτων διαχείρισης πόρων (ERP) ή διαχείρισης σχέσεων με πελάτες (CRM), με σημαντική αύξηση στη χρήση ERP και CRM λύσεων βασισμένων στο Cloud ( +58% και +86% αντίστοιχα).

Παράλληλα, ελαφρώς αυξημένη παρατηρείται η χρήση τεχνολογιών ΙοΤ (12% από 4% το 2022) και σημαντικά αυξημένη η χρήση τεχνικών Data Analytics (43% από 25% το 2022). Ωστόσο, παρά την αύξηση της χρήσης, η αξιοποίησή των προχωρημένων αυτών ψηφιακών τεχνολογιών παραμένει περιορισμένη, καθώς 1 στις 10 χρησιμοποιεί IοT κυρίως για απλές εφαρμογές, ενώ πάνω από τις μισές μικρομεσαίες που χρησιμοποιούν Data Analytics δηλώνουν πως δεν αξιοποιούν τα δεδομένα για να κατανοήσουν καλύτερα τους πελάτες τους και να λάβουν καλύτερες αποφάσεις για την επιχείρησή τους. Περιορισμένη είναι προς το παρόν και η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης από 1 στις 8 μικρομεσαίες επιχειρήσεις με 8 στις 10, ωστόσο, να δηλώνουν πρόθυμες να χρησιμοποιήσουν στο μέλλον εργαλεία Generative AI.

Σταθερό παραμένει το ενδιαφέρον για τις ψηφιακές υποδομές, με τις μικρομεσαίες να συνεχίζουν να θεωρούν τη ψηφιακή ασφάλεια ως ένα θέμα μείζονος σημασίας, με 8 στις 10 να χρησιμοποιούν ήδη κάποια λύση, με την συντριπτική πλειοψηφία ωστόσο (96%) να περιορίζεται σε βασικές λύσεις ψηφιακής ασφάλειας όπως antivirus. Επίσης, 2 στις 3 επιχειρήσεις χρησιμοποιούν servers, με σημαντική αύξηση 58% στη χρήση servers βασισμένων στο cloud.

Δείκτης ψηφιακής ετοιμότητας

Ο Δείκτης Ψηφιακής Ετοιμότητας αποτυπώνει τον βαθμό ψηφιακής ωριμότητας των μικρομεσαίων με βάση την υιοθέτηση και χρήση 10 σημαντικών ψηφιακών συστημάτων και υποδομών για κάθε επιχείρηση.

Με βάση τα ευρήματα της έρευνας καταγράφεται πρόοδος της τάξης του 17%, στο μέσο όρο του δείκτη ψηφιακής ετοιμότητας, σε σχέση με το 2022, από 4,49/10 σε 5,24/10 το 2024. Συγκριτικά με το μέσο όρ του δείκτη της αντίστοιχης έρευνας του 2020 (4,06/10), η πρόοδος αυτή αγγίζει το 29% σε βάθος τετραετίας. Σύμφωνα με την έρευνα, το 39% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα βρίσκεται ακόμη στα δυο πρώτα στάδια του δείκτη (Elementary και Basic), ενώ το 33% κατατάσσεται ήδη στα δύο προχωρημένα στάδια (Advanced και Ideal), με τις μικρομεσαίες που ανήκουν στo προχωρημένο στάδιο (Advanced), χρήση 7-9 ψηφιακών εργαλείων, να σημειώνουν αύξηση, από 12% το 2020, σε 18% το 2022, φτάνοντας το 32% το 2024. Δηλαδή είχαμε τριπλασιασμό των ποσοστών σε μια τετραετία.

Οφέλη και εμπόδια

Ποσοτικά οφέλη και μάλιστα σε σημαντικά ποσοστά κατέγραψαν οι μικρομεσαίες από την αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών, με 7 στις 10 να διαπιστώνουν αύξηση πωλήσεων (69%) και μείωση κόστους (58%). Επιπλέον, από το 69% που δήλωσαν ικανοποιητική αύξηση πωλήσεων, το 38% διαπίστωσαν αυξήσεις ακόμα και πάνω από 20% (31% αύξηση σε σχέση με το 2022). Αντίστοιχα από το 58% που δήλωσαν ικανοποιητική μείωση κόστους από τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών, το 26% διαπίστωσαν μειώσεις ακόμα και πάνω από 20% (63% αύξηση σε σχέση με το 2022).

Και στις τρεις έρευνες των ετών 2020, 2022, και 2024, προκύπτουν σημαντικά οφέλη από τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών. Παράλληλα, όπως επισημάνθηκε, διαπιστώνεται σαφής συσχέτιση μεταξύ του δείκτη ψηφιακής ετοιμότητας και των αποκομιζόμενων οφελών, με τις επιχειρήσεις που διαθέτουν υψηλότερο δείκτη να απολαμβάνουν περισσότερα πλεονεκτήματα.

Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί πως μπορεί το μέγεθος των επιχειρήσεων να επηρεάζει θετικά την ψηφιακή τους ετοιμότητα αλλά δεν παίζει σημαντικό ρόλο στα επιχειρηματικά οφέλη από τις ψηφιακές τεχνολογίες. Άρα ακόμη και πολύ μικρές επιχειρήσεις (1-10 άτομα) μπορούν να βελτιώσουν την λειτουργία και την ανταγωνιστικότητά τους, υπό την προϋπόθεση ότι θα αξιοποιήσουν τα ψηφιακά εργαλεία που απαντούν στις ανάγκες τους.

Από την άλλη πλευρά, τα κύρια εμπόδια στην αξιοποίηση και χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών είναι η έλλειψη χρηματοοικονομικών πόρων (44%), η ελλιπής υποστήριξη από τους προμηθευτές τεχνολογίας (36%), η έλλειψη ενημέρωσης (34%), και η ελλιπής εκπαίδευση του προσωπικού (27%). Αναφορικά με τις ψηφιακές δεξιότητες, ενώ το 50% των μικρομεσαίων δηλώνουν ότι οι υπάλληλοι και ιδιοκτήτες δεν διαθέτουν τις απαραίτητες γνώσεις για τη σωστή αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών, μόνο το 30% δηλώνουν ότι παρακολουθούν σχετικά εκπαιδευτικά προγράμματα.

Παρά τη σημαντική αύξηση του δείκτη ψηφιακής ετοιμότητας από το 2020 σε 2022 και 2024, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αξιοποιούν κατά μέσο όρο μόνο το 50% των διαθέσιμων ψηφιακών συστημάτων και τεχνολογιών. Άρα, ενώ υπάρχει πρόοδος, υπάρχει ακόμη περιθώριο για περαιτέρω ενίσχυση της ψηφιακής υιοθέτησης, καταλήγει η έρευνα.