Η σημασία της διαδοχής στην οικογενειακή επιχείρηση

Η έννοια της “οικογενειακής επιχείρησης” συχνά συγχέεται με τις μικρές επιχειρήσεις. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική, αφού σε παγκόσμιο επίπεδο οι οικογενειακές επιχειρήσεις παράγουν περισσότερο από το 70% του παγκόσμιου ΑΕΠ, εκπροσωπώντας το 50% έως 80% των θέσεων εργασίας, όπως καταδεικνύει και η πρόσφατη έρευνα της KPMG “European Family Business Barometer”.

Στην Ελλάδα, οι οικογενειακές επιχειρήσεις αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων, ενώ δεν είναι τυχαίο ότι ο μεγαλύτερος αριθμός από τις 20 πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις, ανήκει ή ελέγχεται από οικογένειες.

Η μόδα της οικογενειακής επιχείρησης

Οι οικογενειακές επιχειρήσεις είναι «της μόδας» καθώς οι αναλυτές εκτιμούν ότι η επιχειρηματική οπτική και η στρατηγική τους είναι πιο μακροπρόθεσμη από ότι στις άλλες επιχειρήσεις.

Επίσης οι πολιτικοί τις αναφέρουν συχνά, επειδή προσφέρουν πολλές θέσεις εργασίας, και φαίνεται ότι έχουν θετικό αντίκτυπο και στην αντίληψη της κοινωνίας, καθώς πιστεύουν ότι οι επιχειρήσεις αυτές βρίσκονται πιο κοντά στα προβλήματά τους σε σχέση με τις «απρόσωπες» εταιρείες που ανήκουν σε ανώνυμους μετόχους.

Από τις παραπάνω ομάδες αυτών που «συμπαθούν» τις οικογενειακές επιχειρήσεις, συχνά απουσιάζει μια σημαντική ομάδα, αυτή της επόμενης γενιάς στην οικογενειακή αλυσίδα, δηλαδή οι διάδοχοι που θα κληρονομήσουν την οικογενειακή επιχείρηση.

Πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου του Πεκίνου έδειξε ότι το 80% των εν δυνάμει διαδόχων σε οικογενειακές επιχειρήσεις δεν ήταν και τόσο πρόθυμοι να ακολουθήσουν τα βήματα των γονέων τους.

Οι διάδοχοι που δεν ενδιαφέρονται να συνεχίσουν την παράδοση

Οι λόγοι μπορεί να είναι αρκετοί, όπως ότι:

Ακολουθώντας τα βήματα ενός επιτυχημένου “πατριάρχη” μπορεί να αποδειχθεί μια πολύ δύσκολη υπόθεση. Συχνά ο κληρονόμος “κληρονομεί” και έναν απαιτητικό “συνοδηγό” η “συνεπιβάτη” όταν θα πάρει το τιμόνι της επιχείρησης στα χέρια του, ή κινδυνεύει να χαρακτηρισθεί ότι ανήκει στο “lucky sperm club” όπως λέει ο Warren Buffet.

Μπορεί επίσης ο διάδοχος να μην είναι κατάλληλος. Μερικοί διάδοχοι αποκτούν εκτενέστερη και πληρέστερη εκπαίδευση από τους γονείς τους, χωρίς όμως να έχουν τις δεξιότητες, την προσωπικότητα και το σθένος για να ηγηθούν.

Ο Joachim Schwas από το IMD Business School, υποστηρίζει ότι ο συχνότερος λόγος αποτυχίας στη διαδικασία διαδοχής στις οικογενειακές επιχειρήσεις, είναι ότι η οικογένεια επιλέγει συνήθως, τον μεγαλύτερο γιο και μάλιστα, η επιλογή αυτή γίνεται ή ανακοινώνεται σε νεαρή ηλικία, και παραδίδονται τα ηνία της επιχείρησης ανεξαρτήτως ικανοτήτων.

