Καρανίκας στο CNN Greece: Πώς θα καλύψουμε τα κενά στην αγορά εργασίας

Ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ μίλησε για την αναντιστοιχία δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού σε σχέση με τις ανάγκες των επιχειρήσεων και τις ελλείψεις που σχετίζονται κυρίως με τον ψηφιακό μετασχηματισμό του εμπορίου και τις νέες τεχνολογίες.

Παράλληλα, ο κ. Καρανίκας τόνισε πως οι σωρευτικές συνέπειες της τριπλής κρίσης και κυρίως της πανδημίας και του πληθωρισμού αναβάλουν / ακυρώνουν επενδύσεις και ενισχύουν την εσωστρέφεια.

«Υπό αυτό το πρίσμα, ο τόσο απαραίτητος ψηφιακός και πράσινος μετασχηματισμός έρχεται αναπόφευκτα σε πολλές περιπτώσεις, σε δεύτερη μοίρα, όχι από επιλογή, αλλά εξαιτίας της ανάγκης εξασφάλισης, όσο είναι αυτό εφικτό, της βιωσιμότητας της επιχείρησης», τονίζει ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ.

Αναλυτικά η συνέντευξη του κ. Γιώργου Καρανίκα στο CNN Greece:

Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η αγορά εργασίας και ειδικότερα ο κλάδος σας;

«Οι προκλήσεις για τις ΜμΕ, έπειτα από τις σωρευτικές επιπτώσεις της τριπλής κρίσης (χρέους, υγείας και ενέργειας/πληθωρισμού) και σε συνδυασμό με το κλίμα αβεβαιότητας έχουν διογκωθεί υπέρμετρα και αμφισβητούν καίρια ακόμη και τη βιωσιμότητα τους. Έλλειψη ρευστότητας, ανατιμήσεις κόστους, μείωση καταναλωτικής δαπάνης, φορολόγηση είναι μερικές μόνο από τις κυριότερες σύγχρονες προκλήσεις της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας.

Αναφορικά με την αγορά εργασίας, πάντα υπάρχουν περιθώρια προς βελτίωση, προκειμένου να επιτευχθεί η άριστη αξιοποίηση, τόσο του ανθρώπινου δυναμικού, όσο βεβαίως και η κάλυψη των αναγκών των επιχειρήσεων. Διαχρονικά υπάρχουν προβλήματα στην ελληνική αγορά εργασίας, που αφορούν την ανεργία, ειδικά αυτή των νέων, την εργασιακή ισότητα των φύλων κ.ά.

Τα τελευταία χρόνια δε, γίνεται μεγάλη συζήτηση για την αναντιστοιχία των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού σε σχέση με τις ανάγκες των επιχειρήσεων. Δυστυχώς, ως τώρα, οι σχετικές μελέτες που έχουμε υπόψη δεν συμφωνούν για το κατά πόσον υπάρχει πραγματικά αναντιστοιχία δεξιοτήτων, για το είδος της, το πρόσημό της και τις διαστάσεις της.

Πόσο μεγάλο είναι το ποσοστό εργαζομένων που «λείπουν». Πώς μπορούν να καλυφθούν οι ελλείψεις καταρτισμένου προσωπικού;

Το εμπόριο, ο μεγαλύτερος εργοδότης της χώρας με το 17,4% της συνολικής απασχόλησης, αποτελεί διαχρονικά την πύλη εισόδου των νέων στην αγορά εργασίας. Οι ειδικότητες που παρουσιάζουν έλλειψη σχετίζονται κυρίως με τον ψηφιακό μετασχηματισμό του εμπορίου και τις νέες τεχνολογίες. Ωστόσο, υπάρχει και ανάγκη για παραδοσιακές ειδικότητες, όπως αυτή των πωλητών, η οποίοι όμως να εφοδιάζονται και να ενημερώνονται με τα νέα δεδομένα και τις τεχνικές του επαγγέλματος, τα οποία συνεχώς εξελίσσονται.

Οι τυχόν ελλείψεις, μπορούν να καλυφθούν με επανεκπαίδευση (reskilling) του υφιστάμενου προσωπικού, είτε με νέες προσλήψεις όταν η επανεκπαίδευση δεν είναι εφικτή.

Υπάρχουν δράσεις / προγράμματα της ΕΣΕΕ που να προωθούν την αναβάθμιση δεξιοτήτων;

Παραδοσιακά, στην ΕΣΕΕ, τα ζητήματα της εκπαίδευσης και της ενίσχυσης του εργατικού δυναμικού, βρίσκονταν στον πυρήνα του ενδιαφέροντός μας. Άλλωστε, ο εκπαιδευτικός οργανισμός της ΕΣΕΕ, το Κέντρο Ανάπτυξης Ελληνικού Εμπορίου & Επιχειρηματικότητας (ΚΑΕΛΕ της ΕΣΕΕ) πλησιάζει τα 30 χρόνια λειτουργίας του. Στο διάστημα αυτό, έχει εκπαιδεύσει και επιμορφώσει πάνω από 100.000 άτομα.

Επίσης, η ΕΣΕΕ έχει διατελέσει ως τελικός δικαιούχος σε μία σειρά από εκπαιδευτικά προγράμματα με εμβληματική στοχοθεσία σε κομβικά για τον κλάδο ζητήματα, όπως ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η διαδοχή στις μικρές επιχειρήσεις, η πράσινη επιχειρηματικότητα και η κυκλική οικονομία κ.ά. Ήταν μάλιστα από τους πρωτοπόρους κοινωνικούς εταίρους σε αυτόν τον τομέα με την ανάληψη σχετικών πρωτοβουλιών και την εκπόνηση προγραμμάτων, προτού αυτά τα ζητήματα τεθούν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.

Είναι λοιπόν προφανές ότι το οικοσύστημα της ΕΣΕΕ, είναι στην κατεύθυνση της ουσιαστικής πρακτικής εφαρμογής της θεωρίας, σε ζητήματα που σχετίζονται με την εκπαίδευση, την κατάρτιση και εν γένει τις δεξιότητες. Με αυτόν τον τρόπο επιχειρούμε να συμβάλλουμε στην προσπάθεια αναβάθμισης του εργατικού δυναμικού, ενίσχυσης της παραγωγικότητας και καταπολέμησης της ανεργίας.

Ποια πράσινη ή/και ψηφιακή δεξιότητα είναι ίσως η πιο σημαντική τώρα και στο άμεσο μέλλον; Ποια δεξιότητα πρέπει να αποκτήσουν όλοι οι εργαζόμενοι;

Για να μπορούσα να σας απαντήσω ολοκληρωμένα, θα έπρεπε να τοποθετηθώ σε επίπεδο επαγγέλματος/ειδικότητας καθώς οι δεξιότητες αποκτούν την πραγματική τους ουσία όταν συνδέονται με το πλαίσιο συγκεκριμένου επαγγέλματος. Ωστόσο, καθώς αυτό δεν είναι δυνατόν, χάριν συντομίας θα έλεγα ότι έχουν ιδιαίτερη σημασία δεξιότητες που άπτονται του ψηφιακού μετασχηματισμού, σε επίπεδο τόσο γενικών ψηφιακών δεξιοτήτων, όσο και σε επίπεδο ειδικών επαγγελματικών δεξιοτήτων στο πλαίσιο επαγγελμάτων που αφορούν την ανάπτυξη και διαχείριση ψηφιακών μορφών της εμπορικής επιχειρηματικότητας. Επίσης, οριζόντιου χαρακτήρα δεξιότητες, όπως η προσαρμοστικότητα, η οργανωτικότητα και η ευχέρεια επικοινωνίας είναι πάντα περισσότερο από ευπρόσδεκτες, σε μεγάλο φάσμα επαγγελμάτων του κλάδου μας.

Όσον αφορά τις πράσινες δεξιότητες, η αλήθεια είναι ότι εκτός από πιο παραδοσιακές δραστηριότητες (τύπου ανακύκλωσης ή πρωτοβουλιών εξοικονόμησης ενέργειας), οι δράσεις που αφορούν τον πυρήνα της έννοιας της κυκλικής οικονομίας δεν έχουν ακόμα βρει τη θέση που τους αξίζει στην ελληνική επιχειρηματικότητα σε γενικότερο επίπεδο, ανεξαρτήτως μεγέθους επιχειρήσεων, πάντα βεβαίως με εξαιρέσεις. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι η στενότητα των δεξιοτήτων που συνδέονται με τις δραστηριότητες αυτές δεν γίνεται ακόμα αισθητή στην αγορά εργασίας. Επιπρόσθετα, αξίζει να σημειωθεί πως μετά τις σωρευτικές συνέπειες της τριπλής κρίσης και κυρίως της πανδημίας και του πληθωρισμού, η αβεβαιότητα είναι τόσο ισχυρή που αναβάλει / ακυρώνει επενδύσεις και ενισχύει την εσωστρέφεια. Υπό αυτό το πρίσμα, ο τόσο απαραίτητος ψηφιακός και πράσινος μετασχηματισμός έρχεται αναπόφευκτα σε πολλές περιπτώσεις, σε δεύτερη μοίρα, όχι από επιλογή, αλλά εξαιτίας της ανάγκης εξασφάλισης, όσο είναι αυτό εφικτό, της βιωσιμότητας της επιχείρησης.

Γνωρίζετε αν οι συμμετέχοντες σε προγράμματα κατάρτισης αντιμετωπίζουν δυσκολίες και ποιες είναι αυτές;

Μια από τις βασικές δυσκολίες για τους υποψήφιους συμμετέχοντες στα προγράμματα κατάρτισης είναι η εις βάθος κατανόηση των αναγκών τους, να κατανοήσουν δηλαδή τι πραγματικά χρειάζονται, αλλά και ποια θα είναι τα οφέλη. Η συμμετοχή σε ένα τέτοιο πρόγραμμα εξαιτίας της παρακίνησης φίλων ή γνωστών ή απλά για ενασχόληση είναι βέβαιο ότι δεν θα έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Στη συνέχεια, θα πρέπει να σκεφτούν προσεκτικά και να επιλέξουν το κατάλληλο πρόγραμμα, αυτό δηλαδή που θα τους βοηθήσει να ενδυναμώσουν τις υφιστάμενες δεξιότητες και θα αναπτύξει με τον καλύτερο τρόπο τις ικανότητες και τις δεξιότητές τους, προς τη σωστή κατεύθυνση.