Επιτυχημένη επιχείρηση = επιτυχημένη οικογένεια

Το δεύτερο θέμα που οι οικογενειακές επιχειρήσεις πρέπει να κατανοήσουν, είναι ότι πίσω από μια επιτυχημένη οικογενειακή επιχείρηση βρίσκεται μια επιτυχημένη οικογένεια. Είναι εντυπωσιακός ο αριθμός των επιχειρήσεων που ξεπήδησαν και γιγαντώθηκαν μέσα από μειονότητές που έπρεπε να παλέψουν, συχνά σε αφιλόξενο και εχθρικό περιβάλλον, αλλά στηριχθήκαν από τις οικογένειες τους. Επιτυχημένες οικογενειακές δυναστείες δίνουν μεγάλη βαρύτητα και επενδύουν στη δημιουργία ισχυρών οικογενειακών δεσμών. Επιλύουν άμεσα διαφορές και διαφωνίες όταν αυτές προκύπτουν, δημιουργούν κανόνες και διαδικασίες και θεωρούν σημαντικό να πείσουν και να γαλουχήσουν τις νεότερες γενιές πως το να προχωρήσουν στην οικογενειακή επιχείρηση είναι ευκαιρία και όχι βάρος.

Sticky-Baton Syndrome

Το τρίτο θέμα είναι η απόσυρση/συνταξιοδότηση του πατριάρχη. Σημαντικά μεγάλος αριθμός από πατριάρχες πάσχει από το σύνδρομο “sticky-baton syndrome”, όπου η “σκυτάλη της διαδοχής” είναι κολλημένη στα χέρια τους!

Ο Christophe Bernard, επικεφαλής του family business unit της KPMG παγκοσμίως, λέει “οι οικογένειες πρέπει να αφιερώνουν τόση σκέψη και ενέργεια στην απομάκρυνση του πατριάρχη την κατάλληλη στιγμή, όσο και στην εκπαίδευση του διαδόχου.

Ένας χρυσός κανόνας είναι να δοθεί στον αποχωρούντα πατριάρχη κάτι μεγάλο και σημαντικό που θα καλύψει το κενό, όπως η λειτουργία και η διοίκηση ενός κοινωφελούς ιδρύματος της οικογένειας”.
Τελευταία αναπτύσσεται μια νέα περιοχή υπηρεσιών που παρέχει υπηρεσίες στις οικογένειες και στους διαδόχους.

Για παράδειγμα

• Το IMD Business School προσφέρει ένα πρόγραμμα που διασυνδέει οικογένειες από την Ευρώπη με αντίστοιχες της Κίνας.

• Το πανεπιστήμιο Loyola στο Chicago, έχει δημιουργήσει το Next Generation Leadership Institute.

• H KPMG παγκοσμίως έχει δημιουργήσει το Family Business Group με συμβουλευτικές υπηρεσίες αποκλειστικά για τις ειδικές ανάγκες των οικογενειακών επιχειρήσεων, ενώ η KPMG στην Ελλάδα διοργανώνει το 2ο Family Business forum στην Αθήνα στις 12 Απριλίου 2016.

Κλείνοντας, αξίζει κανείς να υπογραμμίσει ότι το καθήκον των οικογενειακών επιχειρήσεων είναι ίδιο με αυτό της οικογένειας, δηλαδή η σωστή μετάβαση στην επόμενη γενιά. Παραφράζοντας λοιπόν το slogan γνωστής μάρκας ρολογιών “τελικά η οικογενειακή επιχείρηση δεν σου ανήκει, απλά την προσέχεις για την επόμενη γενιά”.

Λίγα λόγια για την KPMG

Η KPMG αποτελεί το παγκόσμιο δίκτυο ανεξάρτητων εταιρειών παροχής επαγγελματικών υπηρεσιών-μελών συνδεδεμένων με την KPMG International, ενός Ελβετικού Συνεταιρισμού. Οι εταιρείες-μέλη της KPMG παρέχουν ελεγκτικές, φορολογικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες. Λειτουργούμε σε 155 χώρες με προσωπικό περίπου 174 000 ατόμων παγκοσμίως. Κάθε εταιρεία KPMG αποτελεί μια νομικά ξεχωριστή οντότητα. Στη χώρα μας, η KPMG παρέχει, τα τελευταία 40 και πλέον χρόνια, ολοκληρωμένες ελεγκτικές, συμβουλευτικές, λογιστικές, φορολογικές υπηρεσίες σε ελληνικές και διεθνείς εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Για περισσότερες πληροφορίες: www.kpmg.com/gr