Ακόμα, παρατηρούμε ότι ενώ υπάρχουν πολλά σχετικά έργα σε διάφορα προγράμματα (ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάκαμψης), υπάρχει ελλιπής συντονισμός όσον αφορά το ποια προγράμματα κατάρτισης και το πότε προσφέρονται. Το γεγονός αυτό, οδηγεί συχνά σε μικρές χρονικές περιόδους όπου έχουμε μεγάλη προσφορά προγραμμάτων και σε μεγάλες χρονικές περιόδους όπου οι επιλογές εκπαίδευσης είναι ελάχιστες, περιορίζοντας έτσι τις επιλογές των υποψηφίων, αλλά και τη βέλτιστη σύζευξη μεταξύ των υποψήφιων καταρτιζομένων και των προσφερόμενων προγραμμάτων.

Καταληκτικά, θα ήθελα να σημειώσω ότι παρατηρείται ότι έχει υιοθετηθεί κατά κόρον η εξ αποστάσεως εκπαίδευση στα προγράμματα κατάρτισης, στις διάφορες μορφές της. Παρόλο που είναι αντιληπτή η διευκόλυνση για όλους σχεδόν τους συντελεστές υλοποίησης, η αλήθεια είναι ότι δεν έχουμε πειστεί για το κατά πόσον η γενίκευση της πρακτικής αυτής έχει προστιθέμενη αξία (ή έστω αποδεκτό περιορισμό) στα σχετικά μαθησιακά αποτελέσματα.

Τι θα μπορούσε να βελτιωθεί;

Έγκαιρη, έγκυρη και σε βάθος διάγνωση των αναγκών των μικρών επιχειρήσεων του εμπορίου σε όρους δεξιοτήτων. Ωστόσο, ο φορέας που είχε επιφορτιστεί με αυτό το έργο, το Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού (ΕΙΕΑΔ), το οποίο είχε αρχίσει να παράγει αποτελέσματα, έχει πλέον καταργηθεί. Μένει να δούμε τη δραστηριότητα της διάδοχης λύσης, η οποία είναι η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων στο Υπουργείο Εργασίας.

Ειδικά σχεδιασμένες καμπάνιες επικοινωνίας που να στοχεύει στην αλλαγή της στάσης και όχι μόνο στην πληροφόρηση των ωφελούμενων επιχειρήσεων.

Σχεδιασμός δράσεων οι οποίες θα συμπεριλαμβάνουν δυνατότητες εκσυγχρονισμού των ψηφιακών υποδομών των επιχειρήσεων του εμπορίου, σε συνδυασμό με ενίσχυση δεξιοτήτων του έμψυχου δυναμικού, θα καλύπτουν δηλαδή όλα τα αναγκαία πεδία των απαιτήσεων του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Προσφορά δυνατοτήτων ενδοεπιχειρησιακής εκπαίδευσης, με πιο ευνοϊκούς όρους και για τις μικρές επιχειρήσεις.

Μειωμένη γραφειοκρατία και κατάλληλα σχεδιασμένες προϋποθέσεις για τη συμμετοχή των μικρών επιχειρήσεων, καθώς διανύουμε μια εποχή όπου η μικρή ειδικά επιχειρηματικότητα, ειδικά στο εμπόριο, έχει περάσει αλλεπάλληλα κύματα οικονομικής ύφεσης.

Ειδικά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης, όπου θα δίνεται βαρύτητα στην ποιότητα του περιεχομένου και φυσικά στα μαθησιακά αποτελέσματα.

Δυνατότητα πιστοποίησης των συμμετεχόντων στα προγράμματα αυτά, η οποία να είναι θεσμικά κατοχυρωμένη, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας και του ΕΟΠΠΕΠ.

Προσεκτική χρήση της εξ` αποστάσεως εκπαίδευσης, καθώς είναι μια μορφή εκπαίδευσης η οποία έχει και αυτή πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, ωστόσο έχει παρατηρηθεί ότι τείνουμε να αγνοούμε τα μειονεκτήματά της, υπό την πίεση της αναγκαιότητας της υλοποίησης των προγραμμάτων.

Τέλος, θεωρούμε αναγκαία την ουσιαστική συμμετοχή των σχετικών φορέων της αγοράς στο σχεδιασμό και την ωρίμανση των προγραμμάτων, έχοντας ωστόσο υπόψη μας ότι μάλλον είναι η πιο δύσκολη συνθήκη, καθώς βιώνουμε θεσμικά τη συνεχή υποβάθμιση του κοινωνικού διαλόγου και του ρόλου των κοινωνικών εταίρων.